zuid amerika sociale geografie

• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5,6

Zuid-Amerika

Sociale geografie

Bevolking in beweging 

Hoofdvraag

Hoe heeft Zuid-Amerika zich vanuit verschillende dimensies ontwikkeld tot de tegenwoordige samenleving?

Hieronder staan vier aardrijkskundige dimensies, namelijk economisch, natuurlijk, politiek en sociaal.

Maak de juiste combinaties door deze dimensies te slepen naar de juiste uitspraken:

'Door het produceren van bio-ethanol  is ons land zelfstandiger geworden. We zijn minder afhankelijk van Venezuela, een grote olie-exporteur.'

'Dankzij de inkomsten uit de ethanolproductie kan ik nu mijn kinderen naar school sturen.'

'De export van bio-ethanol levert Brazilië veel inkomsten op.'

'Het kappen van de bossen heeft ertoe  geleid dat bepaalde vogelsoorten nu bedreigd worden in hun bestaan.'

Economisch

Natuurlijk

Politiek

Sociaal-cultureel

Welke dimensie ontbrak in de vorige vraag?

thema's en dimensies

Migranten in een nieuw continent 

• migratie en natuurlijke omstandigheden > verklaren bevolkingsspreiding en dichtheid
• invloed infrastructuur op leefwijze en bevolkingsaantal
• verschillen in leeftijdsopbouw
  

Dimensies: demografisch & fysisch 

thema's en dimensies

 Armoede en welvaart

• Oorzaken en gevolgen duale economie
• Duale ontwikkeling landbouw en mijnbouw (primaire sector) en industrie (secundaire sector)
• Samenstelling beroepsbevolking, welvaart en spreiding in Zuid-Amerika

Dimensie: economisch 

 thema's en dimensies

 Wie trekt er aan de touwtjes?

• Machtsstructuren in verschillende ontwikkelingsperioden van Zuid-Amerika
• Ontwikkeling van de politiek
• Relatie economische en politieke ontwikkeling van de afgelopen decennia. 

Dimensie: politiek

thema's en dimensies

Cultuur en etniciteit

• Etnische diversiteit
• Lage sociale mobiliteit i.c.m. raciale en etnische verschillen
• onderwijs en ontwikkeling achtergestelde etnische groepen
• 
  

Dimensie: sociaal-cultureel 

 1. Migranten in een nieuw continent

De spreiding verklaart 

• Natuurlijke bevolkingsgroei (geboorte - sterfte)
  
• Sociale bevolkingsgroei (immigratie - emigratie) 
  

 4 periodes

1. prekoloniale tijd (precolumbiaanse tijd)
2. Koloniale tijd
3. traditionele postkoloniale tijd
4. moderne tijd 

Prekoloniale tijd 

• Fysische geografie 
  
• Noord-Zuid-oriëntatie reliëf
• Andesgebergte aantrekkelijk

Koloniale tijd

• 1494 Verdrag van Tordesillas > Spanje en Portigal 
• Zoektocht kostbare delfstoffen
• decimeren inheemse bevolking 
• Migratie van buiten de regio werd geweerd

Postkoloniale tijd

• Rond 1830: alle ZA landen onafhankelijk van moederland
• Vanaf 1850: migratiestroom komt op gang 
• Lokroep van grond
• Europa: afzetmarkt grondstoffen 

Moderne tijd

• Na 1945: periode van onrust en onderdrukking
• Militaire regimes 
• Emigratie > Europa, V.S. 
• Toename intracontinentale migratie  

Binnenlandse migratie na 1960

Groei kleinere steden 

Binnenland

Natuurlijke bevolkingsgroei 

Demografische transitie 

demografische druk 

Grote verschillen tussen landen 

Richting Europees niveau (?) 

Gezinsplanning 

1. Armoede en welvaart

Niet arm en niet rijk

Als regio neemt Zuid-Amerika een middenpositie in. 

Grote verschillen tussen landen. 

Groot aandeel beroepsbevolking in primaire sector

Maar: de-agrarisatie, industriolisatie en tertiairisering 

Economie met twee gezichten 

Formele sector = technologisch ontwikkeld, kapitaalintensief, stedelijk, globaal georiënteerd 

Traditionele sector = lage arbeidsproductiviteit, kleinschalig, informele economie 

Ongelijk verdeeld 

Gini-index & Lorenzcurve 

Situatie in Brazilië > 

Landbouw: verschillende producten en soorten landbouwbedrijven 

Kunnen beschrijven en verklaren 

Gebruiken om de dualiteit van de macro-regio te beschrijven 

Mijnbouw en industrie

5. Welke twee economische kenmerken horen volgens de samenvatting bij een arm land?

6. De duale economie is terug te zien in de ongelijkheid tussen inkomens. Waarmee wordt deze inkomensongelijkheid weergegeven?

Latifunda's/

Hacienda's

- Grote landbouwbedrijven

- Cash crops

- Cliëntelisme 

Vorming van dit type bedrijven

- Spaanse koning had veel invloed op het platteland.
- Grote stukken land kwamen in handen die hem goede diensten bewezen hadden. Zo ontsonden grote landbouwbedrijven ook wel latifunda genoemd. Veel grond in handen van een kleine groep grootgrondbezitters.
- De rest van de bevolking heeft kleine landbouwbedrijfjes oftwel minifunda of zijn landloos.

exportbeleid

jaren ’30: importsubstitutie en nationalisatie mijnbouwbedrijven

bescherming eigen markt... 

eehm tegen wat?

Waarom mislukt 'importsubstitutie' vrijwel altijd?

Importsubstitutie/exportvalorisatie

Niet alleen hout exporteren - zelf picknicktafels maken!

Welk begrip past bij: 'zelf produceren van goederen die eerder werden ingevoerd'?

1. importsubstitutie
2. landhervorming
3. mechanisatie
4. overheidsbemoeienis