Hfstk 2 Cellen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Deze week  §2.1 en §2.2

vandaag 

studiewijzer leerdoelen

uitleg §2.1 

zelf aan het werk met Filmpje/huiswerk/extra informatie 

Organisatie niveau's

cellen              populatie               orgaan

atomen     organel        orgaansysteem       organisme 

weefsel        moleculen       ecosysteem

levensgemeenschap

https:

Levens  kenmerken

groei
voortplanting
stofwisseling
reageren op prikkels
erfelijke informatie overbrengen dmv DNA

Virus ?

de 4 rijken BINAS 78, 79A, B, C

prokaryoot

eukaryoot

heterotroof autotroof

organische stoffen anorganische stoffen

cellen  en  organellen

Licht microscoop   (op school)

celkern, celwand, celmembraan, vacuole, plastiden,  grondplasma (= cytoplasma)

cellen en organellen

elektronen microscoop

endoplasmatisch reticulum
ribosoom
mitochondrium
lysosomen
golgi-systeem

vandaag

vorige les?

celwand en celmembraan

leerdoelen

oefenen cellen 4 rijken week 46 met BINAS 78

filmpje maken, week 46 en week 47

organellen

             cytoplasma          celkern         ribosomen

endoplasmatisch reticulum

Golgi-systeem         transportblaasjes

lysosomen             mitochondrium      celskelet  

  celwand     flagel       plastiden

chromoplasten      chloroplasten

-vorm

-functie

-bij welk soort organisme

BINAS 79 A, B, C, D

celmembraan BINAS 79D

fosfolipiden (kop + staart)        transport eiwitten

                       cholesterol               receptor eiwitten

mitochodrium

  Functie: Energie leveren voor allerlei processen in de cel.
Verbranding van glucose.
ATP

1-cellig  <-> meercellig

Stamcel, nog niet gedifferentieerd, kan een gedifferentieerde cel worden.

Celdifferentiatie

Cellen hebben een specifieke functie en een daarbij behorende   (permanente) bouw.

Als je in aanraking komt met dieren, loop je altijd de kans dat je in aanraking komt met ziekteverwekkende micro-organismen die op of in het dier leven. Een klein deel van deze ziekteverwekkers is besmettelijk voor een mens.
Ziekten die zich op deze manier verspreiden naar de mens heten zoönosen.
Zoek op www.rivm.nl één voorbeeld van een zoönose.

Zoek van de gekozen zoönose in ieder geval informatie over:

    de eigenschappen en levenscyclus van de ziekteverwekker
    de manier waarop deze zich verspreidt
    de rol die een mogelijke tussengastheer speelt
    de gevolgen van een infectie voor de mens
    de mogelijkheden die de mens heeft zich te beschermen
    een advies om de door jou gekozen ziekte te voorkomen.

Welke 4 rijken kennen we?

Endoplasmatisch reticulum

functie: verdelen cel in compartimenten en transport van eiwitten

Ribosomen

Functie:     Eiwitsynthese
Los in het cytoplasma, of vast aan het endoplasmatisch reticulum. (ruw E.R.)


Binas!!!!

vandaag

Bouw van DNA
Functie van DNA
DNA- replicatie

DNA

DNA: 4 verschillende nucleotiden (bouwstenen)

A     Adenine
T     Thymine
G      Guanine
C     Cytosine

DNA bouw

BINAS 71 A + B +C

DNA- replicatie (=verdubbeling)

Een replica maken, een exacte kopie.
Nodig voor de celdeling -> 2 exact dezelfde kernen.

Volgende les:  DNA en eiwitsynthese

nu: 3.1 lezen, opgaven maken
verslag Emmen laatste dingen
biologiepagina oefenen
= oefening cel, weefsel, orgaan,.....
= oefening  functies organellen

www.bioplek.org

H3 cellen leerdoelen

organisatieniveau's
levenskenmerken
stamcellen en celdifferentiatie
organellen
DNA replicatie, celcyclus
eiwitsynthese

DNA

celdeling->  in iedere cel zit identiek DNA

differentiatie -> verschillende cellen (verschillen in vorm en functie)

Een deel van de genen wordt gebruikt.

apoptose = geplande celdood

Wanneer?
                                           -interfase als DNA niet goed gekopieerd is
                              -  de embryonale ontwikkeling
                                  - "altijd" om oude cellen af te breken

tumor, gezwel, kanker

snelle groei <-> langzame groei

invasieve groei <-> afgekapseld, afgerond

uitzaaiingen, metastasen

behandeling kanker

operatief
bestralen
chemotherapie

(hyperthermie
immuuntherapie
hormoon therapie)

bacterie

1 cellig
geen kern: prokaryoot
heterotroof
soms flagel

schimmel

1 of meercellig want:

celwand
eukaryoot
heterotroof
antibiotica = bacterie dodende stof
gist: brood, wijn, bier

planten en algen

eukaryoot
bladgroenkorrels (chloroplast) en dus: autotroof
fotosynthese

glucose -> zetmeel, cellulose
Vitamines

planten en algen

organellen: plastiden, celwand, bladgroenkorrel, vacuole

celwand: stevigheid door turgor
plastiden = korrels,
amyloplast, chloroplast, chromoplast
vacuole = snelle groei mogelijk

§2.4 kweken van cellen

                              -transplantatie van organen

-orgaan donor

-afstoting

                                            -stamcellen, weefseltechnologie

                                                - genetische modificatie, plasmide

 

DNA is een universele code voor eiwitsynthese

genetische modificatie

binas 71 M

Een plasmide is een stukje ringvormig DNA

§3.5

klassieke biotechnologie

- veeteelt, fokken van rassen

- landbouw, telen van gewassen

- gistcellen : brood, bier, wijn

-  melkzuurbacterie: yoghurt

moderne biotechnologie

genetische modificatie

recombinant DNA

Een transgeen organisme bevat DNA van een andere soort.