De Nederlanden rond 1780

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Leerdoelen

- Je kunt meerdere oorzaken beschrijven voor de opkomst van de patriotten in de Republiek.

- Je begrijpt waarom de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden geen democratie en geen     rechtsstaat was.

- Je kunt uitleggen waarom de sociale en de economische omstandigheden in de Republiek
   leidden tot onvrede over het bestuur.

- Je kunt uitleggen waarom er kritiek was op stadhouder Willem V, welke kritiek er was en hoe
   deze kritiek is verwoord in het pamflet Aan het volk van Nederland.

- Je kunt het verloop van de strijd tussen patriotten en Oranjegezinden van 1787 beschrijven en
   de gevolgen daarvan verklaren.

- Je weet hoe de stadhouderlijke familie heeft gereageerd op de patriottische revolutie en welk
   gevolg dit heeft gehad. 

In welk jaar begon de Franse Revolutie?

1. 1789
2. 1790
3. 1791
4. 1793

Wat is een constitutionele monarchie?

Wat zijn patriotten?

Wanneer is de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden opgericht?

1. 1568
2. 1576
3. 1588
4. 1648

Tegen welk land voerde de Republiek destijds oorlog?

Bron 1

In 1776 stelde de Amerikaanse kolonisten de onafhankelijkheidsverklaring op:

"Wij achten het een onbetwistbaar feit dat alle mensen gelijk geschapen zijn, dat zij door hun Schepper met bepaalde onvervreemdbare rechten begiftigd zijn en dat hiertoe onder andere het recht op eigen leven, op vrijheid en op het nastreven van geluk behoren. Dat om deze rechten te verzekeren regeringen in gesteld zijn, wier gezag berust op de wil van hun onderdanen en dat, indien een regering de verwezenlijking van deze doeleinden in de weg staat, het volk het recht bezit haar te wijzigen of af te zetten en een nieuwe regering in te stellen die uitgaat van beginselen welke het volk een grotere mate van veiligheid en geluk waarborgen. De voorzichtigheid gebiedt dat lang gevestigde regeringen niet verwisseld worden om kleine en tijdelijke oorzaken; in overeenstemming hiermee is de ervaring dat de mensen meer geneigd zijn te lijden wanneer het kwaad te verdragen is, dan voor hun rechten op te komen door zaken af te schaffen waaraan zij gewend zijn. Maar wanneer in een bepaalde periode een lange reeks misbruiken bewijst dat het doel is hen aan volkomen onderdrukking te onderwerpen, is het hun recht, ja hun plicht, een dergelijke regering te verstoten, en te zorgen voor nieuwe bewakers van hun veiligheid in de toekomst.

Opdracht 2 (4p) Gebruik bron 1.

De onafhankelijkheidsverklaring werd een inspiratiebron voor de patriottenbeweging.

Noem twee elementen uit de bron die de patriotten zullen hebben aangesproken. Leg je antwoord uit.

Opdracht 1 (4p) Gebruik bron 1.
De onafhankelijkheidsverklaring werd een inspiratiebron voor de patriottenbeweging.
Noem twee elementen uit de bron die de patriotten zullen hebben aangesproken. Leg je antwoord uit.

Bron 2

Dit fragment is afkomstig uit het pamflet 'Aan het volk van Nederland' van J.D. van der Capellen tot den Pol; 1781 

Het is, mijn waarde medeburgers! niet sinds gisteren of eergisteren dat men U bedriegt en mishandelt; neen, ge zijt, om niet van vroeger tijden te spreken, nu sedert bijna twee eeuwen de speelbal geweest van allerlei heerszuchtige lieden, die, onder de schijn voor uw belangen en vrijheid te zorgen niet anders beoogd hebben dan een erfelijk juk op uw vrije halzen* te drukken. (* halzen = schouders)

Opgave 2 (2p) Gebruik bron 2.
Bron 2 is een fragment uit het pamflet: Aan het volk van Nederland.
Leg uit wat er in 1781 zo bijzonder was aan de titel van dit pamflet.

Bron 3 Een spotprent uit 1787

Toelichting:

De man in de deuropening is lid van een exercitiegenootschap van burgers.

Willemyntje is Wilhelmina van Pruisen.

De man links op de prent is de broer van 'Willemyntje'.

Het huis stelt het gewest Holland voor.

Opgave 3 (4p) Gebruik bron 3.
De prent heeft betrekking op twee voor 1787 kenmerkende gebeurtenissen.
Noem elk van beide gebeurtenissen, telkens aan de hand van een aanwijzing uit de bron.