Automutilatie en Suïcidaliteit

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Automutilatie en Suïcidaliteit 

Lesdoelen

• Je kunt benoemen wat automutilatie inhoudt.
• Je kunt benoemen wat de behandeling is bij automutilatie.
• Je kunt de signalen van suïcidaliteit herkennen.
• Je kunt professioneel handelen bij een suïcidale zorgvrager.
• Je kunt de rechten en plichten benoemen van een zorgverlener bij suïcidaliteit van een zorgvrager.
• Je kunt benoemen welke aandachtspunten er zijn tijdens een gesprek met een suïcidale zorgvrager.

1 min

Ervaringen vanuit het werkveld

Wat is automutilatie?

Automutilatie is het opzettelijk beschadigen van het eigen lichaam zonder de intentie om zichzelf te doden.

Welke voorbeelden van automutilatie kom je tegen op je werk?

Casus 

Maaike, 35 jaar, krast zichzelf regelmatig op haar armen. Ze vertelt dat dit helpt om haar verdriet en frustratie te uiten, iets waar ze moeilijk over kan praten.
Bespreek welke stappen je als verzorgende kunt nemen om Maaike te helpen.

Hoeveel suïcidepogingen vinden per dag plaats in Nederland?

1. 34
2. 72
3. 135
4. 166

8 min

Hoeveel suïcides vinden per dag plaats in Nederland?

1. 3
2. 5
3. 12
4. 19

1825 in 2020.

Wat veroorzaakt op jaarbasis meer doden?

1. Verkeersongevallen
2. Zelfdodingen

Per jaar 3 keer zoveel zelfdodingen als verkeersdoden.

Hoeveel mensen raken gemiddeld (in)direct betrokken bij een suïcide?

1. 15
2. 48
3. 81
4. 135

Familie, vrienden, zorgverleners, buren, politie, omstanders

Wie doet vaker een suïcidepoging?

1. Mannen
2. Vrouwen

Maar vrouwen slagen minder vaak dan mannen. Minder dodelijke methoden.

Wie pleegt vaker suïcide?

1. Mannen
2. Vrouwen

Mannen van middelbare leeftijd lopen hoogste risico.

Persoonlijk verlies, emotieregulerende vaardigheden vaak onvoldoende aangeleerd.

Signalen van suïcidaliteit

5 min

Welke signalen kun je noemen die erop kunnen wijzen dat iemand suïcidale klachten heeft?

Afzonderen

Slaapproblemen

Zelfverwaarlozing

Interesseverlies

Hopeloosheid

Roekeloos gedrag

Apathie

Snel emotioneel

Gevoelswereld wordt kleiner

Verminderde concentratie

Opstandig

Agressief

of...

Er is in eens niets aan de hand!

Casus

Meneer Jansen, 78 jaar, woont alleen in een rijtjeshuis sinds zijn vrouw vijf jaar geleden is overleden. Hij heeft geen kinderen en weinig contact met familie en vrienden. Meneer Jansen heeft de laatste tijd gezondheidsproblemen en ervaart toenemende mobiliteitsproblemen. Een buurvrouw heeft de thuiszorg ingeschakeld omdat ze zich zorgen maakt over zijn welzijn.

Huidige situatie

Bij het eerste bezoek merkt de verzorgende op dat meneer Jansen een verwaarloosd uiterlijk heeft en dat zijn huis rommelig is. Tijdens het gesprek met de verzorgende maakt meneer Jansen enkele opmerkingen die zorgwekkend zijn, zoals: "Het heeft allemaal geen zin meer" en "Ik zou er liever niet meer zijn."

5 min

Casus lezen.

Welke signalen haal je uit de casus?

Do:

• Stel de vraag
• Maak het concreet
• Heb oog voor de veiligheid
• Ondersteun en verwijs mogelijk door
• Versterk de adequate coping

Don't:

• Goedbedoelde adviezen
• Meteen op willen lossen
• Eromheen draaien
• Meepraten
• Bagatelliseren
• Oordelen

8 min

- Wat is het ergste dat wel/niet kan gebeuren?

- Plannen? Op welke termijn?

- Hoe kun je vanavond veilig blijven? Afgeven middelen

- Probeer samen hulp te zoeken

- In contact blijven met mensen

- Fitopjouwmanier.nl

- Luisteren is op dit punt belangrijker. Je bent geen psychiater.

- Het niet bij de naam benoemen. "Die gedachte van laatst, speelt dat nog?"

- "Ja, heel erg. Als ik jou was, zou ik ook hetzelfde denken."

- "Ik ben ook wel eens somber."

- "Dat kun je de kinderen toch niet aan doen?"

Rechten en plichten van de  zorgverlener

Conflict van plichten: als een zorgverlener meent dat hij zijn beroepsgeheim moet doorbreken omdat een ander concreet belang zwaarder weegt en omdat hij met het doorbreken van het beroepsgeheim ernstig nadeel kan voorkomen. De beslissing ligt bij de zorgverlener. Besluit de zorgverlener het beroepsgeheim te doorbreken, dan is hij niet strafbaar als hij zich met succes kan beroepen op overmacht. 

Bij wie melden?

• (Huis)arts --> crisisdienst;
  
• Behandelaar --> crisisdienst;
  
• (Mogelijk) levensbedreigende situatie? Bel 112!
  
  
  
• Veiligheidsplan opstellen 

3 min

Beroepsgeheim doorbreken? Nee, tenzij.

Tuchtcollege, als je goed kunt onderbouwen waarom het overmacht was (conflict van plichten), dan geen vervolging. Blijft altijd wat subjectief.

Gesprekstechnieken

• Actief luisteren
• LSD
• NIVEA
• Maak het concreet
• Neem het serieus

3 min

Empathie tonen.

SDM zo veel mogelijk stimuleren. Buiten patiënt om alleen in uitzonderlijke situaties vanwege beroepsgeheim.

Concreet - creëer duidelijkheid voor beide partijen
MI: van groot belang voor in kaart brengen van motivatie/ambivalentie betreft suïcidaliteit

Welke hulpbronnen kunnen zorgvragers inzetten tijdens de suïcidaliteit?

Evaluatie

Wat heb je geleerd over suïcidaliteit en hoe je hiermee moet omgaan?

Meer weten?

www.113.nl of 0800-0113 

Online trainingen suïcidepreventie