NLT Deltatechnology les 1 : introductie en klimaatverandering

• Natuur, Leven en Technologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

NLT Module

Deltatechnology

Introductie en
H1 Klimaatverandering - oorzaken

NLT

Hoe ziet deze periode er uit?

Wat kan je van mij verwachten?

- Uitleg met vragen via LessonUp

- Ruimte voor vragen tijdens de les en in het daltonuur
Classroom met:

•  Linkjes naar lessen
• Theorie boekjes + opdrachten
• Antwoorden opdrachten

Klimaatverandering

Bron: https://www.globalchange.gov/browse/indicators/global-surface-temperatures

Bron:https://www.weerplaza.nl/weerinhetnieuws/klimaat/klimaatstreepjescode-weer-een-rood-streepje-er-bij/8065/

Vraagje: Waarom kijken we naar redelijke recente tijden?

CO2 nog nooit zo hoog geweest

                                                                CO2 =-gehalte in ppm

Broeikasgassen nemen waarden aan die we de laatste honderdduizenden jaren niet zijn voorgekomen

methaan

CH4

Koolstofdioxide

CO2

Klimaatverandering: CO2-gehalte

• Vóór industriële revolutie: 270 ppm (parts per million)
• Nu;  410! ppm (jaarlijks gemiddelde)
• Wordt sinds 1950 gemeten in Mauna Loa (Hawaii)

Twee vragen

1. Waarom wordt het mondiale CO2-gehalte gemeten in Mauna Loa? (Hawaii)

2. Waarom schommelt de jaarlijkse
hoeveelheid CO2? (lager in "onze"
zomer, hoger in winter)

Inleiding

Vijf grote factoren die kunnen leiden tot verandering van klimaat

Vijf grote factoren die kunnen leiden tot verandering van klimaat

Conditionele factoren (=voorwaarden)

1. Ligging van de continenten

Platentektoniek. Huidige verhouding = perfecte verhouding voor verplaatsing van warm en koud door de zeestromen

Hoe beïnvloed de ligging van de continenten het klimaat denk je?

Zeestromen

https://www.schooltv.nl/video/zeestromen-en-wind-ze-beinvloeden-de-temperatuur/#q=zeestromen

Oppervlakte temperatuur oceanen

Kijk naar de breedtegraden

• ------------------------------------------------------------------------

Warm/rood rond de

evenaar en koud/blauw bij de polen. Het water bij west Europa is warmer dan op andere plaatsen op

deze breedtegraad. Op dezelfde breedtegraad zie je veel kouder water in de Stille Oceaan en

Zuidelijke Oceaan.

Noord Atlantische oceaan

Als we inzoomen zien we dit nog beter. De Golfstroom en Noord Atlantische Stroom nemen

warm water van de tropen meer naar het noorden. Een deel draait terug in de subtropische gyre,

maar een deel gaat door en koelt onderweg af. Een veel kleinere, smalle, stroming brengt koud water

en ijs vanuit het noorden mee naar het zuiden.

2. Variaties van de baan van de aarde

om de zon en stand aardas 

   Milankovic

Seizoenen

Linker aarde staat het Noordelijkhalfrond naar de zon

--> daar dus meer zon --> zomer

Rechter aarde staat het Noordelijkhalfrond meer van de zon af, dus minder energie --> Winter

Seizoenen

Linker aarde staat het Noordelijkhalfrond naar de zon; daar dus meer zon --> zomer

Van zomer naar winter = herfst (onderste)

Rechter aarde staat het Noordelijkhalfrond meer van de zon af, dus minder energie --> Winter

Milankovic variabelen

1. Excentriciteit: cirkelvormige baan aarde
2. Scheefheid: scheve stand aardas
3. Precessie: tollende beweging aarde

(dit zijn sturende factoren voor een ijstijd)

Milankovic; als alles samen valt

Vijf grote factoren die kunnen leiden tot verandering van klimaat

Conditionele factoren (=voorwaarden)

1. Ligging van de continenten

2. Variaties van de baan van de aarde
om de zon en stand aardas 

3. Hoeveelheid zonneenergie die de aarde ontvangt

Zonneintensiteit: hoe meer zonnevlekken, hoe actiever de zon en warmer de aarde 

Welk shirt wordt
warmer in de zon?

1. het witte shirt
2. het zwarte shirt

= albedo effect

Hoe komt dat?

Albedo-effect

Albedo = het weerkaatsend vermogen van de aarde

Albedo

Albedo = het weerkaatsend vermogen van de aarde

Als het warmer wordt op aarde, dan smelt zee- en landijs en wordt dit vervangen door zee.

Vraag: Wat heeft een hoger albedo?

1. Zee
2. Ijs

Wat gebeurt er met het albedo en de temperatuur als er minder ijs en juist meer zee is?

1. Albedo neemt toe Temperatuur neemt toe
2. Albedo neemt toe Temperatuur neemt af
3. Albedo neemt af Temperatuur neemt toe
4. Albedo neemt af Temperatuur neemt af

Positief terugkoppelingsmechanisme

Opwarming en afkoeling van de aarde kunnen versterkt worden door positieve terugkoppelingsmechanismen --> proces dat zichzelf versterkt

Albedo

Albedo = het weerkaatsend vermogen van de aarde

Positieve terugkoppeling

De verdeling van energie over de aarde kan verschillen .

In gebieden op hoge breedte kan er meer sneeuw vallen dan er afsmelt. 

Er ontstaat een positieve terugkoppeling.

Meer ijs ➔ albedo neemt toe ➔ lagere temperaturen ➔ meer ijs --> albedo neemt toe, etc.

Vijf grote factoren die kunnen leiden tot verandering van klimaat

Conditionele factoren (=voorwaarden)

1. Ligging van de continenten

2. Variaties van de baan van de aarde
om de zon en stand aardas 

3. Hoeveelheid zonneenergie die de aarde
ontvangt

4. Vulkaanuitbarstingen

Vijf grote factoren die kunnen leiden tot verandering van klimaat

Conditionele factoren (=voorwaarden)

1. Ligging van de continenten

2. Variaties van de baan van de aarde
om de zon en stand aardas 

3. Hoeveelheid zonneenergie die de aarde
ontvangt

4. Vulkaanuitbarstingen

5. Meteorietinslag (Chicxulubkrater bij Yucatan, 65.000.000 jaar geleden) 

Meteoriet inslagen: 200 per dag, weinig impact, 10km brede meteoor wel veel impact.

Volgende les:

Hoe weten ze uberhaupt dat het nu warmer is dan vroeger? 

Hoe meet je de temperatuur in het (verre) verleden. (Paleoklimaat)

+ uitdelen boekje en oefenen met vragen vergelijkbaar met die op het PTA