Voorbeeldvragen literatuurgeschiedenis

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Waarom lijken romans uit de nieuwe zakelijkheid meer op realistische romans uit de negentiende eeuw dan andere modernistische literatuur? Geef van de stromingen een kenmerk.

Voorbeeldvragen literatuurgeschiedenis

Hoe heeft de boekdrukkunst een uniforme standaardtaal kunnen stimuleren?

Door de boekdrukkunst konden meer mensen dezelfde taal lezen, waardoor er een gevoel van eensgezindheid kon ontstaan.

Hoe heeft de boekdrukkunst een uniforme standaardtaal kunnen stimuleren?

Leg uit aan de hand van een werk uit de renaissance en een werk uit de middeleeuwen wat de verschillende soorten mensbeelden in deze periodes waren. 

In de middeleeuwen was er een theocentrisch mensbeeld. God was het belangrijkst. Dat komt ook naar voren in Karel ende Elegast (van God moet Karel gaan stelen en dat doe hij ook). 

In de renaissance was er een antropocentrisch mensbeeld. De mens was het belangrijkst. Dat komt naar voren in De klucht van de koe, omdat daar God grotendeels afwezig is en dat het gaat om de karakters van de mensen die uit zichzelf handelen (NB! Er zijn genoeg werken die wel over God gaan).

Leg uit aan de hand van een werk uit de renaissance en een werk uit de middeleeuwen wat de verschillende soorten mensbeelden in deze periodes waren.

Geef aan wat de verschillende houdingen ten opzichte van stelen zijn in Karel ende Elegast en De klucht van de koe. Geef ook aan hoe deze verschillen verklaard kunnen worden door de verschillende periodes waarin de werken geschreven zijn.  

Geef aan wat de verschillende houdingen ten opzichte van stelen zijn in Karel ende Elegast en De klucht van de koe. Geef ook aan hoe deze verschillen verklaard kunnen worden door de verschillende periodes waarin de werken geschreven zijn.

In Karel ende Elegast is stelen iets expliciets verkeerd en in Klucht van de koe niet. De reden zou kunnen zijn dat in de middeleeuwen literatuur een voorbeeldfunctie had en dat deze functie in de renaissance juist niet meer van kracht was.

voorbeeldvraag

Lees het volgende fragment van Eline Vere. Tot welke stroming behoort dit boek en waarom? Geef één reden. 

Eline Vere - Louis Couperus

1] En er rees in hem een vreemde verwondering op, een verwondering, dat een mens steeds zichzelve, steeds zijn eigen individu was, zonder zich ooit te kunnen verwisselen in de persoonlijkheid van een ander. [2] Dikwijls, zonder de minste aanleiding, doemde die verwondering bij hem op, te midden van de vrolijkheid der anderen en zij vulde hem met een grote verveling bij de gedachte aan het onherroepelijke noodlot, dat hij steeds Vincent Vere was en wezen zou, dat hij nimmer herboren [8] kon worden in een geheel ander schepsel, dat ademde onder geheel andere omstandigheden in een geheel andere kring. [3] Hij zou gaarne verschillende gemoedslevens hebben doorleefd, in verschillende eeuwen hebben bestaan in telkens wisselende metamorfosen zijn geluk hebben willen zoeken. [4] En dat verlangen scheen hem tegelijkertijd zo kinderachtig, om de bespottelijke onmogelijkheid, als zeer verheven, om de grootste onbereikbaarheid, die het omvatte, en hij meende dat niemand dan hij zulke verlangens koesterde en gevoelde zich zeer hoog boven andere mensen geplaatst. . . [5] In die mijmering was het hem, of de drie anderen zeer ver van hem waren, als van hem gescheiden door de nevel van rook. . . [6] Een gevoel van lichtheid doorzweefde eensklaps zijn hersenen;het werd, of hij elk voorwerp met heller kleuren zag, hun gelach en gepraat harder hoorde klinken in zijn oor, als op een plaat van metaal, de geur van de tabak, vermengd met een aroom van gestorte wijn, in meerdere scherpte rook, terwijl de aderen in zijn slapen en zijn polsen klopten, alsof zij barsten zouden. . . [7] Die prikkeling van zenuwen duurde enige seconden; toen zag hij de jongelui hem lachend aanzien, en ofschoon hij niets begrepen had van wat zij gezegd hadden, lachte hij zachtjes mee, om hen te doen geloven, dat hij in hun scherts meestemde.

Tot welke stroming behoort Eline Vere?

Tot welke stroming behoort Eline Vere en waarom? Geef één reden.

Het naturalisme: het noodlot  staat centraal. Ook komen enkele van de drie factoren die bepalen wie je bent (race, milieu, moment) terug: “Dat hij nimmer … andere kring” 

voorbeeldvraag

Tot welke stroming zou het volgende fragment gerekend kunnen worden? Geef twee redenen.

Tot welke stroming kan het verhaal van Villa Volta gerekend worden?

Het fragment kan het best tot de romantiek gerekend worden. Het gaat over fantastische zaken die in de werkelijkheid niet zouden kunnen geworden, net zoals dat in romantische literatuur ook is. Daarnaast komen er tegenstellingen voor: oude man die zonden begaat tegenover baby die nog nooit iets verkeerd gedaan heeft. Ranke hand tegenover de handen van de dieven. Vrouwen- en mannenstem.

voorbeeldvraag

Welk van de volgende gedichten is geschreven in de jaren '50 en welke in de jaren '60? Leg uit waarom en betrek daarbij één kenmerk van de poëzie uit beide periodes.

De autobezitter 

Er stapt een man in een auto 

verricht de nodige handelingen 

voor het rijden 

en rijdt daarna 

dan ook 

inderdaad weg

Slaap

De oude wind beweent met as de gouden zee

daarop traag en treurend drijft de dag weg

het sterft het streng en trouw gesprek en een zucht

verheft zich tussen de donkere doornen

wit schichtig de tred van de maan

In de diepte en onder zwijgzaamheid

trekken toekomstige handen naar

het werk aan waters en aan de wortel.

In wolken echter rusten

nu overbodige ogen uit

hun ijle vleugels sluiten alom

in het sterstijve licht.

Welk gedicht komt uit de jaren '50?

1. gedicht 1 De autobezitter
2. gedicht 2 Slaap

Gedicht 1 is van de Zestigers (K. Schippers): een readymade. Een stukje uit de werkelijkheid dat als kunst gezien wordt.

 Gedicht 2 is van een Vijftiger (Lucebert). Het is bijna onleesbaar. Er zit weinig coherente inhoud in, geen interpunctie, geen hoofdletters.

Wat was de reden voor de radicaal andere visie op poëzie van de Vijftigers?

Waarom lijken romans uit de nieuwe zakelijkheid meer op realistische romans uit de negentiende eeuw dan andere modernistische literatuur? Geef van de stromingen een kenmerk.

Tijdens het naturalisme was literatuur voor de hoogste klasse, vooral omdat er nog eens een wetenschappelijke draai aan gegeven werd. Generatie Nix vond juist dat literatuur voor iedereen toegankelijk moest zijn.

Wat is het verschil in de houding ten opzichte van literatuur tijdens het naturalisme (eind 20ste eeuw) en tijdens generatie Nix (eind 21ste eeuw)?