Hoofdstuk 3

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 3

Wat gaan we doen vandaag?

• Toets bespreken
• Lesdoelen
• Instructie
• Zelfstandig werken
• Lesdoelen evalueren 

Lesdoelen

• Aan het einde van deze les kun je omschrijven wat voor soort kosten een bedrijf kan hebben.
• Aan het einde van deze les weet je wat het verschil tussen vaste en variabele kosten is.
• Aan het einde van deze les kun je de verkoopprijs en consumentenprijs berekenen.

Toegevoegde waarde

Toegevoegde waarde              de extra waarde die ontstaat als een bedrijf een product bewerkt. Het product wordt meer waard.

 

Productiefactoren

Kapitaal            goederen die je voor een langere tijd bij de productie gebruikt.

Bijvoorbeeld: machines of gebouwen

Arbeid            het werk wat een persoon doet om een product te maken.

Natuur             grond, grondstoffen, aardolie of aardgas.

Ondernemerschap             de taken die de ondernemer verricht  

Kosten

Vaste kosten               Kosten die je altijd hebt, zoals huur.

Variabele kosten              Kosten die veranderen als je meer of minder gaat produceren, zoals grondstoffen.

Kostprijs per product             de kosten per product

(vaste kosten + variabele kosten) : aantal producten

Samen doen

Afschrijving

(aanschafprijs - restwaarde) : aantal gebruiksjaren

Prijzen

Verkoopprijs               de prijs die de verkoper er voor vraag zonder de btw

Inkoopprijs + brutowinstmarge

Consumentenprijs               de prijs die de koper voor het product betaald

Verkoopprijs + btw

Prijzen

Prijs exclusief btw              

• 21% btw = prijs inclusief 21% btw : 1,21
• 9% btw = prijs inclusief 9% btw : 1,09

Zelfstandig werken

Wat? opdracht 2 t/m 12 (blz. 74 t/m 77)

Hoe? in stilte. je mag niet overleggen

Tijd? 10 minuten

Hulp? boek, rekenmachine en mevrouw van Dijk

Klaar? nakijken

Zelfstandig werken

Wat? opdracht 2 t/m 12 (blz. 74 t/m 77)

Hoe? je mag overleggen met je groepje

Tijd? 10 minuten

Hulp? boek, rekenmachine en mevrouw van Dijk

Klaar? nakijken

Wat gaan we doen vandaag?

• Herhaling vorige les
  
• Lesdoelen
• Instructie
• Zelfstandig werken
• Lesdoelen evalueren 

De verkoopprijs is ...

1. De prijs inclusief btw
2. De prijs exclusief btw

Sem koopt een bus van €7.500. Hij verwacht dat hij de bus kan inruilen voor €750. Sem wilt 4 jaar met de auto doen. Wat is de afschrijving per jaar?

De prijs inclusief 21% btw is €10,99.
Bereken de prijs exclusief btw.

1. €13,30
2. €10,08
3. €9,08
4. €11,98

De totale variabele kosten zijn €1.600.000 en de vaste kosten per product zijn €6,50. Er worden 750.000 producten geproduceerd.
Bereken de kostprijs per product.

Lesdoelen

• Aan het einde van deze les weet ik hoe ik de bruto en nettowinst kan berekenen. 
• Aan het einde van deze les kan ik in eigen woorden omschrijven wat arbeidsproductiviteit is en hoe deze kan toenemen. 
• Aan het einde van deze les kan ik in eigen woorden omschrijven wat de productiecapaciteit van een bedrijf is.

Winst maken

Afzet            het aantal producten dat je verkoopt

Omzet              totaal bedrag dat je krijgt door het verkopen van je producten.                                LET OP! exclusief BTW 

Inkoopwaarde            De totale waarde van je inkopen

Brutowinst             Verschil tussen je omzet en inkoopwaarde

Nettoresultaat              winst of verlies             Bedrijfskosten ervan afgehaald              

Nettoresultaat berekenen

Omzet

Inkoopwaarde                                                                -

Brutowinst

Bedrijfskosten                                                               -

Nettowinst

Afzet: 15.000

Verkoopprijs: €21,99 

Inkoopprijs per stuk €9,49

Bedrijfskosten : €120.000

 Berekening omzet: afzet x verkoopprijs

Samen doen

Productie

Arbeidsproductiviteit               Productie per werknemer in een bepaalde tijd

Berekening arbeidsproductiviteit

Totale productie in een periode : aantal werkende mensen 

Hoe kan de arbeidsproductiviteit 

• Technologische ontwikkeling
• betere arbeidsverdeling
• Betere scholing
• Prestatiebeloning

