Beschouwing les 1/formuleren 6

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

Pak je laptop, log in op LessonUp

 en pak je boek, een pen en papier.

                                                    Nederlands havo 4

Beschouwing/

formuleren

Doel: ik kan een beknopte bijzin herkennen en verbeteren.

Doel: ik weet wat een beschouwing is. 

Doel: ik ken succescriteria voor een goede beschouwing. 

Lesopzet

• Uitleg en oefeningen beknopte bijzin
  
• In groepjes beschouwingen lezen/bekijken + eisen noteren
• Eisen presenteren en vergelijken
• Beste beschouwing bespreken

Foutief beknopte bijzin

1. Wat is eigenlijk een bijzin?

2. Wat is eigenlijk een beknopte bijzin?

3. Wanneer is een beknopte bijzin foutief?

Bijzin

* Toen de trein op het perron aankwam, stond het daar helemaal vol met forensen. 
* Omdat we morgen een proefwerk hebben, ga ik vanmiddag heel hard leren. 

*Ik blijf vandaag voor de zekerheid thuis, omdat ik gisteren pijn in mijn keel had.  

Bijzin

* Toen de trein (ow) op het perron aankwam (pv), stond het daar helemaal vol met forensen. 
* Omdat we (ow) morgen een proefwerk hebben (pv), ga ik vanmiddag heel hard leren. 

*Ik blijf vandaag voor de zekerheid thuis, omdat ik (ow) gisteren pijn in mijn keel had (pv).  

Beknopte bijzin

Er zijn drie soorten beknopte bijzinnen:

Met een voltooid deelwoord:

Bij het theater aangekomen was de voorstelling al begonnen.

Met een onvoltooid deelwoord:

Fietsend kwam ik erachter dat ik mijn gymtas was vergeten.

Met te + hele werkwoord:

Na drie uur overlegd te hebben ging de staking uiteindelijk niet door.

Beknopte bijzin

1. Zwervend door Griekenland, kwam Oedipus op een driesprong zijn vader tegen. 

2. Op het strand aangespoeld, kreeg hij gelijk een deken om zich heen.  

3. Om een hoog cijfer te krijgen, moest hij echt een middagje blokken. 

Beknopte bijzin

1. Zwervend door Griekenland, kwam Oedipus op een driesprong zijn vader tegen. (Oedipus zwierf)

2. Op het strand aangespoeld, kreeg hij gelijk een deken om zich heen.  ('hij' spoelde aan)

3. Om een hoog cijfer te krijgen, moest Jantine echt een middagje blokken. ('Jantine' wil een hoog cijfer)

Voorwaarde!

Je mag het onderwerp wel uit een beknopte bijzin weglaten, maar er is wel één voorwaarde:

Het weggelaten onderwerp is uit de bijzin is hetzelfde onderwerp als het onderwerp uit de hoofdzin. 

Beknopte bijzin

1. Zwervend door Griekenland, kwam Oedipus op een driesprong zijn vader tegen. (Oedipus zwierf)

2. Op het strand aangespoeld, kreeg hij gelijk een deken om zich heen.  ('hij' spoelde aan)

3. Om een hoog cijfer te krijgen, moest Jantine echt een middagje blokken. ('Jantine' wil een hoog cijfer)

Foutieve beknopte bijzin

• In een beknopte bijzin staat geen persoonsvorm;
• In een beknopte bijzin staat geen onderwerp;
• Er is altijd een 'denkbeeldig' onderwerp;
• Het denkbeeldige onderwerp van de beknopte bijzin moet hetzelfde zijn als het onderwerp van de hoofdzin.

Lachend kwamen de meisjes de klas binnen.

Foutief beknopte bijzin

1. Dromend van zijn vriendin, stond de lantaarnpaal ineens in de weg en stootte hij zijn hoofd. 
ow hoofdzin = de lantaarnpaal
ow bijzin= 'hij'

2. In het stadion aangekomen, bleken de ballen allemaal lek.
ow hoofdzin = de ballen
ow bijzin = het elftal (of wij)

Los op twee manieren op:

1. Zet in de bijzin weer een ow en pv: 
Terwijl Jasper droomde van zijn vriendin, stond de lantaarnpaal ineens in de weg en stootte hij zijn hoofd. 

