vit deficientie en ziekte van kahler

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 4

vit k en c deficiëntie en ziekte van Kahler

19 november

vit k en c deficiëntie

tekort aan vitamines

vit k is een bouwstof voor je stolling

vit c nodig voor opname van ijzer, vorming van bindweefsel en je weerstand

vitamine k

pasgeborenen extra nodig

volwassenen

vitamine k wordt aangemaakt in de darmen, bij babys werkt deze functie nog niet, daarom na de geboorte een eerste gift en daarna per druppels extra geven. 

daarom extra kans op bloeidingen als ze geen extra vit k krijgen

volwassenen kunnen een tekort krijgen als ze veel AB hebben geslikt, hierdoor wordt de darmflora aangetast denk aan bijwerkingen zoals diarree. 

of darmaandoening zoals coeliakie of een eenzijdig voedingspatroon

gevaar van tekort aan vit k, is een vertraagde bloedstolling bij volwassenen

symptomen vit k tekort

omdat het met de bloedstolling te maken heeft:

- snel blauwe plekken

- slechte wondgenezing ( lang nabloeden )

- spontane bloedingen ( bloedneus of tandvlees )

- anemie

-bij pasgeborenen, bloeding in of rond de hersenen

vitamine c

krijg je binnen via groente fruit en aardappelen

lichaam maakt het zelf niet aan!

tekort kan ontstaan door een operatie, brandwonden, koorts, ontstekingen, roken of een snel werkende schildklier

brandwonden:

Vitamine C speelt een cruciale rol in de productie van collageen, een eiwit dat essentieel is voor het herstel van huid en bindweefsel. Bij brandwonden is er veel weefsel beschadigd dat hersteld moet worden. Dit betekent dat het lichaam een veel grotere hoeveelheid vitamine C nodig heeft om het helingsproces te ondersteunen. Hierdoor wordt de beschikbare vitamine C sneller verbruikt, wat tot een tekort kan leiden als er niet voldoende wordt aangevuld.

koorts of ontstekingen:

Vitamine C is ook belangrijk voor het immuunsysteem.

snelwerkende schildklier:

en overactieve schildklier verhoogt de stofwisseling in het hele lichaam, wat betekent dat voedingsstoffen sneller worden verbruikt, inclusief vitamine C.

symptomen vit c tekort

- verminderde weerstand

- gewichtsverlies

-haar wordt dunner of valt uit

- stemmingswisselingen

-droge huid

-gewrichtsklachten

- slechte wondgenezing

-bloedend tandvlees

-losse tanden

-onderhuidse bloedingen

diagnostiek

vit k: bloedonderzoek naar stolling

vit c: bloedonderzoek of urineonderzoek, naar hoeveelheid vit c

wat zijn normaalwaardes van vit k en c in het bloed

vit k

Vitamine K

Vitamine K komt in verschillende vormen voor, maar de meest gemeten vorm in het bloed is vitamine K1 (fylloquinon). Normaalwaarden voor vitamine K1 in het bloed kunnen per laboratorium variëren, maar liggen gemiddeld tussen:

Vitamine K1 (fylloquinon): 0,15 - 1,5 µg/L (of 0,34 - 3,4 nmol/L).

Er is vaak geen standaard routinebepaling voor vitamine K, omdat tekorten meestal indirect worden vastgesteld door stollingstesten (zoals de protrombinetijd of INR-waarde).

vaak ook in combinatie met lab lever, ivm leveraandoeningen

Vitamine C

Vitamine C wordt meestal gemeten in plasma of serum, en de normaalwaarden zijn:

Vitamine C (ascorbinezuur): 4 - 20 mg/L (of 23 - 114 µmol/L).

Vitamine C-niveaus kunnen sterk fluctueren door voeding, stress, roken, en infecties.

welke waardes in het bloed kunnen combinatie zijn met vit c tekort

Nier- en leveraandoeningen: Bij chronische nierziekten en leveraandoeningen kan een vitamine C-tekort samengaan met afwijkingen in bloedwaarden zoals elektrolytenstoornissen, laag albumine, en verhoogde ontstekingswaarden.

