thema 5 tl4: gaswisseling

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Gaswisseling

Thema 5

blz. 53 tekstboek

voor welk proces hebben we zuurstof nodig in ons bloed?

Welke brandstof gebruiken onze cellen het liefste?

Wat gaan we doen vandaag?

Voorkennis activeren, filmpje ademhaling

Doelen
-aan het einde van de les kun je de onderdelen en de werking daarvan van het ademhalingsstelsel van de mens benoemen

Uitleg

Aan de slag

Ademhalingsstelsel

Het lichaam heeft zuurstof nodig voor de verbranding. Je ademt dat in met de lucht.

We onderscheiden bovenste- en onderste luchtwegen. De bovenste luchtwegen bestaan uit:

- neusholte

- mondholte

- keelholte

- strottenhoofd

bronchie

vertakkingen

Luchtwegen zijn ruimten in je lichaam die gevuld zijn met lucht

Wand 1 cellaag dik

Zuurstof gaat uit de lucht in het bloed

Het longblaasje

Koolstofdioxide gaat uit het bloed, in de lucht

Kijk goed naar de stand van huig en strotklepje

Ademhaling

Huig is open, lucht kan keel in

Strotklep is open, lucht kan luchtpijp in

Slikken

Huig is dicht, eten gaat niet in de neusholte

Strotklep is dicht, eten gaat slokdarm in

Verslikken

Huig of strotklep sluit niet goed, eten gaat luchtpijp in

Aan de slag

Maak opdracht 6 tm 11 op blz 60 van je werkboek

Klaar? Laat controleren en kijk de opdrachten na.

14.00 uur: Afsluiting, quiz ademhalingsstelsel

Waardoor gaat de gaswisseling in de longen snel?

1. Groot oppervlak van de longblaasjes
2. Dunne wand van de longblaasjes
3. Groot oppervlak van de longblaasjes en een dunne wand longblaasjes
4. Dunnen wand longblaasjes en snel in en uit ademen

Waar vindt de gasuitwisseling plaats?

1. in de longblaasjes
2. in de bronchiën
3. In de luchtpijptakjes
4. in de neusholte

Waarin vertakt de luchtpijp

1. Bronchiën
2. Longblaasjes
3. luchtpijptakje
4. Strottenhoofd

Langs welke route bereikt zuurstof de longblaasjes?

1. neusholte - keelholte - luchtpijp - strottenhoofd - luchtpijptakje - bronchiën - longblaasjes
2. neusholte-keelholte-strottenhoofd - luchtpijp - luchtpijptakje - bronchiën - longblaasjes
3. neusholte - keelholte - strottenhoofd - luchtpijptakje - luchtpijp- bronchiën - longblaasjes
4. neusholte-keelholte-strottenhoofd - luchtpijp - bronchiën - luchtpijptakje - longblaasjes

Bloed dat naar de longblaasjes toestroomt is...

1. Zuurstofarm en koolstofdioxide rijk
2. Zuurstofrijk en koolstofdioxide arm
3. Zuurstofarm en koolstofdioxide arm
4. Zuurstofrijk en koolstofdioxide rijk

Wat wordt er uitgewisseld in de longblaasjes

1. Zuurstof in, Koolstofdioxide uit
2. Koolstofdioxide in, Zuurstof uit
3. Stikstof in, Koolstofdioxide uit
4. Zuurstof in , Stikstof uit

bs.2 Wat gaan we deze les doen?

Terugblik

Doelen
-Aan het einde van de les kun je uitleggen hoe in- en uitademen werkt en het verschil tussen borst-en buikademhaling benoemen

Uitleg

Aan de slag en afsluiting 

Borstademhaling:

 De tussenribspieren trekken samen. 

Door deze beweging gaat de borstkas omhoog en wordt groter,

de longen worden groter, waardoor er lucht in de longen stroomt. 

Tijdens het ademhalen kan je ook de borst naar voren en omhoog zien bewegen

Buikademhaling 

De spieren in het middenrif spannen aan en deze gaat naar beneden. De ruimte in je borstholte wordt groter, de longen groter en er stroomt lucht in de longen. Bij deze manier van ademhalen zet je buik een beetje uit, omdat je organen naar voren worden gedrukt.

bs.3

Doelen
Aan het einde van de les kun je 3 longaandoeningen benoemen en uitleggen wat deze inhouden
Uitleg
Aan de slag

Kenmerken Astma

- Allergisch astma, niet- allergisch astma, inspanningsastma en ernstig astma.

