Pilotles suïcidaliteit en suïcidepreventie Ergotherapie

• Ergotherapie
• HBO
• Studiejaar 2

Pilotles suïcidaliteit en suïcidepreventie

Honoursprogramma APS en AGV

Iris Schouten

Denise van der Tuin

1 min

lessonup.app

Zijn er tussendoor vragen, stel ze gerust.

Waarschuwing

• Stichting 113 Zelfmoordpreventie;
• Suïcide vs. zelfmoord;
• Ervaringsverhaal.

1 min

Als het je te veel wordt, ga gerust even de gang op. Ga niet weg, maar kom aan het einde even terug zodat we weten dat je oké bent.

Zelfmoord heeft een meer oordelende lading door "moord", daarom spreken wij van het wat neutralere suïcide of zelfdoding.

In het tweede gedeelte van de les komt mijn ervaringsverhaal naar voren. Ik heb vorig jaar zelf een TS gedaan, daar ga ik wat over vertellen. Ook is er gelegenheid om vragen te stellen en met elkaar het gesprek aan te gaan.

Ons onderzoek

• Honoursprogramma APS en AGV;
• Innovatie in de zorg.

2 min

Honoursprogramma APS en AGV

Verdieping en verbreding.

OWE 3 Innovatie in de zorg, onderzoek en product. Ons onderzoek gaat over het lesaanbod over suïcidaliteit en suïcidepreventie aan de HAN.

In dit kader geven we deze les.

Leerdoelen

Na deze les:

• Kent de student de signalen van suïcidaliteit;
• Weet de student hoe hij wel en niet moet handelen bij een suïcidale zorgvrager;
• Kent de student de rechten en plichten van de zorgverlener rondom suïcidaliteit van een zorgvrager;
  
• Heeft de student meer inzicht in zijn eigen reactie op een signaal van mogelijke suïcidaliteit;
• Heeft de student meer inzicht in gesprekstechnieken bij een suïcidale zorgvrager.

1 min

Enkele feiten

Hoeveel suïcides vinden per dag plaats in Nederland?

1. 3
2. 5
3. 12
4. 19

8 min

1825 in 2020.

Hoeveel suïcidepogingen vinden per dag plaats in Nederland?

1. 34
2. 72
3. 135
4. 166

Ongeveer 1 op de 27 pogingen slaagt.

Wat veroorzaakt op jaarbasis meer doden?

1. Verkeersongevallen
2. Zelfdodingen

Per jaar 3 keer zoveel zelfdodingen als verkeersdoden.

Hoeveel mensen raken gemiddeld (in)direct betrokken bij een suïcide?

1. 15
2. 48
3. 81
4. 135

Familie, vrienden, zorgverleners, buren, politie, omstanders

Wie pleegt vaker suïcide?

1. Mannen
2. Vrouwen

Mannen van middelbare leeftijd lopen hoogste risico.

Persoonlijk verlies, emotieregulerende vaardigheden vaak onvoldoende aangeleerd.

Wie doet vaker een suïcidepoging?

1. Mannen
2. Vrouwen

Maar vrouwen slagen minder vaak dan mannen. Minder dodelijke methoden.

Signalen van suïcidaliteit

5 min

Welke signalen kun je noemen die erop kunnen wijzen dat iemand suïcidale klachten heeft?

Casus

Jan van Bakel

We zijn een maand verder. Na twee weken verblijf in het ziekenhuis is hij daar ontslagen en naar een revalidatiecentrum gegaan, waar hij nu nog verblijft.

Het personeel aldaar merkt op dat dhr. passief is en geen actie onderneemt. De verpleging noteert in het dossier dat dhr. slecht slaapt. Uit de oefenmomenten met de ergotherapie blijkt dat dhr. geen oefeningen wil doen, en dat dhr. geen intrinsieke motivatie heeft om zijn dagelijks functioneren te verbeteren.

De communicatie met dhr. verloopt stroef; de afasie is niet veel verbeterd en dhr. vindt het lastig om met zijn linkerhand te schrijven.

Jij bent als ergotherapeut werkzaam in het revalidatiecentrum en bent bij dhr. om hem aan te leren hoe hij zich het beste kan aankleden. Bij het aantrekken van zijn overhemd, vallen een stuk of 10 tabletten uit zijn borstzakje.

5 min

Casus lezen.

Welke signalen haal je uit de casus?

Jan van Bakel

• Dhr. is passief;
• Dhr. slaapt slecht;
• Dhr. wil geen oefeningen doen;
• Toont geen intrinsieke motivatie om dagelijks functioneren te verbeteren;
• 10 tabletten vallen uit het borstzakje van zijn overhemd.

5 min

Niet elk signaal is even ernstig, stoplichtmodel. 

Meerdere groene of oranje signalen kunnen samen wel ernstig zijn. Let op de opstapeling.

Do:

• Stel de vraag;
• Maak het concreet;
  
• Heb oog voor de veiligheid;
  
• Ondersteun en verwijs mogelijk door;
  
• Versterk de adequate coping.

