2.5 De verspreiding van het christendom

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Vooraf

Voor het einde van de timer, zorg je dat je klaar bent voor de les (dus niet pas als de timer voorbij is....)

Lessonup

• Gebruik je eigen naam (smiley/emoji mag)

• Gebruik elke keer dezelfde naam!

Rules!

• We respecteren elkaar en elkaars spullen; we laten elkaar uitspreken en behandelen elkaar met respect.
• Je komt goed voorbereid naar de les; materiaal goed voor elkaar, ingelezen, etc.
• Eten, drinken of naar het toilet doen we zoveel mogelijk na de les of in de pauze
• De telefoon blijft in de tas, broekzak (o.i.d) tenzij anders wordt aangegeven.
• We gebruiken de laptop uitsluitend voor schooldoeleinden
  

(tolerant) polytheïsme

• Polytheïstische godsdienst (pantheon overgenomen van de Grieken)

• Romeinen waren tolerant naar andere godsdiensten, mits zij de Romeinse goden accepteerden.

• Veel adoptie goden: Isis, Nehalennia
  

Waarom waren de Romeinen tolerant jegens andere godsdiensten?

1. Ze wilden de vrede in het Romeinse rijk bewaren
2. Romeinen namen alles over van andere volken, waarom dan niet goden
3. Hoe meer goden aan je kant staan hoe beter
4. Zij vonden het de moeite niet waard om iets tegen deze andere godsdiensten te doen

Ondanks de tolerantie waren de Romeinen wel streng tegenover de joden wat was hiervoor de voornaamste reden?

1. Zij accepteerden de keizer niet als hun leider
2. Zij kwamen vaak in opstand, omdat zij vaak werden vervolgd
3. De joden pasten zich niet goed aan de Romeinse cultuur en spraken alleen maar Hebreeuws
4. Zij waren monotheïstisch

02:57

Welke heilige zagen we hier?

1. Jezus
2. Judas
3. David
4. Mozes

Exodus

• Mozes leidt de Israëlieten naar Kanaän (Israël/Palestina). Waar koning Saul het koninkrijk Israël sticht.

• Jodendom is monotheïstisch

• Joden geloven in het heilig verbond; God gaf het land Kanaän aan Abraham en zijn nakomelingen (Joden), maar in ruil mocht hij geen andere God(en) aanbidden.

• Vervolgens worden zijn (wederom) als slaaf meegenomen naar Babylonië.
  

• Sindsdien leven de Joden in diaspora (verspreid over vele landen)
  

Judea

• Sinds 1400 v.chr al een Joodse gemeenschap in het gebied rondom Jeruzalem

• Vanaf 63 v.chr komt dit gebied in handen van de Romeinen

• Joden worden zwaar onderdrukt en hoge belasting. Keizer Augustus zou zelfs een standbeeld in de belangrijkste Joodse tempel willen bouwen
  

• Joden wachten op de komst van messias

• Volgens de evangeliën zou in dezelfde periode een jonge joodse prediker rondtrekken met de boodschap van 'liefde en verdraagzaamheid'. Ze noemden hem christos (Grieks voor messias)
  

Toch kreeg het christendom veel aanhangers vooral onder de vrouwen, armen en slaven. Waarom juist bij deze groepen?

Christenvervolging

• In vlagen strenge christen vervolging

1) Grote brand in Rome (64) > Nero geeft de christenen de schuld > christenvervolging

2) 2e eeuw geen christenvervolgingen

3) Crisis van de derde eeuw > Diocletianus straft wederom de christenen.

• christenen vaak als zondebok gebruikt in tijden van crisis

• Toch bleef het christendom in populariteit toenemen
  

Waarom zou juist door de strenge vervolging het christendom in populariteit toenemen

1. Omdat er een goed verdienmodel achter het christendom zat, waardoor het loonde om christenen te worden
2. Omdat door de belofte van de hemel de dood niet meer uitmaakte
3. Omdat de slachtoffers werden geëerd als martelaren
4. Omdat de vervolgingen sporadisch waren en zeer lokaal in het Romeinse rijk

Constantijn

• Constantijn wint een belangrijke slag, nadat hij in een droom had gezien dat hij zou winnen als hij het christelijke kruis zou gebruiken

• Onder Constantijn krijgen de christenen geloofsvrijheid

• Romeinse godsdienst blijft staatsgodsdienst, Constantijn blijft hoogste priester. Was hij dan echt christelijke?

