Nederlands blok 1 samenvatting vmbo-bk

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

Samenvatting blok 1 

Fictie, Grammatica, Spelling, Over taal, Lezen, Schrijven en Spreken, kijken en luisteren

Leessmaak 

-Titel

-Omslag 

-Flaptekst 

-Eerste twee bladzijden

-Tips 

Gedicht 

-Gevoelens

-Geen volgeschreven regels

-Regels in groepjes

-Rijm

Zinnen maken

Zinsontleding = de zin in stukjes knippen. Die stukjes heten zinsdelen. 

Mijn vader repareert de auto. 

Wie doet het	Wat doet mijn vader?	Wat repareert mijn vader?
mijn vader	repareert	de auto

Werkwoorden

Werkwoorden zijn doe-woorden. Ze vertellen wat er gebeurt of wat iets of iemand doet. 

Een werkwoord kan verschillende vormen hebben. Het past zich aan, aan wie of wat het doet.

'Mijn moeder bakt een taart.' (enkelvoud)

'De koks bakken een taart.'

(meervoud) 

Wat is het werkwoord?
'Mijn vader repareert de auto.'

Wat is het werkwoord?
'De kip loopt naar het hok.'

Wat is het werkwoord?
'De kinderen fietsen naar het zwembad.'

Spelling 

Als je het hele werkwoord goed wilt schrijven, begin je bij de stam. De stam van het werkwoord is het hele werkwoord zonder -en. Vaak lijkt de stam op de ik-vorm, maar ze zijn niet altijd gelijk. 

Spelling

Soms moet je de stam aanpassen om de ik-vorm te krijgen. Je moet dan bijvoorbeeld:

-een klinker toevoegen;

-een medeklinker weglaten;

-een letter veranderen: van een z in een s of een v in een f.

Hele werkwoord	Stam	Ik-vorm
fietsen	fiets	(ik) fiets
schrijven	schrij v	(ik) schrij f
bakken	bak k	(ik) ba k

Schrijf de stam en de ik-vorm op van het woord:
'Halen'

Schrijf de stam en de ik-vorm op van het woord:
'Remmen'

Korte en lange klanken

-Bij een korte klank schrijf je één klinker.

-Bij een lange klank schrijf je twee dezelfde klinkers.

Je kunt ook van twee verschillende klinkers een nieuwe klank maken. Bijvoorbeeld:

-Ie

-Ij

-Ei

-Au

-Ou 

Korte en lange klanken

 

Er is geen regel wanneer je au of ou schrijft. Er is ook geen regel wanneer je ij of ei schrijft. De spelling van deze woorden moet je uit je hoofd leren. 

Maak de woorden af met au of ou:
'De kab...ter paste makkelijk in mijn m...w.'

Maak de woorden af met ij of ei:
'Voor zo'n kl...n pr...sje wil z... het wel kopen'

Wat zijn allemaal korte klanken?

1. gat, dun, waar
2. bot, oor, fris
3. met, lap, vol
4. mis, muur, flap

Lange klanken:
A: waar
B: oor
D: muur

Wat zijn allemaal lange klanken?

1. mees, vraag, wordt
2. gaar, mis, Luuk
3. want, moord, blaar
4. muur, roos, laars

Korte klanken:
A: wordt (let op: er staat niet 'woord')
B: mis
C: want

Woordenschat

Op school gebruik je meestal woorden die je thuis niet gebruikt. Deze woorden noem je schooltaalwoorden. Schooltaalwoorden kom je bij alle vakken tegen. 

waar

niet waar

Als je antwoorden nakijkt, kijk je of ze goed zijn.

Als je een verhaal verbetert, maak je het opnieuw. 

Als je iets beschrijft, teken je het.

Als je iets aanpast, verander je wat dingen.

Als je iets noteert, schrijf je het op. 

Als je iets uitlegt, maak je het ingewikkeld. 

Als je dingen met elkaar vergelijkt, kijk je naar wat hetzelfde is en wat verschilt. 

Als je iets benoemt, geef je het een naam. 

Als je een app aanraadt, vind je die app zelf goed. 

Als je een SO bespreekt, worden de antwoorden uitgelegd. 

Het opstel

Tekst die je voor school over een bepaald onderwerp schrijft. 

Het blokuur

Het dubbele lesuur.

S1B heeft op maandag het tweede en het derde uur Nederlands. Dit is een blokuur. 

Het lokaal

De ruimte waar een klas les heeft.

De mentor

Iemand die een klas begeleidt.

De brugklas

De eerste klas van de middelbare school.

