Voorbereidingsles Schilderen

• Kunst
• Basisschool
• Groep 5,6

Doel van deze les: introductie begrippen (ambacht, pigment en bindmiddel), oefening met verschillende schildertechnieken en voorbereiding op de workshop in het Mondriaanhuis.

De les begint met een opwarmer!

 

Laat de volgende 5 slides zo snel mogelijk achter elkaar laten zien met de opdracht:

"Ga staan als je wel eens hiermee hebt geschilderd"

Ga staan als je hiermee hebt geschilderd: Waterverf

Ga staan als je hiermee hebt geschilderd: Acrylverf

Ga staan als je hiermee hebt geschilderd: vingerverf

Ga staan als je hiermee hebt geschilderd: nagellak

Ga staan als je hiermee hebt geschilderd: muurverf

Zijn jullie wakker? Dan gaan we beginnen met de les.  Jullie kennen allemaal verf, maar wist je dat het ook een ambacht is? 

Schilderen als ambacht: iedereen doet het anders!

Wat is een ambacht? Wat denken jullie? 

Een ambacht is het met de hand maken van een product. Er kunnen wel gereedschappen en machines bij worden gebruikt. Vaak wordt er veel zorg en moeite ingestoken om er een mooi afgewerkt product van te maken. Zo'n product kan dus ook een schilderij zijn!

Schilderen is dus ook een ambacht. Maar schilderen alle mensen over de hele wereld op dezelfde manier?

Sommige culturen hebben een speciale/ traditionele verftechniek. Kijk maar naar de volgende voorbeelden. Zoals deze: aboriginals - dot painting. De aboriginals maken met ontelbare kleine stipjes een schilderij. Zouden jullie hiervoor geduld hebben?

In China gebruiken ze de gongbi techniek: super gedetailleerde schilderijen, geschilderd met een dun penseeltje.

In Afrika schilderen ze weer anders! Ndebele kunst: de muren worden versierd met geschilderde patronen. De vlakken zijn strak geschilderd in één kleur.

Met welk materiaal schilderen Tibetaanse Monniken?

1. Klei
2. Kralen
3. Papier
4. Zand

Quiz: Met welk materiaal schilderen Tibetaanse Monniken?

Klik op het 'oogje' en klik daarna op de afbeelding om de foto beter te bekijken

Wat gebruiken inwoners uit Staphorst als ' penseel' in traditionele schilderijen?

1. Stokjes
2. Riet
3. Spijkers
4. Wattenstaafje

Nog eentje: Wat gebruiken inwoners uit Staphorst als 'penseel' om hun traditionele kleding en spullen mee te versieren?

Klik op het 'oogje' en klik daarna op de afbeelding om de foto beter te bekijken

Ja, echt met spijkers. Kijk maar goed! Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Je noemt dit Staphorster Stipwerk

Welke techniek wordt hier gebruikt?

Smeren (met een paletmes)

Spetteren

Tamponeren

Je kunt dus op talloze manieren schilderen. De manier van verf aanbrengen is heel belangrijk voor een schilderij. Kijk maar hoe verschillend deze schilderijen eruit zien.

Welke techniek wordt hier gebruikt denk je?

Wat is tamponeren? kwast als stempel gebruiken

Doe opdracht

- teken 8 vierkanten op je blaadje

- verzin 8 verschillende schildertechnieken/manieren om verf op te brengen

- Probeer het uit op je blaadje!

Hint nodig?

Doe opdracht! Nu mogen de leerlingen aan de gang. Hoeveel manieren van schilderen kan jij verzinnen? Probeer 8 verschillende technieken te verzinnen. Alles is goed, als het maar verschillend is!

Nodig: 

- papier

- potlood

- verf (kleur maakt niet uit)

- penseel

wat is verf eigenlijk?

Wat is verf eigenlijk?

Wat heb je nodig om verf te maken?

-pigment

-bindmiddel

Wat is pigment? De stof die de kleur van de verf bepaalt. Allerlei gekleurde, gedroogde stoffen kunnen tot pigment worden vermalen.

Maar ook je huid zit, als het goed is, pigment. Dat is een bruine kleurstof, die je huid zelf aanmaakt om je tegen de zon te beschermen. 

Wat is bindmiddel? Het woord zegt het al: het 'bindt' het pigment aan het 'middel'.  Het zorgt dus dat het pigment op de muur of het schilderdoek blijft zitten en je kunt het er makkelijker door aanbrengen.

Welke verf hoort bij welk plaatje?

Olieverf

Acrylverf

Aquarelverf

Kunnen jullie raden welke verfsoort bij welk plaatje hoort?

Tip:

Olieverf: bindmiddel is lijnolie, en daarom is de verf dik en glanzend.

De verf kan worden verdund met terpentijn (of terpentine) Nadeel: deze verf droogt ontzettend langzaam. Pas na een of twee weken plakt het niet meer en kun je eroverheen schilderen. Maar  echt door en door drogen duurt wel een jaar! 

Acrylverf: de nieuwste verfsoort van de drie. Het bindmiddel is een synthetische hars, een soort lijm. Deze verf kan ook worden verdund met water. Deze verf droogt ook snel. Opgedroogd ziet het er vaak wat plastic-achtig uit. Voordeel is dat het een stuk sneller opdroogt dan olieverf. Je kunt er sneller een schilderij mee maken.

Aquarelverf: het bindmiddel is Arabische gom en glycerine of... honing! Deze verf wordt met heel veel water verdund, daardoor ziet het er doorzichtig (transparant) uit. Deze verf droogt supersnel. Je kunt er weer een nieuw laagje over heen zetten en de oude laag schijnt er dan nog doorheen.

Tempera

Een ander bekende verfsoort is 'tempera'

Deze verf werd vaak in de middeleeuwen gebruikt, zoals je op het plaatje ziet.  

En wat voor een bindmiddel werd voor deze verf gebruikt: ja echt, ei! 

Je noemt dan het ook wel ei-tempera.

Wat vind je, is het doorzichtig of schijnt de verf juist niet door? (niet)

Deze verf droogt snel.

Neem een kijkje in de ambachtelijke verfmolen 'de kat'. In deze molen worden allerlei pigmenten gemalen. 

Hier zie je hoe ei-tempera wordt gemaakt.

Neem mee naar het Mondriaanhuis!

Zoek thuis naar pigmenten

Tip:

- Zoek naar gekleurd poeder

- Zoek ook in de keuken

Binnenkort gaan jullie naar het Mondriaanhuis. Daar ga je zelf ei-tempera maken & in het museum kijken met zoek- en kijkopdrachtjes. 

Huiswerkopdracht: zoek thuis naar gekleurd poeder dat als pigmenten kan dienen. Neem deze in een goed afgesloten zakje of potje mee naar het Mondriaanhuis. 

In het museum ga je met je eigen pigmenten verf maken...

Tot in het Mondriaanhuis!