letterlijk en figuurlijk taalgebruik

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, g
• Leerjaar 1

garantie

1. niet in de werkelijkheid
2. verzekering dat iets goed is
3. bruikbaar
4. kapot

dosis =

1. hoeveelheid
2. volgorde
3. stemming
4. behoefte

bruikbaar

1. afzonderlijk
2. betreffen
3. praktisch
4. theoretisch

territorium

geregeld

ritueel

virtueel

relatie

verhouding

leefgebied van een dier

vaste reeks handelingen

regelmatig

Aan het einde van deze les:

• Weet je het verschil tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik
• Kan je figuurlijk taalgebruik herkennen
• Ken je het verschil tussen  uitdrukking en spreekwoord
• Kun je zelf zinnen maken met een uitdrukking
  
• Lever je samen 1  meerkeuze quizvraag in over deze lesstof

Aan het eind van de les:

Weet je het verschil tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik

Kun je figuurlijk taalgebruik herkennen

Kun je zelf zinnen maken met een uitdrukking 

Letterlijk taalgebruik

Dit vertelt precies wat er gebeurd is, er zit geen andere betekenis achter

'tegen de lamp lopen'

Wat is er gebeurd?

Figuurlijk taalgebruik

 Dit heeft een andere betekenis dan dat er staat.

'tegen de lamp lopen'

Wat betekent het nu?

Nog meer voorbeelden van figuurlijk taalgebruik:

• de baard in de keel krijgen
• geld moet rollen
• over zijn woorden struikelen
• in de put zitten

uitdrukkingen en spreekwoorden zijn altijd figuurlijk bedoeld!

Hoe zoek je ze op in het woordenboek?

Je moet nou eens goed in je oren knopen, dat je op tijd moet komen.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Ik heb er een hard hoofd in of ik dit jaar ga slagen voor mijn eindexamen.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Ik heb een wond aan mijn hoofd.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Ik heb een zere keel.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Mijn broer krijgt de baard in de keel.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Helaas kwam er geen kip naar de gratis tennisles.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Sleep de zinnen naar het juiste hokje. Welke zinnen zijn letterlijk en welke figuurlijk?

Letterlijk

Figuurlijk

De mentor ziet Tim met zijn vader binnenlopen en zegt: ‘De appel valt niet ver van de boom.

Kijk naar die appels, ze zijn allemaal uit de boom gevallen

Gatver, we hebben muizen en ik zie ze zelfs door de kamer lopen!

‘Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel’, riep de mentor toen hij terugkwam.

Stijn moet een schop onder zijn kont hebben, vindt zijn mentor

Ik wil dat je nu eindelijk eens ophoudt met het schoppen van je klasgenoten!

als er één schaap over de dam is, volgen er meer

1. als er één begint aan iets moeilijks, volgen er snel meer.
2. als je ergens weinig voor betaalt, kan de kwaliteit slecht zijn en moet je snel een nieuwe kopen.
3. je kunt beter zeker zijn van 1 klein grote ding, dan hopen op 10 beloften
4. mensen die vaak ziek zijn, leven het langst

"De hond in de pot vinden"

1. letterlijk
2. figuurlijk

De hond in de pot vinden

1. Het wordt duidelijk hoe iemand echt is.
2. Twee mensen willen hetzelfde, de derde krijgt het.
3. Komen als het eten op is.
4. De fout herstellen als het te laat is.

De dief koos het hazenpad.

1. sterk overdrijven
2. ervandoor gaan
3. in een slechte bui zijn
4. iets verzinnen

in de aap gelogeerd zijn

1. toen bleken zijn ware bedoelingen
2. in heb lang gezocht
3. voor gek staan
4. in een lastige positie terechtgekomen zijn

Je moet een gegeven paard...

1. niet in de bek schijten
2. niet in de stal zetten
3. niet in de bek kijken
4. niet slecht behandelen

Als de kat van huis is....

1. heeft de hond geen doelwit meer.
2. maken zijn baasjes zich hevig zorgen.
3. hoef je hem ook niet meer te voeren.
4. dansen de muizen op tafel.

Beter één vogel in de hand dan...

1. geen hand
2. twee in de lucht
3. tien in de lucht
4. één kogel in de hand

In welke zin(nen) vind je een metafoor?

1. Na regen komt zonneschijn.
2. Het witte goud ligt weer in de winkel.
3. De schilder gebruikte vooral warme kleuren.
4. Hij ging als tekeer als een olifant in een porseleinkast.

Blaffende honden bijten niet.

1. Van wie veel dreigt, heb je vaak het minst te vrezen.
2. Als je hard schreeuwt krijg je keelpijn.
3. Je bent geen hondenmens.
4. Je krijgt een lage stem.