D2BTh6 B3c: OUD OUD ANTW Kruisingsschema's lln

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 2

D2B Erfelijkheid en evolutie EXTRA

Basisstof voor 2MH - Kruisingsschema's

Info gebruikt van:

Malmberg methode Biologie en verzorging voor jou

Biologiepagina.nl

Bioplek.org

Biologieweb.nl

e.a. 

Je kunt uitleggen wat deze

begrippen inhouden

46 chromosomen  

23 paar chromosomen 

DNA                             - Gen 

Genotype                     - Fenotype
Lichaamscel                 - Geslachtscel

Zygote

Homozygoot                 - Heterozygoot

Dominant                      - recessief

X-chromosoom             -  Y-chromosoom

Symbool Meisje            - Jongen 

Noteren homozygoot    - heterozygoot

Welke genotypen zijn mogelijk met A en a? 

Welk fenotype zie je bij een heterozygote eigenschap?

Leerdoel

Je kunt een kruisingsschema maken.

Je doet dit altijd op dezelfde wijze!

Je trekt conclusies m.b.t.:

- het genotype

- het fenotype

- de dominante- en recessieve 

  eigenschappen

kruisingsschema's maken

Antwoorden

De antwoorden vind je op de slide na de opdracht.

Voorkennis: Kruisingsschema's

a) Wat is het genotype van een organisme dat heterozygoot is voor een eigenschap?

b) Welk genotype heeft een organisme als dat organisme homozygoot is voor een dominante

      eigenschap?

c) Welk genotype heeft een organisme als dat organisme homozygoot is voor een recessieve

      eigenschap?

d) Welk genotype laat in het fenotype de recessieve eigenschap zien?

e) Welk genotype laat of welke genotypen laten in het fenotype de dominante eigenschap zien?

f)  Een heterozygote smiley heeft een kuiltje in de kin. Is een kuiltje in de kin hebben, een 

     dominante of een recessieve eigenschap?

g) Een homozygote smiley heeft krullend haar. Weet je dan dat krullend haar een dominante

      eigenschap is? (Leg uit)

Voorkennis: Kruisingsschema's

a) Wat is het genotype van een organisme dat heterozygoot is voor een eigenschap?                                                              Aa

b) Welk genotype heeft een organisme als dat organisme homozygoot is voor een dominante  eigenschap?               AA

c) Welk genotype heeft een organisme als dat organisme homozygoot is voor een recessieve  eigenschap?                aa

d) Welk genotype laat in het fenotype de recessieve eigenschap zien?                                                                                              aa

e) Welk genotype laat of welke genotypen laten in het fenotype de dominante eigenschap zien?                                        Aa en AA

f)  Een heterozygote smiley heeft een kuiltje in de kin. Is een kuiltje in de kin hebben, 

      een dominante of een recessieve eigenschap? (Leg uit)

                                                                                                                   Dominant want heterozygoot is Aa en in het fenotype zie je de 1e letter

g) Een homozygote smiley heeft krullend haar. Weet je dan dat krullend haar een dominante

      eigenschap is? (Leg uit)

                                                                                                                    Homozygoot kan AA  of aa zijn. In het fenotype zie je de 1e letter                                                                                                                                       Je kunt dus de A  of de  a zien..... Je weet niet of krullend haar dominant is

Oefenen: Kruisingsschema nr. 1

Het gen voor een normale sinaasappel is dominant over het gen voor navelsinaasappel

a. Een sinaasappel heeft genotype Bb. Is het dan een normale sinaasappel of een navelsinaasappel?

b. Geef het genotype van een navelsinaasappel

c. Een homozygote gewone sinaasappel wordt gekruist met een navelsinaasappel. 

    Hoe zien de genotypen van de nakomelingen er uit?

d. Je gaat de nakomelingen onderling weer kruisen.

     Hoeveel % van de nakomelingen zijn gewone sinaasappelen?

