BS 4 Stambomen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Wat gaan we vandaag doen?

• Leerdoelen T3B5
  
• Terugblik T3B4
• Uitleg T3B5
• Zelfstandig aan het werk
  

Stambomen

stambomen

Leerdoelen

•  Je kunt uit een gegeven stamboom afleiden welke genotypen de ouders en/of nakomelingen hebben, welk allel dominant is en welk allel recessief.

Woordenlijst

Inleiding 

De kans is groot dat je eigenschappen hebt die je niet bij je ouders terugziet. Misschien heb jij bijvoorbeeld blond haar en hebben jouw ouders allebei donker haar.

Stamboom van een gezin.

Cirkel = vrouw

Vierkant = man

Stamboom van het gezin in symbolen.

Stap 1: kijk welk fenotype iedereen uit de stamboom heeft.

In afbeelding 1 zie je welke haarkleur iedereen heeft. Vader, moeder en twee kinderen hebben bruin haar. Eén kind heeft blond haar.

Stap 2: wat is het genotype van het kind met een ander fenotype dan vader én moeder?

Beide ouders hebben bruin haar. Eén kind heeft blond haar. Een fenotype dat afwijkt van dat van beide ouders, kan alleen ontstaan als beide ouders heterozygoot zijn. Het kind heeft dan van beide ouders een recessief allel gekregen. Daardoor weet je zeker dat dit kind homozygoot is voor het recessieve allel. Het genotype van dit kind is ‘aa’ (zie afbeelding 3).

Stap 3: schrijf bij de stamboom wat je nu weet over het genotype van de andere gezinsleden.

De gezinsleden met bruin haar hebben in elk geval één dominant allel. Bij deze personen geef je het dominante allel aan met de letter ‘A’ (zie afbeelding 4).

Stap 4: vul de genotypen zo veel mogelijk aan.

Beide ouders hebben bruin haar. Ze kunnen alleen een kind krijgen met blond haar als ze allebei heterozygoot zijn (Aa, zie afbeelding 5).

De kinderen met bruin haar kunnen homozygoot dominant zijn (AA) of heterozygoot (Aa).

Het gen voor een bruine oogkleur (B) is dominant over het gen voor de blauwe oogkleur (b). Rex heeft bruine ogen en is heterozygoot voor de oogkleur. Hij met Floor die blauwe ogen heeft. Rex en Floor krijgen vier kinderen: twee meisjes en twee jongens.

Stap 1: Je gaat uitzoeken wat het fenotype en genotype van de ouders is:

Vul hieronder de gegevens over P (parents/ouders) in en gebruik de tekst die hierboven staat.

• Fenotype vader (Rex):

• Genotype vader (Rex):

• Fenotype moeder (Floor):

• Genotype moeder (Floor):

Stap 2: Je gaat uitzoeken welke geslachtscellen de ouders aan hun kinderen geven:

• Geslachtscellen van de vader (Rex):

• Geslachtscellen van de moeder (Floor):

Het gen voor een bruine oogkleur (B) is dominant over het gen voor de blauwe oogkleur (b).

Rex heeft bruine ogen en is heterozygoot voor de oogkleur. Hij met Floor die blauwe ogen heeft. Rex en Floor krijgen vier kinderen: twee meisjes en twee jongens.

Stap 1: Wat is het fenotype en genotype van de ouders?

Vul hieronder de gegevens over P (parents/ouders) in en gebruik de tekst die hierboven staat.

• Fenotype vader (Rex):

• Genotype vader (Rex):

• Fenotype moeder (Floor):

• Genotype moeder (Floor):

Stap 2: Welke geslachtscellen geven de ouders aan hun kinderen?

• Geslachtscellen van de vader (Rex):

• Geslachtscellen van de moeder (Floor):

Het gen voor een bruine oogkleur (B) is dominant over het gen voor de blauwe oogkleur (b). Rex heeft bruine ogen en is heterozygoot voor de oogkleur. Hij met Floor die blauwe ogen heeft. Rex en Floor krijgen vier kinderen: twee meisjes en twee jongens.

Stap 1: Je gaat uitzoeken wat het fenotype en genotype van de ouders is:

Vul hieronder de gegevens over P (parents/ouders) in en gebruik de tekst die hierboven staat.

• Fenotype vader (Rex):

• Genotype vader (Rex):

• Fenotype moeder (Floor):

• Genotype moeder (Floor):

Stap 2: Je gaat uitzoeken welke geslachtscellen de ouders aan hun kinderen geven:

• Geslachtscellen van de vader (Rex):

• Geslachtscellen van de moeder (Floor):

Stap 3: Zoek uit welke genotypen de kinderen kunnen hebben en gebruik hiervoor het kruisingsschema:

F1 (de eerste generatie kinderen):

Stap 4: Noteer hieronder welke vier genotypen er zijn ontstaan:

Eicellen moeder → Zaadcellen vader ↓
	1	2
	3	4

Stambomen

Cirkel = vrouw

Vierkant = man

Stappenplan stamboom

1. Stel vast welk fenotype elk gezinslid heeft.
2. Stel het genotype vast van het kind met het afwijkende genotype
3. Schrijf bij de stamboom wat je nu weet over het genotype van de andere gezinsleden.
4. Zet bij zoveel mogelijk gezinsleden het genotype voor deze eigenschap.

Huiswerk

• Lezen bs 4
• Maken woordenlijst bs 4
• Maken opdrachten bs 4 digitaal