5.4 deel 2: Het ontstaan van staten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

5.4 Het ontstaan van staten

Planning

• Herhaling 
  
• Uitleg 
  
• Zelfstandig aan het werk 
  
• Quizje 
  

Beantwoord de volgende vragen in groepjes 

1. Wat is een geldeconomie? 
   
2. Wat was voor de vorsten een nadeel van de geldeconomie?
   
3. Wat was voor de vorsten een voordeel van de geldeconomie? 
   
4. Wat waren de 2 belangrijke gevolgen voor het bestuur van het ontstaan van die geldeconomie? 
   

Je kunt uitleggen waarom de paus en vorsten in de late middeleeuwen een conflict hadden met elkaar.

Ruzie tussen paus en vorst

• Paus = leider katholieke kerk
• Vorst = leider van een land 

• Vorst had eerder al geprobeerd om zelf meer macht te krijgen en macht weg te nemen bij de leenmannen. Hoe?
• Bisschoppen aanwijzen/benoemen als leenman. Bischop mocht geen kinderen krijgen --> dus geen opvolger --> land terug naar vorst

Ruzie tussen paus en vorst

• Paus vond het niet oke dat de vorst bischoppen kon benoemen. 
• Dat zou alleen de leider van de kerk mogen doen, volgens de paus. 
• In de 11e eeuw (1000 - 1100) leidde dit tot een grote ruzie tussen de paus en vorsten

Ruzie tussen paus en vorst

• Ruzie in 1122 opgelost. 
• Nieuwe afspraken:
• Alleen de paus mag bisschoppen benoemen
• Scheiding tussen besturen land en besturen kerk
• Paus mocht zich alleen met besturen kerk bemoeien.

• Toch bleven in de middeleeuwen geloofszaken en bestuur nog vaak door elkaar lopen.

Zelfstandig aan het werk

• Vul je samenvatting / mindmap aan met de nieuwe informatie (lees eventueel het stukje lesstof 'ruzie tussen paus en vorsten')
• Maak opdracht 6 t/m 8 
• Afmaken opdracht 1 t/m 5 als je dat nog niet had gedaan

• Klaar? ga je voorbereiden op het proefwerk: bijvoorbeeld samenvatting maken, test jezelf maken etc. 

Een geldeconomie is wanneer je spullen ruilt voor andere spullen

1. Juist
2. Onjuist

wat is geen voordeel van de geldeconomie voor de vorst dat hij:

1. Weinig inspraak had in steden
2. Kon profiteren van de rijkdom van steden
3. Dat de boeren hun huur betaalde in geld ipv goederen

Een huurleger is een leger van soldaten die een vorst of edelman kan inhuren om voor zich te laten vechten.

1. Juist
2. Onjuist

Wat kon de vorst allemaal doen met het geld?

1. Huurleger inhuren
2. Ambtenaren inhuren
3. Door A en B de macht van de adel beperken
4. A B en C zijn juist

Op de afbeelding is een ...?... te zien

1. Paus
2. Vorst

Wie mocht er volgens de kerk bisschoppen benoemen?

1. De paus
2. De koning

In welk jaartaal sloten de paus en de Duitse vorst vrede met elkaar?

1. 1000
2. 1022
3. 1100
4. 1122