• Middel om eenheid te bevorderen in het rijk.

• Onder keizer Theodosius wordt christendom staatsgodsdienst
  

Volgens Edward Gibbon (een belangrijke historicus) was het christendom de hoofdoorzaak van de val van het Romeinse rijk. Waardoor zou dit komen?

1. Er was te veel onenigheid in het Romeinse rijk. De Romeinen accepteerden de nieuwe staatsgodsdienst niet.
2. Iedereen die niet de nieuwe staatsgodsdienst accepteerde werd ter dood veroordeeld, waardoor er minder soldaten beschikbaar waren.
3. Het christendom is een vredelievende godsdienst, waardoor de Romeinen de strijdlust verloren.
4. De christenen waren te veel bezig met de hemel, waardoor er minder mankracht beschikbaar was voor de legers.

Oorzaak 1: het christendom

• Edward Gibbon; The history of the decline and fall of the Roman Empire

• Christendom (en barbarij) als hoofdoorzaak van de val van het Romeinse rijk

    “…doordat de geestelijkheid met succes de leer van gelatenheid en lankmoedigheid predikte, werden meer actieve deugden ontmoedigd, terwijl de laatste restanten van de krijgszucht werden begraven in de kloosters.

• Het christendom was een vreedzame godsdienst, de strijdlust ging hierdoor verloren aldus Gibbon/
  

Oorzaak 2: binnenvallende stammen

• Crisis van de derde eeuw; ziektes, (burger)oorlogen, hongersnood, mislukte oogsten,  veel wisselende keizers (zeskeizerjaar)

• Na de crisis van de derde eeuw, raakt het Romeinse rijk verzwakt; minder soldaten en het vredelievende christendom zorgen ervoor dat de grenzen verzwakken.

• Verschillende Germaanse stammen maken hier gebruik van om met geweld het Romeinse rijk binnen te vallen (volksverhuizing).

• Al plunderend trekken zij door het gehele Romeinse rijk
  

Oorzaak 3: het Romeinse rijk was te groot

• Op het hoogte punt strekt het Romeinse rijk zich uit van Schotland tot Egypte;
  

• Ondanks de vele successen lukt het niet om de alle vijanden te verslaan; kortom de buitengrenzen (limes) moeten continue bewaakt worden (circa 7.500 kilometer)
  

• Leger hervormingen keizer Constantijn (4e eeuw)

Voorheen: alle grenzen worden beschermd door legioenen.

Daarna: Grenzen worden beschermd door wachtposten, legioenen staan landinwaarts om te kunnen reageren op een aanval

Oorzaak 4: Germanen in dienst van Romeins leger

• In de grensgebieden worden deals gemaakt met de Germaanse stammen

• Germanen mogen zich in het Romeinse rijk vestigen (hoeven zelfs geen belasting te betalen), in ruil daarvoor moesten ze helpen de limes te beschermen.

• Bataven; Germaanse stam die in het gebied van het huidige Nederland leefde
  

• Bataafse opstand; Bataven worden opgeroepen om in een burgeroorlog te vechten, de Bataven weigeren dit en komen in opstand.
  

• Overal langs de Limes worden legerforten platgebrand
  

Oorzaak 5: zwak leiderschap

• Keizers verheerlijken vaak zich zelf (of zijn gewoon ronduit gestoord)

• Vaak machtsstrijd (complotten, burgeroologen, etc); vierkeizerjaar
  

• Pretoriaanse garde (keizerlijke wacht); vermoorden veruit de meeste keizers.

• In turbulente tijden wordt het rijk slecht bestuurd en beschermd
  

Oorzaak 6: splitsing van het Romeinse rijk

• in 395 splits keizer Theodosius het Romeinse rijk in twee delen

• West-Romeinse rijk; hoofdstad: Rome
• Oost-Romeinse rijk; hoofdstad: Constantinopel

• 2 keizers en 2 onderkeizers

• Voordeel; het rijk wordt beter bestuurd en beschermd
  

04:40

In het filmpje hoor je Judas zingen over het probleem van het christendom/Jezus. Wat is dit probleem?

Maken:

Schrijf een betoog van circa 300 woorden waarin je oorzaken van de val van het Romeinse rijk tegen elkaar afweegt. Welke oorzaak weegt voor jou het zwaarst en waarom?

• Einde van het uur bespreken we de uitkomsten