Hoofdstuk 2: De wereld: een systeem van landen en relaties

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Globalisering / internationalisering

Globalisering / mondialisering: samenhang 

in activiteiten van 1.mensen, 2.bedrijven, 3. landen

over de hele wereld.

Internationalisering:  samenhang 

in activiteiten van 1.mensen, 2.bedrijven, 3.landen

tussen landen (niet de hele wereld).

Geschiedenis van het wereldsysteem

Vanaf 1500 werd vanuit ............... de wereld veroverd

Andere gebieden werden onder hun macht geplaatst ..............

De veroverde gebieden heten .................

Handelskolonialisme

tot 1850

voor handel van

- landbouwproducten (plantages)

- mijnbouwproducten (mijnen)

Internationale arbeidsverdeling

  Begin van Internationale taakverdeling 

Rijke landen                Arme landen

                       grondstoffen

                       industrieproducten 

Exploitatiekolonialisme

vanaf industriële revolutie (1820) (stoommachine).

Industrie in rijke landen had ............................ nodig uit ?koloniën.

Ze gingen de gebieden

veroveren en onderdrukken.

Wat zien we terug van

handels- en exploitatiekolonialisme?

backwasheffecten

Spreadeffecten

Ruilvoet 

Ruilvoet (1 moment): verhouding tussen waarde ('prijs') import en export.

Derde wereld: ruilvoetverslechtering (over een periode)= de waarde van de export (grondstoffen, landbouwproducten, ertsen) daalt,
de waarde van de import (industrieproducten) stijgt.  Dus er is sprake van ruilvoetverslechtering

de waarde van de import (industrieproducten) stijgt. 

Na dekolonisatie is er in de onafhankelijk geworden landen vaak onrust.

economische reden:

politieke reden:

ruimtelijke reden:

De koloniën zijn nu onafhankelijk,

toch spreken we van neo (=nieuw) kolonialisme, want .... 

Neokolonialisme

(zuiden = ontwikkelingslanden)

Zuiden levert onbewerkte grondstoffen, ertsen, landbouwproducten = primaire producten.

Vaak maar één product 

                       Vaak maar naar één of enkele landen

Derde wereld is, ook na onafhankelijkheid, afhankelijk van Noorden = neokolonisatie.

Fragmentarische modernisering

Maar: er is ontwikkeling !!!

Echter niet overal (gebied)

of bij iedereen (mens) =

fragmentarische modernisering

in fragmenten, delen

bijv. .....

Politieke en culturele globalisering

De overheid speelt een rol bij de globalisering; aantrekkelijkheid van een land voor vestiging van een MNO zijn:

1. Politieke stabiliteit (land is een democratie met weinig corruptie en burgerschap zorgt voor een evenwichtig rechtssysteem);

2. Mate van bemoeienis van de overheid met de economie.
3. Stimuleren van het vestigingsklimaat voor bedrijven.

Hoe kan een overheid het vestigingsklimaat stimuleren?

- Investeren in goed bereikbare industriegebieden;

- Bepaalde sectoren meer aandacht geven (in NL kenniseconomie, creatieve industrie en distributie).

- Clusteren van bedrijven stimuleren (bijv. brainport, greenport).

- Belastingvoordelen

In veel semiperifere landen clusteren overheden bedrijven in SEZ (speciaal economische zones of EPZ.Export processing zones).

Samenwerking tussen landen

Een belangrijke internationale organisatie is de WTO (wereldhandelsorganisatie); deze wil de wereldeconomie zoveel mogelijk liberaliseren. Dit door invoerheffing en exportsubsidies te verminderen. Naast de WTO bestaan er andere mondiale transnationale netwerken (G7, EU, NAFTA, UNASUR, ASEAN). Sommige van deze netwerken zijn vooral economische, andere ook politiek.

Culturele globalisering

Door o.a. de verspreiding van de Westerse (Amerikaanse) cultuur = Amerikanisering over de hele wereld is er steeds meer sprake van een "standaard" Westerse cultuur.

Culturen kunnen zich door o.a. migratie aanpassen.

Steeds meer mensen verzetten zich tegen een steeds groter worden verschil tussen arm en rijk; andersglobalisten.