H5.1 Steden, Staten en de kerk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Plan vrijdag

13-5

• Historische vaardigheid: continuïteit en verandering
• Introductie H5
• Praktische Opdracht H5

Vaardigheden historisch denken

1. Onderzoek doen: hoe krijgen we kennis over het verleden?
2. Continuïteit en verandering: hoe kunnen we alles wat gebeurd is, ordenen?
   
3. Oorzaken en gevolg: waardoor doen bepaalde gebeurtenissen of ontwikkeling zich voor en waar leiden ze toe?
4. Inleven: hoe kun je het verleden beter begrijpen? 

Dorestad

Plan vrijdag

20-5

• Introductie H5
  
• Middeleeuwse stad
• Praktische Opdracht H5

Leerdoel

Je kunt uitleggen hoe geld en handelsnetwerken hebben gezorgd voor de groei van steden.

Je kunt uitleggen hoe steden in de late middeleeuwen werden bestuurd.

H5: Steden, staten en de kerk

Tijd van Steden en Staten

H5 Oriëntatiekennis 

Tijd van Steden en Staten

1000-1500

Late middeleeuwen

Continuïteit en verandering

handel en nijverheid bloeien op

ontstaan steden

mensen blijven op het platteland wonen

Geld

• Ruilhandel was onhandig
• Geld was makkelijker: altijd hetzelfde 
• Dus er ontstond een geldeconomie: mensen betalen elkaar met geld

Hanze

Hanze

• Hanze = groep
• Kooplieden richtten een hanze op
  
• Voordelen: veiliger reizen, gezamenlijk inkopen, concurrentie tegengaan

• Hanze niet enige handelsnetwerk in Europa

• In Brugge ontmoetten Hanzekooplieden & kooplieden uit Zuid-Europa elkaar

Middeleeuwse stad

Middeleeuwse stad

Rijke kooplieden en gildemeesters

winkeliers en ambachtslieden

gewone arbeiders en daklozen

Gilden

Er kwamen erg veel ambachtslieden in sommige steden.

Zij besloten te gaan samenwerken in verenigingen: gilde

Ieder ambacht had zijn eigen gilde, je mocht dat ambacht alleen uitoefenen als je lid was van een gilde!

Meester en gezel

Gilden

Stadsrechten

Steden krijgen stadsrechten. Dit      zijn privileges van een stad. 

• Steden moesten voor stadsrechten betalen. Koningen, hertogen en graven verkochten stadsrechten voor geld. 

           

Stadsrechten

De Heer gaf steden stadsrechten

Stad met stadsrechten mocht: 

• Zelf de stad besturen
• Eigen wetten maken
• Stadsmuur bouwen
• Eigen leger hebben
• Rechtspraak zelf doen
• Eigen munten slaan

stadsrechten

Oudste stad?

• Stavoren stadsrechten in 1061
  
  
• 18 maart 1275 kreeg Schiedam (of Nuwer Scie) stadsrechten
• 1273: Vlaardingen
  

Rechtspraak en bestuur

Steden met stadsrechten mochten hun eigen wetten en regels maken. De schout en schepenen zorgden voor orde en rust. 

Elke stad had eigen rechtbank. De schepenen waren hier de rechters en de schout de voorzitter. Samen met de schout bepaalden zij de straffen. 

Bestuur middeleeuwse stad

de Medici familie in Florence 

Soorten straffen in de Middeleeuwen

1. Schandstraffen: vernedering
2. Lijfstraffen: pijnlijk
3. Doodstraf

Praktische opdracht: Kwartet

deadline: vrijdag 17 juni 2022