Opdracht 1

Sinaasappel

BB : Bb : bb

-     :  4   :   -

100 % kans op normale sinaasappels (Bb)

Teken de eicellen en de zaadcellen - met zweepstaart (kies zelf)

Teken de eicellen en de zaadcellen - met zweepstaart (kies zelf)

Opdracht 1

Sinaasappel

BB : Bb : bb

-     :  3   :   1

75 % kans op normale sinaasappels (Bb)

25 % kans op navelsinaasappels (bb)

Teken de eicellen en de zaadcellen - met zweepstaart (kies zelf)

Teken de eicellen en de zaadcellen - met zweepstaart (kies zelf)

Oefenen: Kruisingsschema nr. 2

Het gen voor de paarse bloemen is Dominant over het gen voor witte bloemen.

Een tuinder kruist paarse bloemen die homozygoot zijn voor de bloemkleur met witte bloemen. 

Gebruik de letter R en r.

a. Wat zijn de genotypen van de ouders?

b. Maak een kruisingsschema

c. Wat is het genotype van F1?

d. Hoeveel procent is er aanwezig van dit genotype?

e. Wat is het fenotype (Welke kleur heeft de bloem)?

Opdracht 2

Bloemen

RR : Rr : rr

-     :  4   :   -

100 % kans een paarse bloem  (Rr)

Teken de eicellen en de zaadcellen - met zweepstaart (kies zelf)

Teken de eicellen en de zaadcellen - met zweepstaart (kies zelf)

Oefenen: Kruisingsschema nr. 3

Bij cavia’s is het gen voor zwarte vacht dominant over het gen voor witte vacht.

Een witte cavia paart met een zwarte heterozygote cavia.

a. Schrijf de genotypen van de ouders op

b. Maak een kruisingsschema.

c. Hoeveel % van de kinderen is wit?

d. Hoeveel % is homozygoot?

KK : Kk : kk

-     :  2   :   2

50 % kans op een zwarte cavia (Kk)

50 % kans op een witte cavia (kk)

kk

Teken de eicellen en de zaadcellen - met zweepstaart (kies zelf)

Teken de eicellen en de zaadcellen - met zweepstaart (kies zelf)

Oefenen: Kruisingsschema nr. 4

De voorbeelden over de oogkleur van de mens zijn een versimpeling, omdat daar

meer genen bij betrokken zijn dan alleen het gen voor bruine of blauwe ogen.

Blauw/bruin is wel de basis voor de oogkleur. Andere genen beïnvloeden die kleuren in de richtingen goudbruin, groen, grijs violet. We beperken ons echter tot bruin/blauw.

Bij de mens is de bruine oogkleur Dominant (B) over b (blauwe oogkleur). 

Een man met bruine ogen met genotype BB krijgt kinderen met een vrouw die blauwe ogen heeft. 

a) Maak het kruisingsschema. 

b. Welke oogkleur(en) zullen hun kinderen hebben?

                4b.   Alle nakomelingen hebben bruine ogen (Bb)

4a

BB : Bb : bb

-     :  4   :   -

100 % kans op bruine ogen (Bb)

Oefenen: Kruisingsschema nr. 5

Een man met blauwe ogen krijgt met zijn vriendin die bruine ogen en genotype Bb heeft, kinderen. 

a. Maak het kruisingsschema. 

b. Welke kleur(en) ogen zullen die kinderen hebben?

BB : Bb : bb

-     :  2   :   2

50 % kans op bruine- en 50 % kans op blauwe ogen

Oefenen: Kruisingsschema nr. 6

Bij runderen is het gen voor zwarte haarkleur Dominant over het gen voor rode haarkleur. Gebruik de letters A en a.

Een zwartharige koe die homozygoot is voor de haarkleur, wordt gekruist met een rood harige stier.

a) Maak het kruisingsschema

b) Wat is het genotype van F1?

Een F1 koe wordt bevrucht door een F1 stier

c) Maak het kruisingsschema

d) Hoeveel % zwartharige nakomelingen zijn er?

e) Hoeveel % nakomelingen hebben het genotype Aa

f) Wat is de kleur van de nakomeling die het genotype Aa heeft?

g) Wat is het fenotype (wat is de kleur) van het rund met het genotype aa?

