10.3 chemische vertering

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

10.3 Chemische vertering

Voorkennisvragen:

1. Welke stoffen zijn nodig voor de vertering (het in stukken knippen) van eiwitten, koolhydraten en vetten?

2. Wat zijn kenmerken van de maag?

3. Uit welke monomeren bestaan de polymeren vetten, eiwitten en koolhydraten?

10.3 Enzymen

Chemische vertering

Voedingsstoffen die verteerd moeten worden 

(kleiner maken):

Eiwitten

Vetten

Grotere koolhydraten 

(= di-/polysacharides)

Voedingsstoffen die NIET worden verteerd 

(al klein genoeg):

Vitamines

Mineralen (= zouten)

Water

 Kleine suikers 

(= mono-sacharides)

Enzymen

Door enzymen kunnen wij, bij lage temperaturen, stoffen afbreken (dissimilatie) of opbouwen (assimilatie).  

Enzymen zijn eiwitten. (Maken we dus zelf via DNA -> RNA -> Eiwit) 

- Naamgeving: substraat +  - ase
vb. Lactase

Enzymen

• Enzymen zijn eiwitten die reacties versnellen
• Enzymen in verteringssappen versnellen afbraak grote voedingstoffen naar hun monomeren
• Amylase/maltase: zetmeel -> glucose
• Pepsine/peptidase: eiwit -> aminozuren
• Lipase: vetten -> glycerol en vetzuren

Vraag

Wat is het enzym, substraat en product bij vertering van vetten?

Enzymen

Enzymen hebben een optimum temperatuur en zuurgraad = pH

Waarom gaat het katalyseren langzamer bij een hogere/ lagere temperatuur/pH ?

Regeling maagportier

De kringspier van de maag:

• Sluiten bij lage pH 12-vingerige darm.
• Openen bij hoge pH 12-vingerige darm

12 vingerige darm (eerste deel dunne darm)

Afvoergang van alvleesklier

Inhoud alvleessap:

Enzymen amylase (amylose), tryptase (eiwitten) en lipase (vetten), HCO3^-

Afvoergang galgang

Inhoud gal:

Galzouten

Afbraak producten rode bloedcellen

Dunne darm

Darmsapklieren maken darmsap:

Bevat enzymen die koolhydraten, vetten, eiwitten, DNA en RNA afbreken.

Hierna is de vertering klaar!

Kleine lesafsluiter

1. Welke voedingsstoffen hoeven niet verteerd te worden?

2. Waarom is het enzym lipase wel in staat om vet te verteren maar kan het niet eiwitten verteren?

3. Waarom werkt het enzym pepsine wel in de maag, maar niet in de twaalfvingerige darm?

4. Wat zijn de reactieproducten van de vetvertering?

5. Waarom maken de maagcellen een inactief enzym?

6. 

10.3 Chemische vertering 

Lees 10.3

Maak opdrachten 33 t/m 46

Mondholte

Speekselklieren maken speeksel (BINAS 82F):

Slijm: vergemakkelijkt het slikken

Amylase: breekt zetmeel (amylose) af

Eiwitten die veel mondbacteriën en schimmels doden

Slikken

Strottenklepje voorkomt voedsel in je luchtpijp

Peristaltiek

                                                                                                                   Langs de hele                                                                                                                                    route (slokdarm,                                                                                                                             maag, darmen)                                                                                                                                 zorgen lengte-  en                                                                                                                          kringspieren                                                                                                                                      ervoor dat het  

                                                                                                                   voedsel de goede kant op beweegt. Ballaststoffen (voedingsvezels) helpen hierbij.

Maag

Maagsapklieren maken maagsap (BINAS82F):

Zoutzuur: lage pH. Doodt bacteriën

Pesinogeen (inactief enzym), bij lage pH wordt hieruit peptase/ pepsine gevormd: enzym breekt eiwitten af tot polypeptiden

Slijm: beschermt de maagwand tegen het zuur én tegen de werking van peptase

Exocriene klier (opening naar buiten)

Maag

Maagportier: kringspier naar de darmen.

Sluit als de zuurgraad in de 12 vingerige darm te hoog wordt (te zuur), opent weer als de zuurgraad gedaald is: regelt op die manier dat er steeds een klein stukje voedsel de maag verlaat.

12 vingerige darm (eerste deel dunne darm)

Afvoergang van galblaas (galbuis)

In de lever wordt gal gemaakt en dit wordt in de galblaas opgeslagen (via de galgang).

Gal emulgeert vetten

Emulgeren

EMULGEREN IS NIET VERTEREN!!!!!!

Resorptie

Opname van voedingsstoffen en water in het bloed

Vraag: hoeveel celmembranen moet een voedingsstof passeren voordat het in het bloed komt?

Voedingsstoffen: met name in de dunne darm

Water: met name in de dikke darm

Dikke darm

• Opname van water
  
• Woonplaats van darmflora
  

Bacteriën die cellulose kunnen verteren maken glucose: dit wordt ook nog in de dikke darm geresorbeerd.

Tussen dunne en dikke darm: blinde darm (bacterie-opslag) met appendix (afweer)

Blinde darm

Darmflora

Goede bacterien in de dikke darm.

• verteren onverteerbare plantaardige stoffen
• Voorkomen vestiging van slechte bacterien

Blinde darm: ' opslag ' van je darmflora

Darmflora van moeder -> kind tijdens geboorte

Darmflora

Probiotica: voedingsmiddelen met goede bacterien die (deels) het verteringsstelsel overleven

Prebiotica: voedingsmiddelen die dienen als voedsel voor de darmflora.

Door je voeding kun je de samenstelling van je darmflora veranderen/ verbeteren.

Endeldarm en anus

• Endeldarm is de opslag van uitwerpselen, als deze vol is volgt ontslasting
• Anus is de kringspier aan het einde van het darmkanaal, deze sluit de endeldarm af