NOG NIET AFGrammatica: koppelwerkwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 2,3

Grammatica

Koppelwerkwoorden

Lesdoelen

Na deze les: 

- Weet je wat een koppelwerkwoord is en kun je deze benoemen.

- Kun je naast het zelfstandig werkwoord en het hulpwerkwoord ook het koppelwerkwoord herkennen. 

vorige les

Had je geleerd wat een hulpwerkwoord en een zelfstandig werkwoord is. 

Weet je het nog? 

zelfstandige werkwoorden

geven een handeling aan. 

In een zin met meerdere werkwoorden is het werkwoord dat de handeling aangeeft altijd een vdw of infinitief. 

De persoonsvorm en eventuele andere werkwoorden zijn dan hulpwerkwoorden.

Zelfstandig werkwoord of hulpwerkwoord?

Ik heb gefietst.
gefietst = .....

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

zelfstandig werkwoord of hulpwerkwoord?

Ik heb  een ijsje uit de diepvries gepakt.   

1. heb = zww gepakt = zww
2. heb = hww gepakt = hww
3. heb = hww gepakt = zww
4. heb = zww gepakt = hww

Zelfstandig werkwoord of hulpwerkwoord?
Deze film 'wordt' veel bekeken.
wordt is een...

1. zelfstandig werkwoord (zww)
2. hulpwerkwoord (hww)

Zelfstandig werkwoord of hulpwerkwoord?

Ik heb gegeten
heb = .....

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

Koppelwerkwoorden

Er zijn negen koppelwerkwoorden. 

Het zijn: zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen. 

Leer ze uit je hoofd! 

Koppelwerkwoorden

Het koppelwerkwoord geeft géén handeling in de zin aan. Het koppelt het onderwerp van een zin aan het deel waarin een btw en/of een znw staat. 

Het onderwerp doet niet iets, maar is iets.

bijvoorbeeld:

De docent is ziek. 

onderwerp = de docent. 

Het werkwoord 'is' geeft geen handeling aan, maar het koppelt 'ziek' aan 'de docent'

Koppelwerkwoorden

Nog een voorbeeld

Faya wordt chagrijnig van de winter. 

onderwerp = Faya

Het werkwoord 'wordt' geeft geen handeling aan, maar het koppelt 'chagrijnig' aan 'Feya'

Koppelwerkwoorden

Als er een koppelwerkwoord in de zin staat, kun je het meestal vervangen door een = teken. 

Faya = chagrijnig 

de docent = ziek

Koppelwerkwoorden

Als het koppelwerkwoord het onderwerp koppelt aan een deel met een bijvoeglijk naamwoord, dan kun je het bnw vóór het znw in het onderwerp plaatsen. 

De docent is ziek > de zieke docent

kww en hww

In een zin kunnen een hulpwerkwoord én een koppelwerkwoord voorkomen. 

Het koppelwerkwoord is dan een vdw of infinitief. 

Vince is altijd een goede honkballer geweest. 

kww = geweest (vdw van 'zijn') 

hww = is

De conducteur blijkt streng te zijn.

kww = te zijn

hww = blijkt

'zijn' en 'blijven'

Kunnen kww, hww en zww zijn. 

Jordy is aardig. Is = koppelwerkwoord. (doet niet iets, maar is iets)

Jordy is aardig geweest. Is = hulpwerkwoord. (geweest is zww)

Jordy is in het lokaal. Is = zelfstandig werkwoord. (zich ergens bevinden)

De hond blijft vrolijk. Blijft = kww  (koppelt hond aan vrolijk; is iets)

De hond blijft vrolijk blaffen. Blijft = hww (blaffen is zww)

De blijft in zijn mand. Blijft = zww (zich ergens bevinden / enige ww)

Is het woord tussen haakjes een zelfstandig werkwoord of hulpwerkwoord?

Ik heb gegeten.( heb)

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

Dat boek van jou lijkt me erg goed.
lijkt = ...

1. hulpwerkwoord
2. koppelwerkwoord
3. zelfstandig werkwoord

Ik ben naar huis gelopen.
Het laatste werkwoord is een:

1. koppelwerkwoord
2. zelfstandig werkwoord
3. hulpwerkwoord

Meneer Reitsma blijft altijd geduldig.

blijft = ...

1. hulpwerkwoord
2. koppelwerkwoord
3. zelfstandig werkwoord

Jacob is een oplettende leerling.

is =

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord
3. koppelwerkwoord

Ineke gaat naar de stad.
gaat = ?

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

Hij is altijd al een opschepper geweest.

1. is = kww geweest = kww
2. is = kww geweest = hww
3. is = hww geweest = kww
4. is = hww geweest = hww

kies uit: kww - hww - zww
Mijn broek wordt gewassen
wordt =

kies uit: kww - hww - zww
De lamp schijnt kapot
schijnt =

kies uit: kww - hww - zww
De lamp schijnt lelijk te zijn.
schijnt =

kies uit: kww - hww - zww
De lamp schijnt fel
schijnt =

Huiswerk

Maak opdracht 13 tm 17

blz  125 tm 127