thema 6 Bs 1 organismen en hun omgeving

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Bs 1 organismen en hun omgeving

Leerdoelen

• Je kunt het verschil tussen biotische en abiotische factoren uitleggen aan de hand van voorbeelden
• Je kunt de niveaus van de ecologie opnoemen
• Je kunt in een ecosysteem de voedselrelaties aangeven

Invloeden vanuit de omgeving

Welke factoren hebben invloed op organismen?

• Abiotische factoren > Invloeden levenloze natuur
• Biotische factoren >  Invloeden andere organismen (levend)

Organismen in de omgeving 

Ecosysteem > Gebied waarin abiotische en biotische factoren een eenheid vormen. 

Levensgemeenschap > populaties van verschillende soorten in een gebied

Populatie > Groep organismen van dezelfde soort in een gebied

ecosystemen

Biotoop: alle abiotische factoren in een gebied

Bioom: kenmerkend klimaat

Voedselketens

Een schema waarin duidelijk wordt welke organismen andere organismen als voedselbron gebruiken.

Regels bij voedselketens:

1. Beginnen met organismen die hun eigen voedsel maken
   
2. Pijlen betekend 'wordt gegeten door'.  Kool --> rups. 
   

Voedselketen 

Schakel = Voedselbron in voedselketen

De eerste schakel van een voedselketen is altijd een plant.

De tweede schakel is altijd een planteneter. 

Voedselweb

• Geheel van voedselrelaties in ecosysteem

Welke voedselketens zijn er in dit voedselweb? 

Voedselweb

eik > eekhoorn > sperwer

eik > eekhoorn > boommarter

Eik > rups > bonte specht > sperwer

Voedselketen / voedselweb

Elk organisme levert een voedselbron voor een ander organisme. 

Elk organisme is een energiebron, afkomstig van de stoffen waaruit een organisme bestaat

Piramide van aantallen

= aantal beschikbare organismen in een voedsel keten

Voedselketen:

Bladeren -> rups -> koolmees -> sperwer

Piramide van aantallen

Is een piramide van aantallen altijd een piramidevorm?

Piramide van aantallen

Is een piramide van aantallen altijd een piramidevorm?

Nee!

Als de eerste schakel heel groot is, 

zoals een boom, 

dan is 1 boom voldoende

voor meerdere rupsen.

Piramide van biomassa

Biomassa = drooggewicht > de hoeveelheid (energierijke) stoffen van een organisme (alles behalve water).

Biomassa van schakels in voedselketen >> maakt piramide van biomassa

• Biomassa volgende schakel altijd kleiner dan vorige

Piramide van biomassa

Waarom gaat er biomassa verloren tussen de schakels van een voedselketen?

• een deel van de biomassa is niet te verteren en verlaat het dier (ontlasting)
  
• een deel van de biomassa wordt door het dier zelf verbrand voor energie

Accumulatie

In een gebied is de bodem vervuild , de stoffen zijn niet af te breken door organismen. 

Wat gebeurt er in de voedselketen als de vervuilde stoffen door de eerste schakel worden opgenomen?

Accumulatie

1. eerste schakel neemt gifstof op die niet wordt afgebroken
2. tweede schakel eet eerste schakel met gifstof.
3. derde schakel eet meerdere organismen uit tweede schakel

Accumulatie

Gifstoffen hopen op in organisme, die weer terecht komen in de volgende schakels.

 

De organismen hoger in de voedselketen kunnen dood gaan, als gevolg van de ophoping van  gifstoffen die veel eerder in de keten zijn opgenomen

Aan de slag

Maken 6.1

Klaar?

Voorbereiden toets of iets voor jezelf