3.5 Variatie in genotypen

• Biologie
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 1

3.5 Variatie in genotypen

Thema 3 Erfelijkheid en evolutie

Wat weten we al?

Leerdoelen 3.4

• Je kunt uit een gegeven stamboom afleiden welke genotypen de ouders en/of nakomelingen hebben, welk allel dominant is en welk allel recessief.

Begrippen 3.4

• Stambomen

Leerdoelen 3.5

• Je kunt beschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.
• Je kunt omschrijven wat een mutatie is en je kunt omschrijven hoe kanker ontstaat.

Ongeslachtelijke voortplanting

• Een deel van een plant kan uitgroeien tot een nieuwe plant.
• Dit is een vorm van ongeslachtelijke voortplanting. 
• Het genotype van de nieuwe plant is precies hetzelfde als dat van de ouderplant.
• Het fenotype kan wel verschillend zijn, als de milieuomstandigheden anders zijn.

Geslachtelijke voortplanting

• Bij geslachtelijke voortplanting versmelten twee geslachtscellen met elkaar. 
• Omdat de geslachtscellen verschillende genotypen hebben, zijn er voor het genotype van de bevruchte eicel veel verschillende mogelijkheden. 
• Zo ontstaan er organismen met steeds andere genotypen en fenotypen.

Mutatie

• Een nieuw genotype ontstaat bij geslachtelijke voortplanting, maar een genotype kan ook veranderen door een mutatie.
• Een mutatie is een plotselinge verandering in het DNA
• Mutaties kunnen in elke cel plaatsvinden. 
• Als een lichaamscel muteert verander het genotype, maar de andere lichaamscellen niet.
• Maar als een gemuteerd allel in een geslachtscel voorkomt, kan de mutatie worden doorgegeven aan de nakomelingen.

Mutagene stoffen

• Een mutatie kan heel af en toe spontaan ontstaan.
• Een mutatie kan ook ontstaan door invloeden van buiten het lichaam, zoals sigarettenrook en asbestdeeltjes.
• Stoffen die een mutatie kunnen veroorzaken, noem je mutagene stoffen.
• Ook straling kan mutaties veroorzaken.

Ontstaan kanker

• Mutaties kunnen er soms voor zorgen dat cellen te snel en zonder te stoppen gaan delen.
• Op deze manier ontstaat een tumor.
• Een goedaardige tumor groeit langzaam en beschadigt de omringende weefsels niet.
• Kwaadaardige tumoren doen dit wel en noem je kanker.
• Komen deze cellen in het bloed is er kans op uitzaaiingen.

Begrippen 3.5

• Mutagene stoffen

Ik kan nu

• Je kunt beschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.
• Je kunt omschrijven wat een mutatie is en je kunt omschrijven hoe kanker ontstaat.

Aan het werk!

Maken opdrachten 3.5: 1. 2, 4, 5, 6 en 7

Klaar?

Laten checken bij docent, bij goedkeuring nakijken.

Klaar?  Werk laten zien aan docent.