Don't:

• Goedbedoelde adviezen;
• Meteen op willen lossen;
• Eromheen draaien;
• Meepraten;
• Bagatelliseren;
• Oordelen.

8 min

- Wat is het ergste dat wel/niet kan gebeuren?

- Plannen? Op welke termijn?

- Hoe kun je vanavond veilig blijven? Heb je een signaleringsplan? Afgeven middelen

- Probeer samen hulp te zoeken

- In contact blijven met mensen

- Fitopjouwmanier.nl

- Luisteren is op dit punt belangrijker. Je bent geen psychiater.

- Het niet bij de naam benoemen. "Die gedachte van laatst, speelt dat nog?"

- "Ja, heel erg. Als ik jou was, zou ik ook hetzelfde denken."

- "Ik ben ook wel eens somber."

- "Dat kun je de kinderen toch niet aan doen?"

Rechten en plichten van de  zorgverlener

Conflict van plichten: als een zorgverlener meent dat hij zijn beroepsgeheim moet doorbreken omdat een ander concreet belang zwaarder weegt en omdat hij met het doorbreken van het beroepsgeheim ernstig nadeel kan voorkomen. De beslissing ligt bij de zorgverlener. Besluit de zorgverlener het beroepsgeheim te doorbreken, dan is hij niet strafbaar als hij zich met succes kan beroepen op overmacht. 

Voorwaarden:

• De zorgverlener heeft er alles aan gedaan om de patiënt te bewegen zelf stappen te nemen ter vermindering van het gevaar of anderen te waarschuwen;
• Er is sprake van een ernstig en reëel gevaar voor de patiënt of anderen, zoals levensgevaar of andere serieuze vormen van schade;
• De doorbreking van het beroepsgeheim kan daadwerkelijk bijdragen aan het wegnemen van het gevaar;
• De zorgverlener heeft geen andere mogelijkheid om hetzelfde resultaat te bereiken.

3 min

Beroepsgeheim doorbreken? Nee, tenzij.

Tuchtcollege, als je goed kunt onderbouwen waarom het overmacht was (conflict van plichten), dan geen vervolging. Blijft altijd wat subjectief.

Rechten en plichten van de zorgverlener

Bij wie melden?

• Huisarts --> crisisdienst;
  
• Behandelaar --> crisisdienst;
  
• (Mogelijk) levensbedreigende situatie? Bel 112

Voor meer informatie, zie de MDR Diagnostiek en Behandeling van Suïcidaal Gedrag, te vinden op o.a. 113.nl.

Gesprekstechnieken

• Actief luisteren;
• Motivational Interviewing;
• LSD;
• NIVEA;
• Shared-decision making
• Maak het concreet;
• Neem het serieus.

8 min

Empathie tonen.

SDM zo veel mogelijk stimuleren. Buiten patiënt om alleen in uitzonderlijke situaties vanwege beroepsgeheim.

Concreet - creëer duidelijkheid voor beide partijen
MI: van groot belang voor in kaart brengen van motivatie/ambivalentie betreft suïcidaliteit

Casus

Jan van Bakel

We zijn een maand verder. Na twee weken verblijf in het ziekenhuis is hij daar ontslagen en naar een revalidatiecentrum gegaan, waar hij nu nog verblijft.

Het personeel aldaar merkt op dat dhr. passief is en geen actie onderneemt. De verpleging noteert in het dossier dat dhr. slecht slaapt. Uit de oefenmomenten met de ergotherapie blijkt dat dhr. geen oefeningen wil doen, en dat dhr. geen intrinsieke motivatie heeft om zijn dagelijks functioneren te verbeteren.

De communicatie met dhr. verloopt stroef; de afasie is niet veel verbeterd en dhr. vindt het lastig om met zijn linkerhand te schrijven.

Jij bent als ergotherapeut werkzaam in het revalidatiecentrum en bent bij dhr. om hem aan te leren hoe hij zich het beste kan aankleden. Bij het aantrekken van zijn overhemd, vallen een stuk of 10 tabletten uit zijn borstzakje.

10 min

Ervaringsverhaal

Discussie

30 min

Recidiverende depressieve stoornis

Vorig jaar terugval

Overdosis

4 dagen IC

2 weken opname

Afscheidsappje

Telefoontje Svea, Madelon

Door COVID niet op bezoek

Overstuur

Steunsysteem

Extra in de gaten houden

Evaluatie

5 min

forms.gle

Ten slotte

• Iedereen oké?
• Bij wie kun je zelf terecht?
• Meer doen? Gatekeepertraining van 113.

2 min

Als iemand nog behoefte heeft om na te praten, blijf dan gerust even hangen.

Hou elkaar een beetje in de gaten, check bij wie je terecht kunt (HA, SLB-er, studentenpsycholoog)

Online gratis gatekeepertraining van 113, gaat nog wat dieper in op hoe je die eerste vraag stelt.