IJzertekort of bloedarmoede: Omdat vitamine C de opname van ijzer bevordert, kan een langdurig vitamine C-tekort leiden tot ijzertekortbloedarmoede. Dit uit zich in afwijkende bloedwaarden, zoals een laag hemoglobine en ferritinegehalte.

behandeling

supplementen, bij c tekort tabletten, bij k tekort druppels

bij vit k tekort en hevige bloedingen kun je ook stollingsmiddelen geven of een bloedtransfusie

Dus kort gezegd, vitamine C is wateroplosbaar en kan effectief worden ingenomen in tabletvorm, terwijl vitamine K vetoplosbaar is en beter wordt opgenomen in druppelvorm samen met een vetbron. Druppels helpen bovendien bij het nauwkeurig doseren van vitamine K, wat vooral handig is voor specifieke behoeften of leeftijdsgroepen.

bij welke ziektebeelden kan vit k tekort voorkomen

en bij welke ziektbeelden vit c tekort

antwoord vit k

leverziekten, 

Ziekten die de opname van vetten in de darm verstoren,

Langdurig antibioticagebruik

Gebruik van bepaalde medicijnen

Ondervoeding of eenzijdig dieet

nierziekten

leverziekten:kunnen de productie van stollingsfactoren verminderen, omdat deze grotendeels in de lever worden aangemaakt. De lever heeft vitamine K nodig om deze factoren te produceren, en bij leverziekten is er vaak een verhoogd risico op bloedingen door een vitamine K-tekort.

Ziekten die de opname van vetten in de darm verstoren,

vitamine K een vetoplosbare vitamine is. Enkele voorbeelden zijn:

Coeliakie

Ziekte van Crohn

Cystische fibrose

Pancreatitis of alvleesklierinsufficiëntie

langdurig AB gebruik: 

Antibiotica kunnen de darmflora beschadigen, en een deel van de vitamine K wordt geproduceerd door bacteriën in de darmen

Gebruik van bepaalde medicijnen

zij kunnen prodcute of opname van vit k verminderen

antwoord vit c

ziekte van crohn en colitus

Maag- of darmoperaties (zoals maagverkleining)

leverziekten

eetstoornissen

diabetes

Langdurig gebruik van bepaalde medicijnen

Ziekte van Crohn en colitis ulcerosa: Deze chronische darmziekten kunnen de opname van vitamine C verminderen door ontsteking in de darmen.

maag darm operaties:

moeite hebben met de opname van voldoende voedingsstoffen, waaronder vitamine C.

leverziektes:

Levercirrose en andere chronische leverziekten kunnen leiden tot tekorten in verschillende vitamines, waaronder vitamine C, door slechte opslag en verstoorde stofwisseling in de lever.

bepaalde medicijnen:

kunnen spiegel van vit c verlagen

prognose

zodra bekend is dat er een tekort is dan wel behandelen, 

doe je dit niet dan kunnen er ernstige bloedingen ontstaan (tekort vit k )

of scheurbuik bij  (tekort vit c) en dan ook ernstige bloedingen

scheurbuik is een ernstige ziekte

komt nu bijna niet meer voor

soms nog bij ernstige alcohollisten

of bij eetstoornissen

                            Ziekte van Kahler

                                                               kanker van de plasmacellen, vorm                            van bloedkanker

                                                              kwaadaardige woekering  van                                                                plasmacellen in het beenmerg,

                                                              plasmacellen zijn witte                                                                                                               bloedcellen die weer een rol hebben in de afweer

De ziekte van Kahler is een vorm van bloedkanker die veroorzaakt wordt door het ongecontroleerd en veelvuldig vermenigvuldigen van plasmacellen in het beenmerg. Plasmacellen zijn witte bloedcellen die een belangrijke rol spelen bij de bestrijding van ziekteverwekkers. De officiële naam van de ziekte van Kahler is multipel myeloom.

Door de ophoping van de plasmacellen in het beenmerg kun je botklachten krijgen en raakt de normale vorming van bloedcellen verstoord, waardoor je gevoeliger wordt voor infecties en bloedingen. 

oorzaak/ ontstaan

oorzaak is onbekend, mogelijk komt het door chronische ontstekingen, waardoor het afweersysteem voortdurend geprikkeld wordt, waardoor plasmacellen beschadigen. maar dit is niet zeker

ontstaat op 1 plek in het lichaam, daarna verspreidt het zich snel

overal zit beenmerg in het lichaam, dus het kan overal voorkomen.

symptomen

eerst weinig klachten, hoe verder het zich verspreid, zul je:

-botpijn

- botbreuken

-verhoogde kans op bloedingen

- vermoeidheid door bloedarmoede

- verhoogde kans op infecties

-verminderde eetlust

-misselijkheid

-dorst

-nierproblemen

-hartkloppingen

-kortademigheid

Door de ophoping van de plasmacellen in het beenmerg kun je botklachten krijgen en raakt de normale vorming van bloedcellen verstoord, waardoor je gevoeliger wordt voor infecties en bloedingen. 

infecties:

De kankercellen in het beenmerg onderdrukken de productie van gezonde bloedcellen, waaronder witte bloedcellen die belangrijk zijn voor het immuunsysteem.

dorst en nierproblemen:

botafbraak voor, omdat de kwaadaardige plasmacellen stoffen produceren die de botten aantasten. Hierdoor komt er extra calcium vrij uit de botten, wat leidt tot een verhoogde calciumspiegel in het bloed, oftewel hypercalciëmie.

hartkloppingen door de hypercalciemie en bloedarmoede

Effect van hypercalciëmie: Een hoog calciumgehalte in het bloed kan het dorstcentrum in de hersenen activeren, wat een gevoel van intense dorst veroorzaakt. Daarnaast zorgt hypercalciëmie ervoor dat de nieren minder goed water kunnen vasthouden, wat leidt tot meer urineproductie (polyurie). Hierdoor verliest het lichaam extra vocht, wat de dorst verder versterkt.

diagnostiek

- bloedonderzoek

- urineonderzoek

- beenmergonderzoek

- beeldvormend onderzoek, röntgen, MRI, CT scan  bijvoorbeeld voor opsporen van botafwijkingen

- Pet scan om te kijken waar er actieve of uitgedoofde haarden zitten

bloedonderzoek:

is de nierfunctie normaal, hoe is het kalkgehalte van het bloed, waarden van de bloedcellen

welke waardes zijn dan afwijkend:

verlaagde hemoglobine (Hb)-waarden

Verlaagd aantal rode bloedcellen (erythrocyten), ze hebben ook vaak anemie

verhoogd calcium dit komt door de botafbraak

Verhoogde creatinine- en ureumwaarden

 wat wijst op nierinsufficiëntie

In gevorderde stadia kunnen ook de aantallen trombocyten en witte bloedcellen verlaagd zijn. Dit komt door verdringing van het beenmerg door kankercellen, wat de productie van normale bloedcellen belemmert. Dit kan leiden tot een verhoogd risico op infecties en bloedingsneiging.

urineonderzoek:

bence jones eiwit

Het Bence-Jones-eiwit is een abnormaal eiwit dat wordt geproduceerd door kwaadaardige plasmacellen bij multipel myeloom of te wel de ziekte van Kahler

hiervoor 24u lang urine verzamelen

beenmergonderzoek:

is het aantal plasmacellen vergroot of zien ze kwaadaardige plasmacellen

bloedwaardes

welke waardes zijn dan afwijkend:

verlaagde hemoglobine (Hb)-waarden

Verlaagd aantal rode bloedcellen (erythrocyten), ze hebben ook vaak anemie

Verhoogde creatinine- en ureumwaarden

 wat wijst op nierinsufficiëntie

asat en alat kan verhoogd zijn mits er leverbeschadigingen zijn

verhoogd calcium dit komt door de botafbraak

In gevorderde stadia kunnen ook de aantallen trombocyten en witte bloedcellen verlaagd zijn. Dit komt door verdringing van het beenmerg door kankercellen, wat de productie van normale bloedcellen belemmert. Dit kan leiden tot een verhoogd risico op infecties en bloedingsneiging.

behandeling

afhankelijk van stadium ziekte, leeftijd, fitheid

dan heb je een:

algemene behandeling die zich richt op voorkomen van complicaties zoals:

aandoeningen aan de botten, infecties, bloedarmoede, te veel calcium, nierfalen

specifieke behandeling die zich richt op het uitroeien van de kwaadaardige cellen

denk dan chemotherapie of immunotherapie

daarna evt nog een stamceltransplantatie

prognose

ziekte reageert goed op behandeling, maar komt wel altijd terug, soms na jaren pas weer. 

meeste mensen na 7 jaar nog in leven en dat zien we oplopen tot meer dan 10 jaar door de stamceltherapie