De excursie

Het leerzame uitstapje.

Lichamelijke opvoeding

De gymles.

Het tussenuur

Het vrije lesuur.

De roosterwijziging

Een overzicht waarin je ziet:

-Welke lessen

-De volgorde waarin de lessen gegeven worden

-Welke lokalen

-Welke docenten

Alfabet 

De woorden in het woordenboek staan in alfabetische volgorde. 

Als je woorden op alfabetische volgorde zet, kijk je naar de eerste letter. Als deze beginletter hetzelfde is, kijk je naar de tweede letter. En zo ga je verder. 

Let op: het woord ijverig zoek je op bij die i. 

Zet de volgende woorden op alfabetische volgorde:
'Zweverig, iets, jarig, ijdel'

Moeilijke woorden 

Betekenis zoeken van moeilijke woorden: 

• Een omschrijving van het moeilijke woord;
• Een ander woord uit de tekst dat hetzelfde betekent;
• Het tegenovergestelde van het moeilijke woord. 

Leesdoelen en tekstdoelen

De bedoeling van de lezer noem je het leesdoel. Het doel van de schrijver met zijn tekst is het tekstdoel. 

Tekstdoelen

• Informeren: de schrijver wil de lezer iets nieuws vertellen.
• Overhalen: de schrijver wil de lezer aansporen iets te gaan doen.
• Amuseren: de schrijver wil de lezer vermaken door iets grappigs of boeiends te vertellen. 

Tekst verkennen

Voordat je begint met lezen, kun je de tekst verkennen. Oftewel kijken en voorspellen waar de tekst over gaat. Hiervoor kun je de titel lezen en de plaatjes bekijken die bij de tekst horen. 

Een strip hoort bij het tekstdoel:

1. Amuseren
2. Informeren
3. Overhalen

Een advertentie hoort bij het tekstdoel:

1. Amuseren
2. Overhalen
3. Informeren

Tekstsoorten en tekstvormen

Het tekstdoel is de bedoeling die een schrijver heeft met zijn tekst. Daarbij past steeds een bepaalde tekstsoort. De tekstvorm kan steeds veranderen. 

Tekstdoel	Tekstsoort	Tekstvorm
Informeren: de lezer iets vertellen	informerende tekst	bijvoorbeeld: nieuwsbericht, tijdschrijftartikel
Overhalen: de lezer aansporen iets te gaan doen	aansporende tekst	bijvoorbeeld: reclametekst, folder
Amuseren: de lezer vermaken door iets grappigs of boeiends te vertellen	amuserende tekst	bijvoorbeeld: stripverhaal, gedicht, songtekst

Publiek

Een schrijver schrijft een tekst met een doel. De lezers zijn het publiek van de schrijver. 

• Een breed publiek
• Een kleiner publiek 
• Een persoon of een kleine groep personen

Taalverzorging 

Gebruik hoofdletters en leestekens. Een tekst waarin hoofdletters en leestekens staan is makkelijker te lezen en te begrijpen. 

Hoofdletters

• Elke zin begint met een hoofdletter.
• Namen schrijf je met hoofdletters:

-namen van personen;

-aardrijkskundige namen.

Leestekens

• Achter een gewone zin komt een punt. 
•  Achter een vragende zin komt een vraagteken.
• Achter een uitroep (luidt roepen, bevel of waarschuwing) komt een uitroepteken. 

Kijken en luisteren 

Verschillende soorten gesprekken: 

• Bij een monoloog spreekt één iemand. 
• Bij een dialoog praten twee mensen met elkaar.
• Als er drie of meer mensen met elkaar praten, dan is dat een groepsgesprek.

Kijken en luisteren 

Elke stem is anders. Dit hangt af van de: 

• Toonhoogte: hoe hoog of laag je stem is;
• Volume: hoe hard of zacht je praat;
• Tempo: hoe snel of langzaam je praat;
• Intonatie: emoties of gevoelens laten klinken in je stem.

De directe rede is wat iemand precies heeft gezegd. Zo maak je een tekst levendiger. 

Leesteken	Functie	Wat doe je?
Punt	geeft het einde van de zin aan	Je stem gaat omlaag.
Vraagteken	geeft aan dat deze zin een vraag is	Je stem gaat omhoog.
Uitroepteken	geeft aan dat deze zin een uitroep is	Je gaat harder praten.
Komma	geeft een korte spreekpauze aan	Je haalt adem en praat rustig verder.

Aan de slag: 

• Vragen? 
• Alles nagekeken?  

• Voor jezelf leren
• Oefenen in Learnbeat