MINK1.4 klimaat als systeem

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Klimaatvraagstukken

par 1.4

hoofdvraag

Wat is de wisselwerking tussen de atmosfeer, de oceanen en het land bij de totstandkoming van klimaten? 

deelvragen vorige les

Wat is de invloed van zeestromen op het klimaat?

Wat zijn El Niño en La Niña?

deelvraag deze les

Waarom treden er klimaatveranderingen op?

klimaat is een systeem 

Samenspel tussen lucht, water, ijs, land en vegetatie. 

Veranderingen in één zorgt voor een reactie 

Noem een reden waardoor het klimaat kan veranderen in een ijstijd

klimaatveranderingen door...

Drie grote externe factoren ...

Plaatbeweging

Lees paragraaf 1.4 Het klimaat als systeem en bekijk de figuren. Gebruik voor de volgende opdracht vooral figuur 1.20: Factoren die het klimaat bepalen.

miljoenen jaren

voorbeeld vragen van invloed op klimaat.

Bijv. Pangea weinig invloed oceanen. Hoge temperaturen

Baan aarde & zon

Lees paragraaf 1.4 Het klimaat als systeem en bekijk de figuren. Gebruik voor de volgende opdracht vooral figuur 1.20: Factoren die het klimaat bepalen.

Milankovitch

H2

Zonne-energie

Aantal zonnevlekken

laag aantal vlekken temp zon 4000

hoog aantal vlekken temp zon 6000

volgende video:

Beschrijf de beweging van de Bayblade. Hij maakt niet alleen rondjes om z'n eigen as maar ook...........

Blauw is de zon.

negeer de botsingen

Beweging van de aarde

1.Beweging van de aarde

Veranderingen van buitenaf & binnenin het systeem

Veranderingen van buitenaf & binnenin het systeem

sturende mechanismen

Factoren die bijdragen aan de gebeurtenis, maar geen randvoorwaarden zijn 

terugkoppelingsmechanismen

● Bij een positieve terugkoppeling wordt het proces versterkt.

● Bij een negatieve terugkoppeling wordt het proces verzwakt.

vb. meer ijsbedekking, albedo wordt

1. hoger
2. lager

albedo is een ...... terugkoppelings mechanisme.

1. positief
2. negatief

+ uitleg vragen

stoppen van de diepwaterpomp in de buurt van IJsland

1. positieve terugkoppeling
2. negatieve terugkoppeling

+ uitleg vragen

Beredeneer hoe we hier een ijstijd kunnen krijgen als de diepwaterpomp (ijsland) stopt

Geen pomp, warm water blijft bij IJsland, zee warmt op, landijs van Groenland smelt, meer zoet water in de Atlantische Oceaan

zoet is lichter zakt niet meer naar de bodem van de oceaan 

diepwaterpomp stagneert en de Golfstroom wordt minder sterk of stopt

Geen warme golfstroom hier,  ijstijd is mogelijk. 

1. zoek de ligging van Ojmjakon, de koudste bewoonde plek op noordelijk halfrond (-67 in winter 30 graden in zomer)

2. gebruik de kaart Aarde Luchtdruk en winden.  Leg uit dat er in de winter in Omjakon weinig neerslag valt

3. De gemiddelde wintertemp in Ojmjakon verschilt van die van het noordelijker gelegen Chatanga. Geef twee oorzaken van dat verschil

4. In de zomer relatief hoge temp, 

geef twee oorzaken hiervoor. 

5. door de opwarming van het 

klimaat zal er vegetatie verandering 

optreden, welke?

1. GB134-135 O3P3

2. Hoge drukgebied (oorzaak), dalende lucht bevat minder vocht (opwarming) en aflandige droge lucht (gevolg)

3. O meer landinwaarts, O hogere ligging

4. landklimaat grote verschillen tussen winter en zomer; warme zomers door opwarming van het continent. door scheefstaan aardas, veel zonne-uren op hoge breedte

5. Toendra vegetatie zal afnemen (door klimaat opwarming verschuiven de grenzen van de vegetatiezones)

werktijd

m par 1.4 opdr

2 / 4 / 6

Terugkoppeling

Locatie: toendra Alaska. Er ligt minder sneeuw dan normaal 

1. ....... terugkaatsing van zonnestraling
2. temperatuur .........
3. vegetatie verandert van toendra in ...... 
4.  terugkaatsing van zonnestraling .......
5. temperatuur ......

Dit is een positieve / negatieve terugkoppeling

vermindering

hoger

taiga / naaldbomen

verminderd

hoger

Voorbeeld van een positieve terugkoppeling:

door verminderde terugkaatsing van zonnestraling wordt de temperatuur hoger → vegetatie verandert van toendra in taiga → nog minder terugkaatsing → nog meer stijging van de temperatuur

Voorbeeld van een negatieve terugkoppeling:

meer verdamping → meer wolken → meer terugkaatsing → daling temperatuur

Filmpje permafrost Alaska

Terugkoppeling pos of negatief 

Waarom? 

Methaan (kan alleen ontstaan als er weinig zuurstof bij, afgesloten door waterlaagje, kan weinig zuurstof bij. Bacteriën zetten het plantmateriaal om in methaan (NH4 - geen O van zuurstof / CO2 wel O van zuurstof)

Tegenreactie natuur - natuur wil balans - dus gaat meer biomassa proberen te creëren. 

Leerdoelen behaald?

Waarom treden er klimaatveranderingen op?

1. zoek de ligging van Ojmjakon, de koudste bewoonde plek op noordelijk halfrond (-67 in winter 30 graden in zomer)

2. gebruik de kaart Aarde Luchtdruk en winden.  Leg uit dat er in de winter in Omjakon weinig neerslag valt

3. De gemiddelde wintertemp in Ojmjakon verschilt van die van het noordelijker gelegen Chatanga. Geef twee oorzaken van dat verschil

4. In de zomer relatief hoge temp, 

geef twee oorzaken hiervoor. 

5. door de opwarming van het 

klimaat zal er vegetatie verandering 

optreden, welke?

1. GB134-135 O3P3

2. Hoge drukgebied (oorzaak), dalende lucht bevat minder vocht (opwarming) en aflandige droge lucht (gevolg)

3. O meer landinwaarts, O hogere ligging

4. landklimaat grote verschillen tussen winter en zomer; warme zomers door opwarming van het continent. door scheefstaan aardas, veel zonne-uren op hoge breedte

5. Toendra vegetatie zal afnemen (door klimaat opwarming verschuiven de grenzen van de vegetatiezones)

Herhaling