BS1: Organismen en hun omgeving

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Aan de slag

• Wat? Maak opdracht 3, 4, 7 en 8 van basisstof 1
• Hoe? Zelfstandig 
• Hulp? Steek je vinger op
• Tijd? 15 minuten (waarvan 5 in stilte)
• Klaar? Lees basisstof 2 door en beantwoord de eerste 3 opdrachten. 

Huiswerk = Opdracht 3, 4, 7 en 8 van basisstof 1

Thema 6:

Duurzaamheid & Ecologie

Basisstof 1: Organismen en hun omgeving 

Basisstof 2: Voedselrelaties en kringlopen

Basisstof 3: Samenleven 

Basisstof 4: Natuurbeheer

Basisstof 5: Mens en milieu

Basisstof 6: Duurzaamheid

Basisstof 7: Energiestroom in een ecosysteem

Basisstof 8: voedselproductie 

Bedenk 3 woorden/zinnen
over het onderwerp
duurzaamheid

Bedenk 3 woorden over het onderwerp
ecologie.

Wat is ecologie en duurzaamheid?

• Ecologie = Wetenschap die zich richt op de wisselwerking tussen organismen en zijn milieu (omgeving). 
• Duurzaamheid = dingen die gemaakt of verkregen zijn op een manier die het milieu en de natuur zo min mogelijk belast.  

Leerdoelen basisstof 1

Aan het einde van de les kun je: 

• De invloeden op organismen indelen in biotische en abiotische factoren 
• De niveaus van de ecologie beschrijven 
• In een ecosysteem de voedselrelaties aangeven 

Milieu

• Het milieu (leefomgeving) bepaald de leefomgeving van een organismen 
•  Ecologie = relaties tussen organismen en hun milieu 
• Biotische factor = levend invloed op de leefomgeving 
• Abiotische factor = levenloze invloed op de leefomgeving
• Abiotische EN biotische factoren hebben invloed op de leefomgeving van een organisme. 

• Individu = 1 organisme
• Populatie = individuen van dezelfde soort in hetzelfde gebied, die zich onderling voortplanten
• Levensgemeenschap = Alle populaties in een bepaald gebied
• Biotoop = alle abiotische factoren in een gebied
• Ecosysteem = Gebied waar een levensgemeenschap en een biotoop een eenheid vormen
• Biosfeer = Alle ecosystemen over de hele

• Individu = 1 organisme
• Populatie = individuen van dezelfde soort in hetzelfde gebied, die zich onderling voortplanten
• Levensgemeenschap = Alle populaties in een bepaald gebied 
• Biotoop = alle abiotische factoren in een gebied
• Ecosysteem = Gebied waar een levensgemeenschap en een biotoop een eenheid vormen 
• Biosfeer = Alle ecosystemen over de hele wereld samen

Niveaus van ecologie

Niveaus van ecologie

Vragen

• Met welke schakel begint een voedselketen altijd?
• Producent (planten)
• Welk voorbeeld werd gebruikt als producent?
• Perifyton (vastzittende algen)
• Hoe noem je de tweede schakel in de voedselketen?
• Consument (planteneters)
• Hoeveel schakels bevatte de voedselketen van het filmpje?
• Uit 5 schakels 

voedselketen

                                      Voedselketen

• Voedselketen = Een rij (reeks) met diersoorten wat voedsel is voor elkaar.
• Onderaan de voedselketen is het eerste organismen dat gegeten wordt 

Voedselweb

In een voedselweb staan alle voedselrelaties in een ecosysteem (meerdere voedselketens)

Een voedselketen begint altijd met een plant.

Wat is de langste en kortste? 

Biomassa

Piramide van biomassa

• Deze piramide heeft altijd een piramidevorm
• In een voedselketen wordt de biomassa in elke volgende schakel kleiner (10% blijft over)
• Biomassa = totale hoeveelheid energierijke stoffen in een organisme (bv: koolhydraten)

Piramide van aantallen

Piramide van aantallen

Accumulatie

Zware metalen (gif): wordt niet afgebroken en opgeslagen in het vetweefsel.

Accumulatie (opeenhoping) zorgt voor problemen in de hogere schakels in de voedselketen.

Pesticiden (bestrijdingsmiddelen) en accumulatie

In een zoetwaterhabitat vormen algen de basis van het voedselweb, waar ze zonlicht omzetten in energie via fotosynthese. Deze algen worden gegeten door de muggenlarven die in het water leven. De kikkervisjes voeden zich op hun beurt met deze muggenlarven, terwijl de baars zich voedt met zowel de kikkervisjes als de muggenlarven. De snoek staat hoger in de voedselketen en jaagt op de baars, waardoor dit organisme bovenaan in de voedselketen staat. 

Lees de tekst in STILTE. 

Maak een voedselweb van de genoemde organismen uit de tekst.

In een zoetwaterhabitat vormen algen de basis van het voedselweb, waar ze zonlicht omzetten in energie via fotosynthese. Deze algen worden gegeten door de muggenlarven die in het water leven. De kikkervisjes voeden zich op hun beurt met deze muggenlarven, terwijl de baars zich voedt met zowel de kikkervisjes als de muggenlarven. De snoek staat hoger in de voedselketen en jaagt op de baars, waardoor dit organisme bovenaan de voedselketen staat. 

Maak een voedselweb van de genoemde organismen uit de tekst.

Algen 

muggenlarve

kikkervisjes

Baars

Snoek

Lesplan

• Herhaling vorige les
• Leerdoelen basisstof 1
• Uitleg deel 2 van basisstof 1
• Aan de slag 

Wat is het verschil tussen een voedselweb en een voedselketen

Wat is biomassa?

1. Alle planten in een ecosysteem
2. Het gewicht van een groep organismen in een ecosysteem
3. Alle biotische factoren in een ecosysteem
4. Het totale gewicht van alle organische stoffen in een organisme

Bespreken opdracht 6

Accumulatie is ...

1. .. het ophopen van gifstoffen in het milieu
2. .. het afbreken van gifstoffen door het milieu
3. .. het afbreken van gifstoffen door een ziekteverwekker
4. .. het ophopen van gifstoffen in organismen