Topografie les 3

• Aardrijkskunde
• HBO
• Studiejaar 1

Aardrijkskunde

Les 3

Topografie en kaartvaardigheden

Marloes Nijman

Opdracht

De klas is de kaart van Europa.

Het bord is het noorden.

Ga op de goede plek staan. Gebruik anderen om te peilen waar je ongeveer moet staan.

Differentiatie: wie durft de uitdaging aan?

Topografie

Leerdoelen

• Je kunt het belang van topografie uitleggen. ​
  
• Je kent de vijf uitgangspunten voor goed topografie onderwijs. ​
  
• Je kunt uitleggen wat de CITO topo-lijst is en waaruit deze bestaat.
  
• Je kunt uitleggen wat er in kerndoel 50 staat en weet waar je dit kan vinden.
  
• Je kunt een effectieve topografieactiviteit ontwerpen​.
  

Belang topografie

Topografie – Grieks voor ‘plaatsbeschrijving’

  

Ligging van plaatsen

Schiphol ligt bij Amsterdam

Beschrijving van plaatsen

Schiphol is een vliegveld

Waarom leren we topografie?

Het plaatsen van gebieden

• t.o.v. eigen omgeving
  
• dichtbij of veraf
  
• inbeelden
  

Informatie beter ordenen

• wat ken je al?
  
• verzamelen
  

Verzamelen van informatie

Wat ken je al?

Inbeelden

t.o.v. eigen omgeving

‘Letland is een land in Europa.’

'Dordrecht ligt naast Rotterdam.'

'De Sahara is een woestijn.'

'Duitsland ligt ten oosten van Nederland.'

Praktijkvoorbeeld

Waar?

Waarom daar?

Nieuwsbegrip week 49 

5 december 2022

Kaartbeeld

Wat voor kaart van de omgeving heb je in je hoofd?

De vorm van gebieden​

De relatieve afstand​

De grootte

Topografie: hoe ging het vroeger?

Groningen – Hoogezand-Sappemeer - Winschoten – Veendam – Stadskanaal…

Topografie nu

100 plaatsen in NL:

Steden, provincies, gebieden en wateren

Basistopografie CITO 2010

100 Nederland

100 Europa

100 wereld

Werken vanuit de basis: ligt dichtbij…

Groep 5 Nederland: provincies en hoofdsteden

Groep 6 Heel Nederland

Groep 7 Europa

Groep 8 Wereld

Criteria basistopografie

• Nederland: plaatsen met 100.000 inwoners
• Europa alle landen > 10 miljoen inwoners en steden met > 1 miljoen
  
• Buiten Europa landen > 25 miljoen inwoners en steden met > 5 miljoen

• Economisch
• Toeristisch
• Uniek plaats
• Politiek
• Geografische spreiding over de wereld

Waarom is Delfzijl toegevoegd aan de lijst?

1. Toeristisch en politiek
2. Economisch en geografische spreiding
3. Geografische spreiding en politiek
4. Economisch en unieke plaats

Waarom is Mekka toegevoegd aan de lijst?

1. Economische plaats
2. Unieke plaats
3. Omvang
4. Politieke plaats

Waarom is Straatsburg toegevoegd aan de lijst?

1. Politieke plaats
2. Economische plaats
3. Toeristische plaats
4. Unieke plaats

Wanneer is het goed topografie onderwijs?

• Alleen plaatsen uit de basistopografie
• Activiteiten gericht op doen, maken en/of spel
  
• Inhoud en eigen ervaring van de leerling koppelen aan plaatsen
  
• Beeld, geluid en tekst: thematisch en/of vanuit de belevingswereld: vaak encyclopedisch (= uniek)
  
• Veel herhaling: alle plaatsen blijven meenemen in de verwerking/toetsen vanaf groep 5/6.
  
• Kinderen die meer aankunnen laten verdiepen, niet meer plaatsen
  

Praktijkvoorbeeld

De provincie - vakantie markt

Activiteit in provinciehoofdstad

Activiteit in provincie

Vlag

Dialecten

Natuur

Geschiedenis

Bijzonder gebouw

Eten

Feesten/evenementen

…

Topografie onderwijs is...

