rijmvormen en rijmschema's

rijmvormen en rijmschema's

Hallo allemaal

- Berg je telefoon op in de tas en ga op je plaats zitten

- Leg je spullen voor Nederlands op je tafel

- Ga alvast lezen in je leesboek

Lesdoelen 

In deze les leer je: 

- verschillende rijmvormen

- rijmschema's herkennen 

In deze les kun je: 

- rijmschema's benoemen

- rijmvormen toespassen in een eigen korte tekst. 

Voorkennis

rijmen maar:

haar ------ ?

boeken------?

uitgang-----?

internet------?

Wat is rijm?

Rijmvormen

De rijmvormen die wij in deze les behandelen zijn: 

eindrijm

beginrijm

Eindrijm

Rijm

Eén van de kenmerken van gedichten is dat er vaak rijm in voorkomt. Je kunt in een gedicht op veel verschillende manieren rijmen.  

 Eindrijm betekent dat de woorden aan het einde van de zin op elkaar rijmen.

Beginrijm

Beginrijm betekent dat de eerste klanken van de woorden gelijk zijn. Dit noemen we met een moeilijk woord ook wel alliteratie. 

Welke begin- en eindrijm herken jij?

Een kleine kat kruipt door het kattenluik

Met een knuffelstaart, kort en puik

In de tuin, tussen tulpen en takken 

tuurt ze tot de zon toverend gaat zakken

dan dartelt ze door de deur dichtbij

en dromerig duikt ze diep onder haar deken, dolblij

Rijmschema's

Een rijmschema is het patroon van rijm aan het einde van de regels in een gedicht of liedje. Het laat zien welke regels op elkaar rijmen.

Om het rijmschema te bepalen, kijk je naar de rijmklanken aan het eind van de regel. Dezelfde rijmklanken krijgen dezelfde letter.

Een gedicht heeft bijvoorbeeld vier regels die eindigen op de woorden vuur-uur-koud-oud. Het rijmschema van dit gedicht is dan A (vuur) – A (uur) – B (koud) – B (oud). Je schrijft dat op als: 

AABB. Dit rijmschema heet gepaard rijm.

We onderscheiden 4 rijmschema's

We onderscheiden 4 rijmschema's 

Gepaard rijm

AABB

Wanneer de eindwoorden van zin 1 en zin 2 op elkaar rijmen, wordt dit aangegeven met de letter A. 

Het zoetste kind dat ik ooit zag A

was Pieter Hendrik Hagelslag A

Het kan voorkomen dat zin 1 en 2 niet dezelfde eindrijm hebben, maar dat een andere zin wel op zin 1 rijmt. Dan worden die zinnen met de letter A gemarkeerd. 

Zinnen die op zin 2 rijmen geven krijgen de letter B, C, etc.

Rozen verwelken, A

schepen vergaan B

maar mijn liefde voor jou C

zal altijd bestaan! B

Er zijn veel gedichten met verschillende soorten eindrijm. 

Slagrijm:                A A A A B B B B

Gekruist rijm:       A B A B C D C D

Omarmend rijm: A B B A C D D C

Gepaard rijm:       A A B B C C D D

Welke letter komt achter elke regel?

a

b

b

a

c

d

d

c

e

e

Dit is een __________________

slagrijm

gekruist rijm

omarmend rijm

gepaard rijm

Alliteratie 

Alliteratie wordt ook wel beginrijm genoemd. Het gaat bij alliteratie om dezelfde beginletters (medeklinkers) van woorden. Bij merknamen en in reclame wordt er veel gebruik gemaakt van alliteratie.

Merknamen

Heerlijk Helder Heineken - de alliteratie zit in de herhaling van de H.

Today, Tomorrow, Toyota - de alliteratie zit in de herhaling van de T.

Reclame

Assonantie

Assonantie heet ook wel klinkerrijn of klankrijm.

Hierbij gaat het heel erg om de klank van beklemtoonde lettergrepen.

Bij assonantie hebben de klinkers in de beklemtoonde lettergrepen dezelfde klank. Ook assonantie komt vaak in reclame voor.

Hoe vind je

de beklemtoonde lettergreep?

1. Deel het woord in lettergrepen. 

be-lang-rijk

2. Stel je voor dat je het woord

heel duidelijk uit moet spreken

(bijvoorbeeld voor een dove buurvrouw). 

Welke lettergreep krijgt dan

extra nadruk (extra hard en

misschien extra lang)?

be-lang-rijk

Zoek het gedicht Schimmenspel van Linda Vogelesang op en kopieer het

in het poëziedossier. 

Markeer in het gedicht eindrijm

met een kleur.

Markeer in het gedicht alliteratie

met een andere kleur.

Markeer in het gedicht assonnatie

met weer een andere kleur.

OPDRACHT 8