H2: De invloed van ijs op het klimaat NLT IJs en Klimaat

• Natuur, Leven en Technologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

NLT IJs en Klimaat H2

H. 2: De invloed van ijs op het klimaat 

NLT Module

IJs en Klimaat

Hoe ontstaat een ijstijd eigenlijk?

Vijf grote factoren die kunnen leiden tot verandering van klimaat

Vijf grote factoren die kunnen leiden tot verandering van klimaat

Conditionele factoren (=voorwaarden)

1. Ligging van de continenten

Platentektoniek. Huidige verhouding = perfecte verhouding voor verplaatsing van warm en koud door de zeestromen

Hoe beïnvloed de ligging van de continenten het klimaat denk je?

Bewegen van de aarde noem je: Platentektoniek

Wat dit plaatje niet laat zien is het oppervlakte water de diepte in gaat. Een deel van de

noordwaartse stroming koelt zoveel af dat het zwaarder wordt en naar de diepte zinkt. Daar stroomt

het terug naar het zuiden. Netto over de hele water kolom gaat er net zoveel water naar het zuiden

als het noorden, daardoor hoopt het niet aan 1 kant op.

Zeestromen

https://www.schooltv.nl/video/zeestromen-en-wind-ze-beinvloeden-de-temperatuur/#q=zeestromen

Oppervlakte temperatuur oceanen

Kijk naar de breedtegraden

• ------------------------------------------------------------------------

Warm/rood rond de

evenaar en koud/blauw bij de polen. Het water bij west Europa is warmer dan op andere plaatsen op

deze breedtegraad. Op dezelfde breedtegraad zie je veel kouder water in de Stille Oceaan en

Zuidelijke Oceaan.

Noord Atlantische oceaan

Als we inzoomen zien we dit nog beter. De Golfstroom en Noord Atlantische Stroom nemen

warm water van de tropen meer naar het noorden. Een deel draait terug in de subtropische gyre,

maar een deel gaat door en koelt onderweg af. Een veel kleinere, smalle, stroming brengt koud water

en ijs vanuit het noorden mee naar het zuiden.

Vijf grote factoren die kunnen leiden tot verandering van klimaat

Conditionele factoren (=voorwaarden)

1. Ligging van de continenten

2. Variaties van de baan van de aarde
om de zon en stand aardas 

2. Variaties van de baan van de aarde

om de zon en stand aardas 

   Milankovic

Seizoenen

Linker aarde staat het Noordelijkhalfrond naar de zon; daar dus meer zon --> zomer

Van zomer naar winter = herfst (onderste)

Rechter aarde staat het Noordelijkhalfrond meer van de zon af, dus minder energie --> Winter

Milankovic variabelen

1. Excentriciteit: cirkelvormige baan aarde
2. Scheefheid: scheve stand aardas
3. Precessie: tollende beweging aarde

Milankovic; als alles samen valt

Vijf grote factoren die kunnen leiden tot verandering van klimaat

Conditionele factoren (=voorwaarden)

1. Ligging van de continenten

2. Variaties van de baan van de aarde
om de zon en stand aardas 

3. Hoeveelheid zonneenergie die de aarde ontvangt

Zonneintensiteit: hoe meer zonnevlekken, hoe actiever de zon en warmer de aarde 

Welk shirt wordt
warmer in de zon?

1. het witte shirt
2. het zwarte shirt

= albedo effect

Hoe komt dat?

Albedo-effect

Albedo = het weerkaatsend vermogen van de aarde

Albedo

Albedo = het weerkaatsend vermogen van de aarde

= albedo effect

Terugkoppelingen

Als het warmer wordt op aarde, dan smelt zee- en landijs en wordt dit vervangen door zee.
Wat heeft een hoger albedo?

1. Zee
2. Ijs

Wat gebeurt er met het albedo en de temperatuur als er minder ijs en juist meer zee is?

1. Albedo neemt toe Temperatuur neemt toe
2. Albedo neemt toe Temperatuur neemt af
3. Albedo neemt af Temperatuur neemt toe
4. Albedo neemt af Temperatuur neemt af

Positief terugkoppelingsmechanisme

Opwarming en afkoeling van de aarde kunnen versterkt worden door positieve terugkoppelingsmechanismen --> proces dat zichzelf versterkt

Albedo

Albedo = het weerkaatsend vermogen van de aarde

Positieve terugkoppeling

De verdeling van energie over de aarde kan verschillen .

In gebieden op hoge breedte kan er meer sneeuw vallen dan er afsmelt. 

Er ontstaat een positieve terugkoppeling.

Meer ijs ➔ albedo neemt toe ➔ lagere temperaturen ➔ meer ijs --> albedo neemt toe, etc.

Vijf grote factoren die kunnen leiden tot verandering van klimaat

Conditionele factoren (=voorwaarden)

1. Ligging van de continenten

2. Variaties van de baan van de aarde
om de zon en stand aardas 

3. Hoeveelheid zonneenergie die de aarde
ontvangt

4. Vulkaanuitbarstingen

5. Meteorietinslag (Chicxulubkrater bij Yucatan, 65.000.000 jaar geleden) 

Meteoriet inslagen: 200 per dag, weinig impact, 10km brede meteoor wel veel impact.

Vijf grote factoren die kunnen leiden tot verandering van klimaat

Conditionele factoren (=voorwaarden)

1. Ligging van de continenten

2. Variaties van de baan van de aarde
om de zon en stand aardas 

3. Hoeveelheid zonneenergie die de aarde
ontvangt

4. Vulkaanuitbarstingen

Temperatuur in het Kwartair

NLT IJs en Klimaat H2

H. 2: De invloed van ijs op het klimaat 

Op welke manier zie je dat terug?

Ijstijd, lage zeespiegel

Na de ijstijd, hoge zeespiegel

Wat gebeurt er met de zeespiegel TIJDENS en
NA een ijstijd?

1. tijdens stijgt de zee na daalt de zee
2. tijdens stijgt de zee na stijgt de zee nog meer
3. tijdens daalt de zee na daalt de zee nog verder
4. tijdens daalt de zee na stijgt de zee

Temperatuur in het Kwartair

Oefenvragen en begrippen

1a. Leg uit. Welke vijf factoren kunnen leiden tot klimaatverandering?

1b. Wat is de reden dat deze factoren tot klimaatverandering leiden. Leg per factor de effecten in stapjes uit.

2. Geef een voorbeeld van een positieve terugkoppeling.

(Nieuwe) begrippen: conditionele factor, milankovic variabelen (excentriciteit, scheefheid, precessie), positieve terugkoppeling, albedo

Volgende hoofdstukken:

H. 3: IJs als klimaatarchief 

H. 4: IJs en klimaatverandering, de huidige situatie  

H. 5: IJs en klimaatverandering, de toekomst 

Volgende les

Hoofdstuk 3

-  Hoe kunnen we het verleden reconstrueren?

Rest van deze les:

1. Lever uiterlijk woensdag 4 december 23:59 een concept versie van je artikel in via Classroom.
   
   
2. Bekijk de theorie en:
   - maak een samenvatting
   - maak de opdrachten van Hoofdstuk 1 en 2