Op het moment dat het elftal in het stadion aankwam, bleken de ballen allemaal lek.

Los op twee manieren op:

2. Verander het onderwerp in de hoofdzin:
Dromend van zijn vriendin, ontdekte hij dat de lantaarnpaal ineens in de weg stond en daardoor stootte hij zijn hoofd. 

Bij de wedstrijd aangekomen, ontdekte het elftal dat de ballen allemaal lek waren.

Welke zin is correct?

1. Wachtend voor de kassa had Ernst genoeg tijd voor een praatje met zijn collega.
2. Wachtend voor de kassa duurt de tijd altijd langer dan normaal.

Welke zin is correct?

1. Nog half slapend maakte de koffie ons weer een beetje wakker.
2. Nog half slapend werden we door de koffie weer een beetje wakker.

Welke zin is correct?

1. Na de kozijnen geverfd te hebben begon het plotseling te regenen.
2. Na de kozijnen geverfd te hebben moest Jonathan ook de dakgoten nog doen.

Opdracht

• H7 P6: maak opdracht 

1 t/m 3

• zelf
• samen
• deels samen

Opdracht 1

1 B Na een uur gewinkeld te hebben kregen de meisjes trek in een hapje en een drankje.

2 A Klauterend tegen de steile klimwand hijgde Gözde van de enorme inspanning.

3 A Veel te laat gearriveerd voor de eerste les haalde Donald bij de conciërge een telaatbriefje.

4 A Door steeds op elkaar te mopperen in plaats van samen te werken, stonden de basketballers van Orca’s al snel tien punten achter.

5 B Na deze opdracht te hebben afgerond kun je elke beknopte bijzin controleren op grammaticale correctheid.

Opdracht 2

1 Toen ik op mijn racefiets door het bosrijke landschap reed, stak vlak voor mij een wild zwijn met zes jongen het fietspad over.

Of:

Op mijn racefiets door het bosrijke landschap rijdend zag ik vlak voor mij een wild zwijn met zes jongen het fietspad oversteken.

2 Terwijl we op het scoutingkamp gezellig kampliederen zongen, werden de uien voor een heerlijke macaronischotel gesneden.

Of:

Tijdens het scoutingkamp gezellig kampliederen zingend sneden we de uien voor een heerlijke macaronischotel.

Opdracht 2

3 Doordat de Oosterschelde met een stormvloedkering is afgesloten van de Noordzee, is het water in die zeearm bijna zoet geworden.

4 Omdat ze op school veel werd gepest door enkele klasgenoten, moesten gesprekken met een psycholoog Winanda weer wat zelfvertrouwen geven.

Of:

Op school veel gepest door enkele klasgenoten kreeg Winanda weer wat zelfvertrouwen door gesprekken met een psycholoog.

5 Terwijl hij nog heerlijk sliep in zijn warme bed, prikte een zonnestraal in Eriks ogen, waardoor hij wakker werd.

Of:
Heerlijk slapend in zijn warme bed werd Erik wakker doordat een zonnestraal in zijn ogen prikte.

Welke drie tekstsoorten
kennen we?

Wat zijn de verschillen?

Opdracht

• Lees de beschouwingen (globaal)
• Welke is de beste? Waarom?
• Welke is het minst goed? Waarom?
• Maak (op de achterkant van een van de teksten) een lijst met 10 eisen waaraan een goede beschouwing voldoet. 

Opdracht

• Per groepje de eisen delen met de klas

• De beste kort bij lang

Succescriteria

• Inleiding: aandacht trekken, onderwerp introduceren
  
• Duidelijke structuur, tussenkopjes
• Signaalwoorden
  
• Kernzinnen
  
• Voorbeelden, uitleg
  
• Bronvermelding
  
• Samenvatting met afweging —> lezer zelf mening laten vormen
• Spelling en formulering

Huiswerk

• H7 P6 opdracht 1 t/m 3 maken + nakijken