Samen doen

Productie

Productiecapaciteit                maximale hoeveelheid producten die een bedrijf kan maken

Productiecapaciteit afhankelijk van:

• Aantal uren die de werknemers hebben gewerkt
• welke kapitaalgoederen er worden gebruikt 

Zelfstandig werken

Wat? opdracht 14 t/m 24 (blz. 78 t/m 81)

Hoe? in stilte. je mag niet overleggen

Tijd? 10 minuten

Hulp? boek, rekenmachine en mevrouw van Dijk

Klaar? nakijken

Zelfstandig werken

Wat? opdracht 14 t/m 24 (blz. 78 t/m 81)

Hoe? je mag overleggen met je groepje

Tijd? 10 minuten

Hulp? boek, rekenmachine en mevrouw van Dijk

Klaar? nakijken

Huiswerk

Donderdag 17-10

Opdr. 14 t/m 24

Blz. 78 t/m 81

Wat gaan we doen vandaag?

• Herhaling vorige les
  
• Lesdoelen
• Instructie
• Zelfstandig werken
• Toets bespreken

Hoe kan de arbeidsproductiviteit verhoogd worden?

Op welke manier kan ik de nettowinst niet verhogen?

1. Reclame maken, zodat de vraag stijgt
2. Onderhandelen me leveranciers om goedkopere aankoopprijzen te krijgen
3. Besparen op personeelskosten
4. De verkoopprijs verhogen als er meer aanbod is dan vraag

De omzet is €25.000 en de inkoopwaarde is €12.347.
Hoeveel is de brutowinst?

Bedrijfskosten?

Lesdoelen

• Aan het einde van de les kun je omschrijven hoe de vraag, aanbod en prijs elkaar beïnvloeden.
• Aan het einde van de les kun je vraag en aanbod in een grafiek weergeven.
• Aan het einde van de les kun je omschrijven hoe de overheid de markt kan beïnvloeden. 

Evenwicht

Evenwichtsprijs               de prijs waarbij vraag en aanbod gelijk zijn

Evenwichtshoeveelheid              aantal producten dat gevraagd en aangeboden wordt bij de evenwichtsprijs 

Vraag en aanbod invloed op de prijs en

andersom.

• als de prijs stijgt, komt er meer aanbod want hoe hoger de prijs hoe meer winst
• als de prijs stijgt, neemt de vraag af. Je wilt niet zoveel betalen voor het product.

De markt

Transparante markt              als er veel aanbieders en vragers zijn 

• Aangeboden producten en prijzen kunnen goed met elkaar vergeleken worden.

Vrije marktwerking              de prijs komt tot stand door vraag en aanbod

• nadeel: de evenwichtsprijs is te hoog 

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen
• Instructie
• Zelfstandig werken 

Lesdoelen

• Aan het einde van de les kun je vertellen hoe producenten proberen hun marktaandeel te vergroten.
• Aan het einde van de les ken je de verschillende marktvormen
• Aan het einde van de les ken je de kenmerken van de marktvormen

Marktaandeel

Marktaandeel             de afzet in procenten van de totale afzet op de markt  

• marktaandeel wordt groter als jouw verkoop sneller stijgt dan je concurrent

Fusie            Twee bedrijven vormen samen één bedrijf 

Marktvormen

Marktvorm	Aantal aanbieders	heterogeen of homogeen product	Voorbeelden
Monopolie	één	beide	bankbiljetten, elektriciteitsnet
Oligopolie	enkele	heterogeen homogeen	smartphones elektriciteit, benzine
Volkomen concurrentie	veel	homogeen	suiker, graan
Monopolistische concurrentie	veel	heterogeen	frisdrank, spijkerbroeken

Homogeen goed: het maakt voor de consument niet uit wie het levert

Heterogeen goed: Het maakt voor de consument uit wie het levert of welk merkt

Kartel

Verboden prijsafspraken              kartel

Waarom?            onderlinge concurrentie beperken  

Zelfstandig werken

Wat? opdracht 37t/m 46 (blz. 86 t/m 89)

Hoe? in stilte. je mag niet overleggen

Tijd? 10 minuten

Hulp? boek, rekenmachine en mevrouw van Dijk

Klaar? nakijken

Zelfstandig werken

Wat? opdracht 37 t/m 46 (blz. 86 t/m 89)

Hoe? je mag overleggen

Tijd? 10 minuten

Hulp? boek, rekenmachine en mevrouw van Dijk

Klaar? nakijken