Ligging van plaatsen

Beschrijving van plaatsen

Welke stad hoort er bij deze afbeelding?

1. Medellín
2. Buenos Aires
3. Brasilia
4. Rio de Janeiro

Bij elke stad hoort deze afbeelding?

1. Groningen
2. Den Haag
3. Amsterdam
4. Rotterdam

Betekenis verlenen

Encyclopedisch = uniek beeld

  Actualiteit

Vanuit de belevingswereld van het kind (ervaringen)

Goed topografieonderwijs

Functionele context

Andere schoolvakken

Stimulerend klaslokaal

CITO lijst – 300

Herhaal

Aanleren van topografie

Kinderen kunnen:

• Op een kaart de plaatsen/cijfers van topografische namen voorzien
  
• Gegeven plaatsnemen lokaliseren op de kaart
  

Voor kinderen maakt dit veel uit, zorg dat je de beginsituatie op dit punt goed in beeld hebt.

Zorg dat leerlingen zonder vaste cijfers leren

Kerndoel 50

Basistopografie 300 plaatsen

Leerlijn kaartvaardigheid

Tule.slo.nl

Groepsopdracht 2 a en b 

Topografie en kaartvaardigheid

2a Topografie

2b kaartvaardigheid

Verdeel de opdrachten binnen jullie groep

Maak een bij beide OLG een passende kaartvaardigheids- en topografieopdracht

Af in concept voor les 5 (zodat jullie elkaar dan feedback kunnen geven)

Maak het in het LVF op ItsLearning!

Topografie

1. Jullie ontwerpen een bijbehorende topografieles, waarbij jullie:

a. per OLG 5 relevante plaatsen kiezen uit de basistopografie en op basis van de criteria effectief topografie aanbieden en laten verwerken (in totaal dus 10 plaatsen)

b. eerder geleerde relevante plaatsen herhalen (zie hiervoor de leerlijn topografie).

2. Bij de beginsituatie geven jullie aan welke relevante topografie de leerlingen al beheersen

3. Jullie lesdoel is op leerkrachtniveau en behelst de 10 plaatsen uit de basistopografie.

4. De instructie en verwerking is ontworpen vanuit de uitgangspunten van effectieve topografie

5. De bijbehorende beeldvormers voegen jullie bij het lesontwerp.

6. Jullie geven feedback op de kaartvaardigheid les van jullie groep.

7. Jullie verwerken de feedback die jullie van jullie andere deelgroep krijgen (de feedbackcriteria staan in bijlage 1, ook handig als leidraad bij het ontwerpen).

Kaartvaardigheden

1. Jullie ontwerpen een bijbehorende kaartvaardigheid les op groep 8 niveau, waarbij jullie zorgen dat de leerlingen

a. vaardigheden aanleren/herhalen voor het kunnen lezen van vergelijkbare thematische kaarten zoals die gebruikt worden bij beide OLG.

b. effectief dit soort kaarten kunnen opzoeken in de Junior Bosatlas.

2. Bij de beginsituatie geven jullie aan welke relevante kaartvaardigheden de leerlingen al beheersen

3. Jullie lesdoel is op leerkrachtniveau en is gericht op het aanleren en/of verder automatiseren van benodigde kaartvaardigheden.

4. De instructie en verwerking is ontworpen vanuit de leerlijn en didactiek van kaartvaardigheid.

5. De bijbehorende beeldvormers (met natuurlijk kaarten) voegen jullie bij het lesontwerp.

6. Jullie geven feedback op de topografie les van jullie groep.

7. Jullie verwerken de feedback die jullie van jullie andere deelgroep krijgen (de feedbackcriteria staan in bijlage 2, ook handig als leidraad bij het ontwerpen).

Voor de volgende les...

Presentaties OLG

  Heb je alles?

Prikkelende vraag + beeldvormers

Kern + beeldvormers

Afsluiting

Pijldiagram

Lesdoel op leerkrachtniveau

Werkvorm

Gebruik het LVF op ItsLearning