1C - P2 - Week 3 - les 1 - Voltooid en onvoltooid deelwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom!

Nederlands

Mevrouw Takken, TNL

[e-mail]

Ma, di, wo, vrij

- Welkom + energizer

- Lezen

- H28 - bespreken op. 2, 3 en 4

-Deel 2 H28.- onvoltooid deelwoord

Doel:

- Je kent twee manieren waarop je de pv kunt vinden

- Je kent de drie regels die je nodig hebt om de pv in de tt juist te schrijven

- Je schrijft elke pvtt en pvvt juist.

- Je kent de regels die bij het VD horen en je kunt hem juist spellen.

- Je kent het verschil tussen VD en OD en je kunt beiden juist spellen 

Vandaag in de les:

Link Energizer

(Stil)lezen

Leg je huiswerk (28 - 2, 3 en 4)  open op tafel

Spelling: bespreken huiswerk

Het voltooid deelwoord

1. Het geeft aan dat iets afgelopen/ voltooid is.

Het voltooid deelwoord

2. Heeft een hulpwerkwoord nodig:

Ik heb………..(gemaakt)

    Ik ben………..(opgehaald)

    Ik word………..( verzorgd)

Het staat dus nooit alleen, als enige werkwoord in een zin

VD klankvaste ww

ge+stam+t óf ge+stam+d

Ezelsbruggetje: ‘t  s e x y  f o k s ch aa p

Bijv. gemaakt, geleerd

Of het VD langer maken...

Bijv. gemaakte, geleerde

VD klankveranderende ww

Schrijf wat je hoort.

         Eindigt meestal op –en.

Bijv. gebeten, geschreven, gelopen, gekregen.....

Voltooid deelwoord

Let op bij de wissel z/s en v/f!

Bijv. verhuizen - verhuisd

        beroven - beroofd

Uitzonderingen

Bij ww waarmee de infinitief met ge-, be-, ont-, ver-, en her- begint, begint het VD niet met ge-

Bijv. beantwoorden – beantwoord

        verbranden - verbrand

        herinneren - herinnerd

let op!

Soms hoor je het verschil tussen pv en vd niet, maar je schrijft ze wel anders.

Zij verandert de opstelling. (pv)

Zij is veranderd. (vd)

Ze hebben de nieuwe omgeving....... (verkennen)

Wat is het voltooid deelwoord van "interviewen"?

1. geinterviewd
2. geïnterviewd
3. geinterviewt
4. geïnterviewt

Wat is het voltooid deelwoord van "misbruiken"?

1. misbruikt
2. gemisbruikt

Wat is het voltooid deelwoord van "verduren"?

1. geduurd
2. verduurd
3. geverduurd

Wat is het voltooid deelwoord van "uitzoeken"?

1. uitzocht
2. uitgezocht
3. geüitzocht

Opvallend:

Het vd van uitzoeken is - uitgezocht

       maar

Het vd van stofzuigen is - gestofzuigd

Voltooid deelwoord

Opvallend:

Het vd van uitzoeken is - uitgezocht

       maar

Het vd van stofzuigen is - gestofzuigd

Voltooid deelwoord

Scheidbaar (samengesteld) werkwoord

Dan zet je ge altijd tussen de twee delen

ONscheidbaar (samengesteld) werkwoord

Dan moet ge altijd voor het werkwoord

Wat nou als je handeling nog bezig is?

Stel, je zit op de fiets naar school en je bent zo blij dat je zit te fluiten.

Hoe zeg je in één zin wat je aan het doen bent?

iets is nog bezig, terwijl je zin zich afspeelt

Stel, jij komt aanlopen op het perron, maar je trein rijdt net op dat moment weg. Dus je moet rennen.

- Rennend kwam ik het perron op, maar de trein was al weg

Altijd dezelfde vorm:

hele werkwoord + d

Onvoltooid deelwoord

Elk voltooid en onvoltooid deelwoord kan ook een BN zijn:

De rennende docent

De vertrokken trein / de vertrekkende trein

De gewonnen wedstrijd /  Het winnende team

Mijn groeiende nichtje / mijn gegroeide nichtje

Deelwoord als bijv. naamwoord:

Elk voltooid en onvoltooid deelwoord kan ook een BN zijn:

De rennende docent

De vertrokken trein / de vertrekkende trein

De gewonnen wedstrijd /  Het winnende team

Mijn groeiende nichtje / mijn gegroeide nichtje

Om het BN goed te schrijven moet je herkennen of het VD of OD is. 

Deelwoord als bijv. naamwoord:

Deelwoorden als bijv. naamwoord

Dezelfde regels gelden hier, als bij de normale bijvoeglijk naamwoorden.

Dus, zo kort mogelijk!

Hij vergrootte de foto (pv)

Hij keek naar de vergrote foto (bn)

het gebroken been

het verroeste tuinhek

de wachtende treinreizigers

de bekladde buitenmuur

het vergrote sportpark

de gebraden kippetjes

het geaarde stopcontact

de verliezend finalist

Gisteren ...... Jacob als eerste geholpen.

word

wordt

werd

werdt

Vandaag is Jacob als eerste ...... .

behandelt

behandeld

behandeldt

behandelen

De ...... weg is eindelijk af en kan gebruikt worden.

bestraatten

bestraten

bestraatte

bestrate

....... liep het verdrietige jongetje naar zijn moeder.

huilend

huilent

huilende

gehuild

Van de... (drukken) loten, is meer dan de helft verkocht.

De .... (bloeden) wond doet veel zeer

De .... (er zit bloed op) broek werd niet schoon in de was.

De .... (beantwoorden) brief was te laat binnen bij de directie.

Wat ga je doen:  

H28: opdracht 7, 8 en 9

Wanneer: Deze les (niet af? = huiswerk)

Hoe: Zoek altijd eerst de persoonsvorm, pas dan weet je
of het woord echt het voltooid deelwoord is.  

Klaar:

- Lees je boek verder

- Maak je nieuwsbegrip basisles

Aan de slag

- Leesboek mee

- Start H29

Volgende les