- Benauwdheidsaanvallen heten asthma bronciale; plotselinge samentrekking van de bronchusspiertjes.

- Gevolg: benauwdheid met piepende ademhaling en hoesten.

- Oorzaken: afhankelijk van de soort astma, voorbeelden; huisdieren, huisstofmijt, voedingsmiddelen. 

Astma

COPD

• COPD is ook een chronische longziekte
  
• Ook hier zwellen de slijmvliezen op en wordt er meer slijm gemaakt in de luchtwegen
  
• Patienten worden kortademig, hoesten meer en geven vaak slijm op
  
• Belangrijkste oorzaak: Roken!
  

Hooikoorts

• Allergie voor stuifmeelkorrels
• lichaam valt de stuifmeelkorrels aan
• Symptomen: tranende ogen, ontstoken slijmvliezen, loopneus, niesbuien, benauwdheid
  

Aan de slag

Maak toepassingsvragen (en naar keuze kennisvragen) van bs. 2 en 3

Klaar? Laat controleren en kijk de opdrachten na.

Wordt astma door roken veroorzaakt?
En COPD?

1. Alleen Astma
2. Alleen COPD
3. Beide
4. Geen van Beide

Een ziekte waarbij de longen continu ontstoken zijn, noemen we?

1. COPD
2. Astma
3. longontsteking
4. bronchitis

Juist of onjuist?
Astma is een chronische ziekte

1. Juist
2. Onjuist

Bij de ziekte astma zijn de luchtwegen vernauwd, onder andere doordat spiercellen in de wand van de luchtwegen zich samentrekken. De ziekte astma is mede erfelijk bepaald.

Bij iemand die aan astma lijdt, bevindt het erfelijke materiaal voor astma zich alleen in de spiercellen van de luchtwegen.

1. juist
2. onjuist

In het voorjaar heb je meer last van hooikoorts dan in de winter

1. juist
2. onjuist

Bij COPD is/zijn de ..... kapot

1. Luchtpijp
2. Bronchiën
3. Longblaasjes

een allergische reactie op stuifmeelkorrels noemen we?

1. COPD
2. Astma
3. longontsteking
4. hooikoorts

Welke stelling is niet juist over allergie?

1. Je kunt uitslag, jeuk en ontstekingen krijgen
2. Je lichaam reageert sterk op een stof
3. Het afweersysteem in je lichaam reageert sterk op een stof
4. Je kunt voor allerlei stoffen allergisch zijn

6.4 Wat gaan we deze les doen?

Terugblik

Doelen
-Aan het einde van de les kun je uitleggen hoe de volgende dieren: eencelligen, meercelligen en insecten ademen
Uitleg en filmpje

Aan de slag en afsluiting

Ademhaling bij dieren

Eencelligen: gaswisseling via celmembraan

Meercelligen: speciale organen nodig

Insecten: buizensysteem (tracheeën), met openingen buiten

Eencelligen

• Alle organismen doen aan gaswisseling. 
  
• gaswisseling: Het opnemen van zuurstof en het afgeven van koolstofdioxide.
  
• Bij eencellige dieren vindt de gaswisseling plaats via het celmembraan.

Kieuwen

Gaswisseling bij insecten

Aan de slag

Maak opdracht 28, 30, 31, 32 in je werkboek vanaf blz 76

Klaar? Laat controleren en kijk de opdrachten na.

Afsluiting, terugblik doelen

Doelen
-Aan het einde van de les kun je uitleggen hoe de volgende dieren: eencelligen, meercelligen en insecten ademen

voor welk proces hebben we zuurstof nodig in ons bloed?

Op welke plaats in ons ademhalingsstelsel vind gaswisseling plaats?

Wat gaan we deze les doen?

Samenvatten

Diagnostische toets
voeding en vertering blz 37 tm 44 tb maken
gaswisseling blz 71 tm 77 tb maken

Kies welke opdrachten je maakt, stel vragen