Thema 3 blok 1 Olympische Spelen

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Blok 1: De Olympische Spelen

Leerdoelen, je leert:

- uitleggen waarom de oude Grieken het zo belangrijk vonden om te winnen.

- voorbeelden geven van discriminatie in het oude Griekenland.

- vertellen waar de kleuren van de ringen in de Olympische vlag voor staan

- uitleggen wat een stadstaat (polis) is en uitleggen dat het oude Griekenland niet één land was.

- uitleggen waarom de oude Grieken zich verbonden voelden met elkaar.

- beschrijven welke groepen in een stadstaat woonden en welke groep de meeste rechten had.

- beschrijven wat een democratie is en hoe die in Athene werkte.

- beschrijven hoe groot de wereld van de oude Grieken was.

HERAKLES

AJAX

De Griekse helden

• Het Griekse woord "Heros" betekent held
• Een Griekse held wordt gezien als een halfgod
• Een held wordt je na een bijzondere prestatie in een oorlog. Of het winnen van de Olympische spelen

2. Grieken en Romeinen

Tijdvak 2: Tijd van Grieken en Romeinen

De Oude Egyptenaren 

(3300 - 332 VC)

• Kleine dorpjes worden steden
• De Farao is de baas en zorgt voor wetten en houdt de administratie bij
• Eén cultuur (zelfde taal en zelfde goden)

De Oude Grieken

(800 - 146 VC)

• Kleine dorpjes worden steden
• Elke stad heeft zijn eigen bestuur (stadstaat)
• Eén cultuur (zelfde taal en zelfde goden)
• Onderling soms ruzie en oorlog

Stadstaat of Polis

• Een stad met daaromheen kleine dorpjes en landbouw gronden.
• Onderling ruzie en oorlog

Alternatief voor oorlog: Sport

• Er is één stad die speciaal gebouwd is voor de goden: hier wonen veel priesters (en doen niet mee aan oorlogen)
• Deze stad is neutraal terrein: er worden sportwedstrijden georganiseerd tussen de beste sporters van elke stad
• De stad heeft Olympia en de wedstrijden worden de Olympische Spelen genoemd 
• Steden mogen geen oorlog voeren tijdens de Olympische Spelen (anders worden ze gediskwalificeerd)

De Olympische Spelen

• Het winnen van de Spelen staat gelijk aan het winnen van een oorlog
• Winnen is dus heel belangrijk!
• Winnaars worden gezien als helden

Rituelen

• Een vuur wordt aangestoken die blijft branden totdat de spelen voorbij zijn
• Er worden offers gebracht om de goden te eren
• Elk jaar worden de Olympische Spelen gehouden in Olympia

Sporten

• In het begin alleen hardlopen
• Later ook: Discuswerpen, speerwerpen, verspringen, worstelen en pankration 

Panktration was een Griekse vechtsport die je (bijna) helemaal naakt deed en waar alles was toegestaan (behalve ogen uitkrabben). Je kon er dus ook bij doodgaan.

Vrouwen

• Vrouwen mochten niet mee doen aan de Spelen. Ze hadden hun eigen Olympische Spelen (alleen hardlopen)
• Ze mochten zelfs niet bij de mannen kijken
• Niet alleen vrouwen, maar ook buitenlanders mochten niet meedoen (Discriminatie)

Stad:  

• Agora (centrum, markt, belangrijke gebouwen)
• Akropolis (hoogstgelegen punt, paleis van de leider)
• Muren (alleen rijke Poleis)

Ommeland:

• Landbouw
• Dorpjes
• Trainingsvelden
• Tempels

Griekse Stadsstaat (Polis)

Griekse Stadsstaten (Poleis)

Polis

• Athene en Sparta de grootste 
• Sparta was een monarchie en een aristocratie
• Bondgenoten vaak ook
• Een aristocratie kan veranderen in een tirannie... 

Polis

• Athene is de eerste democratie, al werkt dat anders dan bij ons

• Democratie verspreidt onder bondgenoten Athene
• Maar bondgenoten veranderen..

Voedsel

• Geen Nijl in Griekenland
• Landbouw is mogelijk, maar Griekse poleis groeien snel
• Al gauw is er te weinig voedsel
• De Grieken stichten kolonies rondom de Middellandse zee

Kolonie: Een gebied van een land buiten het moederland (of -polis)

Kolonies

• Kolonies worden gesticht met het doel voedsel te produceren voor de moederpolis
• Griekse bewoners verhuizen naar de kolonie
• De kolonie haalt de moederpolis in en wordt zelfstandig
• Efeze, Milete maar ook Marseille zijn voorbeeld van zulke kolonies

Griekse wetenschap

Wetenschap

• Kennis verzamelen
• Nadenken over de wereld

• Grieken dachten veel na
• Veel van de moderne wetenschap komt uit het oude Griekenland

Verspreiding Middellandse zee

• Veel bevolkingsgroepen nemen elementen uit de Griekse cultuur over
• De Griekse wereld concentreert zich rondom de Middellandse zee
• Door handel en kolonies verspreid het snel rondom de Middellandse zee
• Zo ook in een stad in Italië: Rome

Griekse bestuursvormen

1. Monarchie

2. Aristocratie

3. Oligarchie

4. Tirannie

5. Democratie

1. Monarchie

• Een koning of koningin heeft de macht?

2. Aristocratie

• Een kleine groep mensen van adel heeft de macht

3. Oligarchie

• Een kleine groep rijke mensen heeft de macht

4. Tirannie 

• Één iemand heeft de macht, gekregen door middel van geweld

5. Democratie

Athene was een democratie.

Een democratie is een bestuur waarbij het volk de baas is.