SE literatuurgeschiedenis en verhaalanalyse: hoe leren?

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Hoe leren?

 SE literatuurgeschiedenis en verhaalanalyse

december 2024

Twee delen

Literatuurgeschiedenis: ongeveer 21 vragen --> ongeveer 30 punten

Verhaalanalyse: ongeveer 11 vragen --> ongeveer 20 punten 

Verhaalanalyse

Vragen bij een literair tekstfragment. Voorbeeldvragen: 

• fictie of non-fictie?
• welke verhaalopening?
• open of gesloten einde? 
• welke technieken om spanning op te bouwen?
• flashback / flashforward?
• welk perspectief?
• + TOELICHTING

Literatuurgeschiedenis

Leren zoals je geschiedenis leert:

• chronologische volgorde literaire stromingen
• belangrijkste auteurs en literaire werken per stroming
• summiere samenvatting belangrijkste literaire werken
• belangrijke begrippen (hoofsheid, acrostichon)
• kenmerken literaire stromingen kennen
• bronnen in juiste tijd kunnen plaatsen

Leg uit aan de hand van een werk uit de middeleeuwen en een werk uit de renaissance wat het verschil in wereldbeeld was in deze periodes. Wat stond er centraal? 

In de middeleeuwen was er een theocentrisch mensbeeld. God was het belangrijkst. Dat komt ook naar voren in Karel ende Elegast (van God moet Karel gaan stelen en dat doe hij ook). 

In de renaissance was er een antropocentrisch mensbeeld. De mens was het belangrijkst. Dat komt naar voren in De klucht van de koe, omdat daar God grotendeels afwezig is en dat het gaat om de karakters van de mensen die uit zichzelf handelen (NB! Er zijn genoeg werken die wel over God gaan).

Voorbeeldvraag

Lees onderstaand gedicht. Dit is een typisch voorbeeld van rederijkerspoëzie. 

a) Waarom?

b) Hoe noemen we een dergelijk gedicht? 

Eel Belgica vruchtbaar geeft Gode lof en prijs

veel Helden vroom, baart gij  ook scheepsvolk kloek end' wijs

wijck geen neemt Mars vivit Prinsen Heren op waakt

rijk en sterk Nederland krijg en zeevaart maakt

Voorbeeldvraag

a) Rederijkers besteedden veel aandacht aan de vorm van hun teksten. Ze hadden er tal van uitdagende regels voor. Het ging erom wie binnen de gestelde grenzen de mogelijkheden van de taal het ‘kunstigst’ wist te gebruiken om zijn boodschap over te dragen. Achter die vormvastheid zat ook een diepere gedachte. Men ging ervan uit dat God orde in de schepping had aangebracht. De mens moest in de kunsten proberen deze goddelijke harmonie, deze perfecte verhoudingen te weerspiegelen in inhoud en vorm.  

b) Hoe noemen we een dergelijk gedicht? Een retrograde: een gedicht dat je ook van achter naar voren kunt lezen. 

Camera Obscura is een belangrijk literair werk. Door wie werd het geschreven?

1. Joost van den Vondel
2. Pieter Corneliszoon Hooft
3. Hildebrand
4. Harry Mulisch

Tot welke stroming kan het verhaal van Villa Volta gerekend worden?

Tot welke stroming kan het verhaal van Villa Volta gerekend worden?

Het fragment kan het best tot de romantiek gerekend worden. Het gaat over fantastische zaken die in de werkelijkheid niet zouden kunnen, net zoals dat in romantische literatuur ook is. Daarnaast komen er tegenstellingen voor: oude man die zonden begaat tegenover baby die nog nooit iets verkeerd gedaan heeft. Ranke hand tegenover de handen van de dieven. Vrouwen- en mannenstem.