Taalbeleid

• Nederlands
• Beroepsopleiding
• HBO
• Studiejaar 1

Taalbeleid

Door de sectie Nederlands

Programma:

• Doel van deze bijeenkomst
  
• Korte uitleg: taalbeleid
• Quickscan en huidig taalbeleid (2016 - 2019)
  
• Test je kennis: referentieniveaus
• Waar voldoet een effectief taalbeleid aan?
• Test je taalkennis
• Vooruitblikken op het nieuwe taalbeleid

Doel:

• Informeren: taalbeleid
• Bewustwording: referentieniveaus
• Activeren: bijdragen aan het herschrijven van een nieuw taalbeleid

Waar denk je aan als je aan 'taalbeleid' denkt?

Wat is taalbeleid?

Taalbeleid is de structurele en strategische poging van een schoolteam om de onderwijspraktijk aan te passen aan de taalleerbehoeften van de leerlingen, met het oog op het bevorderen van hun algemene ontwikkeling en het verbeteren van hun onderwijsresultaten (SLO, 2023).

Smal taalbeleid

Op achterstanden, de verbetering van taalfouten of het behalen van een bepaalde taaltoets (SLO, 2023).

Breed taalbeleid

Op de taalontwikkeling van alle leerlingen; elke leerling moet aan het eind van de opleiding een bepaald taalniveau hebben bereikt (SLO, 2023).

Quickscan

Waaruit bestaat ons huidige taalbeleid?

Taalbeleid 2016 - 2019

• Leerlingen komen binnen met een taalachterstand: begrijpend lezen en woordenschat. Het niveau van begrijpend lezen is groep 5/6
• Elke docent is een taaldocent: ook in andere vakken dan het Nederlands moet aandacht worden besteed aan taal. Daarbij beheerst iedere docent de Nederlandse taal op niveau 3F
• Elke docent is zich bewust van en heeft kennis van de specifieke taalproblemen van de leerlingen
• Elke docent kan de leerling binnen het eigen vakgebied helpen om de schoolse taalvaardigheden te ontwikkelen en verder uit te bouwen
• Coöperatieve leerstrategieën (CLS) worden toegepast in alle lessen
• Het taalbeleid wordt breed gedragen, dus is van alle docenten

Ik ken de verschillende referentieniveaus.

Ja

Nee

Referentiekader taal

Voor leerlingen in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en mbo gelden de volgende eindniveaus:

• (speciaal) basisonderwijs en speciaal onderwijs: taal 1F en 2F 
• vmbo: taal 2F 
• havo: taal 3F
• vwo: taal 4F

Eind groep 8 zouden 75% van de leerlingen voor alle vier de domeinen minimaal niveau 1F moeten beheersen en zoveel mogelijk niveau 2F.

Vier domeinen:

• mondelinge taalvaardigheid: gesprekken, luisteren en spreken;
• lezen: zakelijke teksten en fictie teksten;
• schrijven;
• begrippenlijst en taalverzorging.

Ik weet wat referentieniveau 2F van onze leerlingen vraagt.

Ja

Nee

Test je kennis: referentieniveaus

Je krijgt een werkblad met allerlei omschrijvingen van eisen van de verschillende referentieniveaus. Aan jou is de taak of jij weet of de eis 1F, 2F of 3F is.

Hoe? In duo's.

Tijd? 10 minuten.

Werkvorm: werkblad met verschillende eisen van de referentieniveaus. De collega's krijgen 10 minuten de tijd om te raden welk referentieniveau de eis is.

Nederlandse taal van vmbo-leerlingen

• Ongeveer 50% van de basisschoolleerlingen gaat na groep 8 naar het vmbo
• Een grote groep van deze leerlingen heeft een beperkte beheersing van de Nederlandse taal, basis- en kaderberoepsgerichte leerlingen
• Taalvaardigheid is op het vmbo een belangrijke voorwaarde: opleiding met succes afronden en doorstromen
• Voor vele vmbo-leerlingen is taal een struikelblok, maar tegelijkertijd een voorwaarde om hogerop te komen

Leesvaardigheid vmbo-leerlingen

• Grootste uitdaging voor vmbo'ers: goed begrijpen van teksten
• Als je teksten goed begrijpt: onderwijs beter volgen, opdrachten maken, instructies goed uitvoeren en buiten school goed omgaan met geschreven taal
• Vmbo-leerlingen vinden lezen lastig: 24% van de 15-jarige leerlingen in Nederland leest onder het niveau dat vereist is om goed te functioneren in het onderwijs en in de maatschappij (PISA, 2018).

Woordenschat (vmbo-leerlingen)

• Voorwaarde om teksten te begrijpen: woorden kennen
  
• Om goed met teksten uit de voeten te kunnen, moeten leerlingen 17.000 woorden kennen. Vmbo-leerlingen zitten ver onder dit niveau
• Om een tekst echt te begrijpen, moet je minsten 95% van de woorden uit de tekst kennen (Schmitt e.a., 2011).

Waaraan voldoet een effectief taalbeleid?

• Leesvaardigheid en leesmotivatie
• Verbeteren van leesvaardigheid vraagt om didactische en organisatorische maatregelen (via MT): kennisverwerving, woordenschatuitbreiding, inzicht in tekststructuren, verwerving van leesstrategieën, diversiteit in verwerkingsvormen, differentiatie en evaluatie
• Deze maatregelen hebben ook betrekking op andere talen en de zaak- en beroepsvakken

Waaraan voldoet een effectief taalbeleid?

• Doel taalbeleid: vergroten van de leesvaardigheid van leerlingen. Sleutelwoorden: woordenschat, kennis van grammatica en algemene kennis
• Zaakvak- en beroepslessen: specifiek aandacht schenken aan taalproblemen die het begrip van de les in de weg staan. Dat betekent dat ook deze docenten instructie moeten geven in woordenschat en leerlingen moeten wijzen op het inzetten van de leesstrategieën die zij in de lessen Nederlands hebben geleerd
• Voor leerlingen met grote en hardnekkige taalachterstanden: extra ondersteuning, gericht op de taalonderdelen waarop de leerlingen achterloopt

Waaraan voldoet een effectief taalbeleid?

• Vrij lezen op het lesrooster
• Leesbevordering in de lessen Nederlands
• Leesbevordering in de zaakvakken
• Inrichting en gebruik van de mediatheek
• Samenwerking tussen (vak)docenten en mediathecaris
• Samenwerking met de openbare Bibliotheek: activiteiten die de leesmotivatie vergroten

Test je taalkennis op 2F

De ..... baby's liggen te slapen.

1. gevoede
2. gevoedde

De fan ..... de populaire voetballer.

1. aanbeden
2. aanbidt
3. aanbid

De chef ..... een heerlijk diner.

1. berreide
2. bereidde
3. bereide
4. berreidde

Een speciale ..... onderzoekt het incident.

1. kommissie
2. komissie
3. commissie
4. comissie

De steenrijke dj reist per .....

1. helikopter
2. helicopter

Mijn vader ..... vanmorgen het hele huis.

1. zoog stof
2. stofzoog
3. zuigde stof
4. stofzuigde

De vrouw bleef ..... onder de beschuldigingen.

1. laconiek
2. lakoniek

Onze spelers hebben de laatste weken geweldige ..... geleverd.

1. prestatie's
2. prestaties

De leeuw ..... zijn prooi.

1. verslindt
2. verslint
3. verslind

Een stuk ..... in de sinterklaastijd is altijd lekker.

1. speculaas
2. spekulaas

Wat hebben wij nodig om het nieuwe taalbeleid te laten werken en wat zie jij graag terug?