AFP 2.3.15

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Anatomie, Fysiologie en Pathologie

Les 15

Periode 3

Leerjaar 2

Vorige les

Wat zijn de verschillen tussen Colitis Ulcerosa en de ziekte van Crohn?

Welke klachten horen bij Colitis Ulcerosa?

Wat is er ontstoken bij een appendicitis?

Hoe ontstaan divertikels?

Wat is het verschil tussen een mechanische en een paralytische ileus?

Welke behandeling wordt toegepast bij obstipatie?

Lesindeling 

1. Welkom + Rapid (5 min.)
2. Vorige les (5 min.)
3. Lesindeling en Lesdoelen (5 min.)
4. Medicijnen bij darmklachten (25 min.)
   
5. Afsluiting + huiswerk (5 min.)
   

Lesdoelen

Aan het eind van de les kunnen jullie:

• Uitleggen welke klachten op de voorgrond staan bij darmaandoeningen en welke medicijnen hiervoor gegeven kunnen worden.
  
• Per medicijncategorie benoemen op welke manier deze medicijnen werken en welke mogelijke bijwerkingen er zijn.

Darmziekten tot nu toe

• Gastro-enteritis (niet alleen maag, maar ook darmen)
• Coeliakie (dunne darm)
• Ziekte van Crohn (dunne en dikke darm)
• Colitis Ulcerosa (dikke darm)
• Coloncarcinoom
• Darmpoliepen
• Divertikels
• Ileus
• Obstipatie

Kun je nog kort benoemen waar deze ziektes om draaien?

Welke klachten komen het
vaakst voor bij darmziekten?

Veel voorkomende klachten

Bij darmziekten komen de volgende klachten het vaakst voor:

• Misselijkheid en braken
• Buikpijn
• Diarree
• Obstipatie
• Bloed/slijm bij de ontlasting

Misselijkheid en braken hebben we bij de maagziekten al behandeld. Welke medicijnen werden hierbij gegeven?

- Anti-emetica: werkend op de hersenen of op de maag zelf. 

Wat wordt er voorgeschreven bij buikpijn? 

- Vaak paracetamol of andere pijnstillers (pas alleen op voor maagbloedingen!)

- Soms medicijnen om krampen op te heffen, maar dit moet een arts voorschrijven

Veel voorkomende klachten

Bij darmziekten komen de volgende klachten het vaakst voor:

• Misselijkheid en braken
• Buikpijn
• Diarree
• Obstipatie
• Bloed/slijm bij de ontlasting

Wat doen we daar aan?

Open schema 'Medicatie darmaandoeningen' op CumLaude (week 6)

Medicatie: Diarree

Bij diarree werken de darmen te snel en heeft de ontlasting geen tijd om voldoende in te dikken.

• Risico op uitdroging!
• Door virus, bacterie, medicijnen of darmziekte
• Gaat meestal vanzelf over

Loperamide: Diarreeremmer (antidiarrhoica)

• Remt de darmperistaltiek
• Bijwerkingen: hoofdpijn, misselijkheid, obstipatie

Meestal wordt diarree veroorzaakt door een virus, zoals bij een gastro-enteritis. Een voorbeeld van een bacterie is de Salmonella-bacterie in rauwe eieren. Ook geneesmiddelen zoals antibiotica kunnen zorgen voor diarree, evenals darmziekten (Crohn, Colitis en Coeliakie)

Let op: Loperamide neemt niet de oorzaak weg en kan daarmee de ziekteduur juist verlengen! (de ziekteverwekker blijft namelijk langer in de darm zitten...)

Diarree + uitdroging

ORS: Oral Rehydration Salts

• Wordt gebruikt om uitdroging te voorkomen
• Mengsel van zouten en glucose (suiker)
• Geen bijwerkingen, wel oppassen bij diabetes en hartklachten

Waarom?

Waarom?

Glucose verhoogt natuurlijk de bloedsuiker, dus loop je het risico dat de patient een hyperglycemie krijgt

Zouten verhogen de bloeddruk, dus dit is bij patienten met hartklachten altijd een risico

Medicatie: Obstipatie

Obstipatie/verstopping: minder ontlasting of extra moeite met ontlasting 

• Door te weinig vocht/beweging/vezels
• Door medicijngebruik (opioïden, ijzer)
• Door darmziekten of door spanning

Contactlaxantia: Prikkelen de darmwand

• Werken zeer krachtig (slecht kortdurend/beperkt gebruiken)
• Werking: 12 uur na inname (best 's avonds gebruiken)
• Bijwerkingen: darmkrampen, buikpijn en diarree

Contactlaxantia worden ook gebruikt bij darmonderzoeken om de darmen volledig leeg te maken. Omdat de darmen aan dit middel kunnen wennen, mag je ze niet langer dan 3 dagen achter elkaar gebruiken. Het risico is dan namelijk dat de darmen zelf niet meer op gang komen.

Bekendste is bisacodyl

PS: de foto is van een héle geobstipeerde dikke darm die dus operatief verwijderd moest worden...

Medicatie: Obstipatie (2)

Osmotische laxantia: Houden vocht vast in de dikke darm

• Ontlasting wordt zachter en groter in volume
• Groter volume zorg voor meer prikkeling darmwand
• Werking: na 2 dagen, inname: 's ochtends
• Mild medicijn, mag ook bij kinderen gebruikt worden

Voorbeelden: Lactulose en macrogol (Movicolon, Klean Prep)

Inname op de lege maag, anders bindt het aan voedsel en hou je lang een volle maag (niet prettig...)

Medicatie: Obstipatie (3)

Volume vergrotende middelen: Plantaardige vezels die de darmen 'vullen'

• Houden vocht vast voor zachtere ontlasting
• Groter volume van ontlasting prikkelt de darmen
• Moet véél bij gedronken worden, anders omgekeerd effect

In tegenstelling tot de andere medicatie worden plantaardige vezels steeds dikker en kunnen dus uiteindelijk juist voor obstipatie zorgen als je hier niet voldoende bij drinkt

Medicatie: Ontsteking

Bij chronische darmontstekingen (IBD): Colitis en Crohn

• Vaak bloed en slijm bij de ontlasting
• Hevige buikpijnklachten

Corticosteroïden: Prednison

• Oraal of rectaal (voorkeur)
• Bijwerkingen: verhoogde gevoeligheid voor infecties, osteoporose

Bij orale toediening zit er een beschermingslaagje om de tabletten heen, zodat het pas in de darmen uiteenvalt en niet in de maag, waar het eventueel zijn werking al kan verliezen door het maagzuur.

Corticosteroïden (Kunstmatige bijnierschorshormonen):

Onderdrukken het immuunsysteem

Remmen ontstekingsreacties

Medicatie: Darmkrampen

Darmkrampen: Vooral bij prikkelbaredarmsyndroom (PDS)

• Zorgen voor buikpijn
• Kunnen voor diarree zorgen 

Spasmolytica: Heffen darmkrampen (spasmen) op

• Gaat de verkramping van darmspieren tegen
• Weinig bijwerkingen: eventueel hoofdpijn en misselijkheid

Een van de bekendste darmaandoeningen waarbij dit voorkomt is het prikkelbaredarmsyndroom

Denk bij de spasmolytica aan de eerder uitgelegde parasympaticolytica! Zij zorgen voor ontspanning van de darmspieren -> het 'rest and digest'

Huiswerk

• Verder gaan met een samenvatting/lijst met moeilijke woorden bij het spijsverteringsstelsel
  
• (Af)Maken Expert College: Obstipatie en Aambeien (P)