Afsluiting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

11a

• Je maakt een samenvatting van de drie leerteksten met behulp van de drie leerdoelen.
  
• a Hoe probeerden arbeiders en de gegoede burgerij de situatie van de arbeiders te verbeteren?
• Arbeiders / Gegoede burgers / Beide groepen deden aan liefdadigheid, zodat arme mensen wat te eten en kleding hadden.
• Arbeiders / Gegoede burgers / Beide groepen richtten vakbonden op, zodat ze samen voor verbeteringen konden zorgen, bijvoorbeeld door te staken of te demonstreren.

11b

• Wat houdt het socialisme in? Maak de zinnen kloppend.
  
• Op politiek-bestuurlijk gebied wilden socialisten algemeen kiesrecht / een minimumloon.
• Op economisch gebied wilden ze dat er meer / minder vrijheid voor arbeiders / ondernemers zou zijn.
• Om invloed op de politiek te krijgen richtten de socialisten een politieke partij / vakbond op.

11c

• c Leg met een voorbeeld uit wat een sociale wet is.
  
• Een voorbeeld van een sociale wet is :
• het Kinderwetje / de Leerplichtwet /
  
• de Ongevallenwet.

11c

• Dat is een sociale wet want:
•  de wet probeert de situatie van kinderen te verbeteren door kinderarbeid te verbieden / hen naar school te laten gaan. Of: de wet probeert de situatie van gehandicapten / zieken te verbeteren door hen een inkomen te geven.

12a

Gebruik bron 5.

• a Leg met behulp van de bron uit dat Nederland in 1848 geen democratie was.
  
• In bron 5 staat dat 6% van de mannen kiesrecht had in 1848.
  

Dat betekent dat heel veel mensen geen kiesrecht hadden. Het

kenmerk van een democratie is juist dat alle mensen kiesrecht

hebben.

12 b/c

• b Leg met behulp van de bron uit dat Nederland in 1913 democratischer was dan in 1848.
  
• In 1913 hadden al veel meer mannen kiesrecht dan in 1848.
  
• c Wanneer werd Nederland een echte democratie? Leg je antwoord uit.
  
• In 1919, want vanaf dat jaar mochten alle volwassenen
  

stemmen: rijk en arm, man en vrouw.

13

• Welke soorten veranderingen zijn hieronder beschreven? Maak de zinnen kloppend.
  
• Vrouwen krijgen kiesrecht. Dat is een culturele / economische / politiek-bestuurlijke / sociale verandering, want vrouwen konden voortaan meebeslissen en hadden invloed in het bestuur.
• Nederland wordt een parlementaire democratie. Dat is een culturele / economische / politiek-bestuurlijke / sociale verandering, want de manier waarop Nederland werd bestuurd, veranderde.

14a

Je maakt een samenvatting van de drie leerteksten met behulp van de drie leerdoelen.

a Leg uit wat er in het bestuur van Nederland veranderde door de grondwet van 1848. Vul de juiste woorden in. 

Kies uit: een parlementaire democratie • mannen • ministers • parlement • rijke burgers.

14b

b Wat wilden feministen veranderen aan de samenleving?

14c

c Beschrijf hoe Nederland steeds democratischer werd.

Planning

Afsluiting maken bladzijde 61-64

Opdracht 1 t/m 11

Klaar? Overzicht van de stof: controleer jezelf / jaartallen / begrippen

Afsluiting H1

Bladzijde 61/64

vraag 1 t/m 11

1a

Oefenen met tijdsvolgorde

a Zet de gebeurtenissen in de goede tijdsvolgorde, van vroeger naar later.

A De bevolking groeit hard en de vraag naar kleding neemt toe.

B De meeste mensen werken in de landbouw en verdienen bij met huisnijverheid.

C Ondernemers zetten grote spin- en weefmachines in grote hallen.

D Steeds meer mensen trekken naar de gebieden waar industrie opkomt.

E Uitvinders ontwerpen grote spin- en weefmachines, die veel sneller werken.

• De juiste volgorde is: B, A, E, C, D.

1b

b Zet de gebeurtenissen in de goede tijdsvolgorde, van vroeger naar later.

A Alle volwassen mannen krijgen kiesrecht.

B Alle volwassen vrouwen krijgen kiesrecht.

C De koning heeft veel macht.

D De macht ligt bij het parlement, waarin vooral liberalen zitten.

E Socialisten richten een eigen politieke partij op.

• De juiste volgorde is: C, D, E, A, B.

2a

Gebruik bron 1.

a Wat was de belangrijkste aandrijfkracht in de industrie in 1850?

2a

• ◯ D Windmolens

2b

b Aan welke gegevens in de bron kun je zien dat Nederland vanaf 1860 begon te industrialiseren? Leg je antwoord uit

.

• Aan het aantal stoommachines, want dat nam vanaf 1860
  
• enorm toe.

3

Welke zinnen gaan over rijke burgers (R) en welke over arbeiders (A)? Zet een R of een A

voor de zin.

4a

a Wat is een politieke partij?

• ◯ D Een groep mensen met ongeveer dezelfde ideeën over het bestuur.

4b

b Wat waren verschillen tussen het liberalisme en het socialisme? Maak de zinnen kloppend.

• Liberalen/ Socialisten vonden dat de regering zich niet al te veel met het leven van burgers moest bemoeien.

Liberalen / Socialisten vonden dat er algemeen kiesrecht moest komen. Vooral liberalen / socialisten vonden dat er wetten moesten komen die arbeiders beschermden.

5

Hoe probeerden de gegoede burgerij en arbeiders de situatie van arbeiders in de 19e eeuw te verbeteren?

• Oprichten van vakbonden: arbeiders / gegoede burgerij / beide groepen
  
• Oprichten van politieke partijen: arbeiders / gegoede burgerij / beide groepen
  
• Aan liefdadigheid doen: arbeiders / gegoede burgerij / beide groepen
• Invoeren van de eerste sociale wet: arbeiders / gegoede burgerij / beide groepen
  
• Strijden voor algemeen kiesrecht: arbeiders / gegoede burgerij / beide groepen

6a

Gebruik bron 2.

a Welke sociale wet zou verbetering moeten brengen in de situatie van deze meisjes:

de Leerplichtwet of de Ongevallenwet? Leg je antwoord uit.

• De Leerplichtwet, want daarin staat dat kinderen tussen 6 en 12 jaar naar school moeten.

6b

Welke verandering in de wet zou de situatie van deze meisjes ook kunnen verbeteren:

het instellen van een minimumloon voor arbeiders of een wet die vrouwen het recht geeft om hun eigen geldzaken te regelen? Leg je antwoord uit.

• Een minimumloon voor arbeiders, want dan verdienen volwassen arbeiders meer. Dan hoeven kinderen niet bij te verdienen voor

het gezin en kunnen ze naar school.

7 a/b

a Hoe heet de vorm van bestuur waarbij burgers hun volksvertegenwoordiging kiezen?

• Een parlementaire democratie.
  

b Welke belangrijke verandering kwam er in 1848 in Nederland?

• ◯ C De koning verloor bijna al zijn macht.

8a

Gebruik bron 3.

a Bij welk begrip past deze bron het beste?

• ◯ A Bij feminisme.

8b

b Om welke reden vonden de vrouwen op de foto kiesrecht voor vrouwen belangrijk?

• ◯ C Er zouden dan meer mensen in het parlement komen die voor hun rechten opkwamen.

8c

Wanneer is deze foto gemaakt?

• De foto is vóór / na 1800 gemaakt, want toen waren er stoommachines / stoomboten / streefden vrouwen voor vrouwenkiesrecht (vanaf ongeveer 1870).
• De foto is vóór / na 1917 gemaakt, want toen hadden vrouwen nog geen kiesrecht en streden ze daarvoor.

9

De 19e eeuw heet ook wel de tijd van burgers en stoommachines.

 Leg dat uit.

• Stoommachines passen bij een belangrijke economische verandering in de 19e eeuw  omdat door deze uitvinding mensen niet meer afhankelijk waren van de kracht van hun eigen spieren of van water- of windkracht.

Vervoermiddelen, zoals de stoomboot en stoomtrein, en machines
werden voortaan aangedreven door stoommachines. Mensen
werkten niet langer thuis of op het land, maar in grote hallen in de
stad, waar ze dichtbij gingen wonen.

9

• Burgers passen bij een belangrijke politieke verandering in de 19e eeuw, omdat alle inwoners van Nederland tussen 1815 en 1919 dezelfde grondrechten en algemeen kiesrecht kregen

10a

a Hieronder staan zes zinnen over de tijd rond 1900. 

Vergelijk ze met de tijd vóór 1848.

Geef in de tweede kolom aan of het gaat om een verandering of om iets wat hetzelfde is gebleven.

10b

Geef in vraag a telkens aan bij welk gebied het voorbeeld past. Kies uit: cultureel • economisch • politiek-bestuurlijk • sociaal. Zet je antwoord in de derde kolom van het

schema.

11a

a Leg uit waarom de grondwetswijziging van 1848 een belangrijke verandering was voor het bestuur van Nederland.

• De koning verloor een groot deel van zijn macht en het
  

parlement kreeg meer macht.

11b 

b Leg uit waarom door de grondwetswijziging van 1919 Nederland democratischer werd.

• Alle vrouwen kregen kiesrecht.

11c 

c Om welke reden zou je kunnen zeggen dat de politieke veranderingen in Nederland in de 19e eeuw geen revolutie waren?

• De veranderingen gingen erg langzaam, het duurde meer danhonderd jaar voordat alle mannen en vrouwen kiesrecht kregen.

Proefwerk 

• Overzicht stof bladzijde 65/66
• doorlezen  theorie
  
• Afsluiting
• Digitale methode MEMO

TIPS