Opdracht 6

AA : Aa : aa

 1    :  2   :   1

75 % kans op een zwartharige koe (AA en Aa)

25 % kans op een roodharige koe (aa)

Teken de eicellen en de zaadcellen - met zweepstaart (kies zelf)

Teken de eicellen en de zaadcellen - met zweepstaart (kies zelf)

Oefenen: Kruisingsschema nr. 7

In de meeste kruisingen is het genotype gegeven. 

In de volgende gevallen is dat niet zo en moet je 'terug redeneren'.

Een man en een vrouw die beide bruine ogen hebben krijgen kinderen met blauwe ogen (gebruik de letters A en a).

a. Maak een kruisingsschema en leg uit hoe bovenstaande kan. 

b. Hoe groot is de kans dat een kind van deze ouders bruine ogen heeft?

BB : Bb : bb

1     :  2   :   1

75 % kans op bruine ogen (1 xBB + 2 x Bb)

25 % kans op blauwe ogen (bb)

foutje :)

Dit moet BB zijn!

Oefenen: Kruisingsschema nr. 8

Het gen voor doornloosheid bij rozen is recessief.

Na een kruising (P = ouders) van 2 rozen hebben alle rozen doorns.

Als deze rozen (kinderen F1 ) onderling weer gekruist worden blijken er echter doornloze rozen te ontstaan.

a. Wat moet het genotype van de ouders zijn?

b. Hoeveel % rozen met doornen verwacht je?

DD : Dd : dd

2     :  2    :   -

100 % kans op rozen met doornen (DD en Dd)

Teken de eicellen en de zaadcellen - met zweepstaart (kies zelf)

Teken de eicellen en de zaadcellen - met zweepstaart (kies zelf)

Teken de eicellen en de zaadcellen - met zweepstaart (kies zelf)

Oefenen: Kruisingsschema nr. 9

Een paartje konijnen krijgen 33 jongen, van deze jongen heeft 25 % hangoren en de rest heeft rechte oren. Het mannetjes konijn is heterozygoot en heeft rechte oren.

a. Is het gen voor hangoren of voor rechte oren dominant?

b. Wat is het genotype van het vrouwtjes konijn?

RR : Rr : rr

 1     :  2   :   1

75 % kans op rechte oren (RR en Rr) 

25 % kans op hangoren (rr)

Oefenen: Kruisingsschema nr. 10

Waar of Niet waar

Van een man en vrouw is alleen het fenotype bekend. De man heeft bruine ogen en de vrouw heeft blauwe ogen Om antwoord te kunnen geven maak je eerst kruisingsschema’s. 

Je gaat niet gokken! Laat je antwoord d.m.v in de kruisingsschema's!

a. de nakomelingen met bruine ogen zijn altijd heterozygoot voor deze eigenschap

b. de nakomelingen met blauwe ogen zijn altijd heterozygoot voor deze eigenschap

c. Uit deze kruising kunnen homozygote nakomelingen met bruine ogen ontstaan

d. Uit deze kruising kunnen homozygote nakomelingen met blauwe ogen ontstaan

BB : Bb : bb

 -     :  4   :   -

100 % kans op een bruinogige nakomeling (Bb)

BB : Bb : bb

 -     :  2   :   2

50 % kans op een bruinogige nakomeling (Bb)

50 % kans op een blauwogige nakomeling (bb)

Kruisingsschema oef 12

Een mannetjes konijn met blauwe ogen kruist met een heterozygoot konijn met bruine ogen. 

Maak het Kruisingsschema. Gebruik de letter A en a 

ALLE STAPPEN ZIJN TE ZIEN! 

Trek de conclusies.

2/4 Aa 

50% Aa : Genotype heterozygoot - 

Bij 50% van de nakomelingen zie je de dominante eigenschap 

Fenotype: je ziet A dus bruine ogen

1

2/4 aa

50% aa: Genotype homozygoot - 

Bij 50% van de nakomelingen zie je de recessieve eigenschap 

Fenotype: je ziet a dus blauwe ogen

2

Verhouding genotype:

AA :  Aa :  aa

 -    :   2   :  2

50 % genotype Aa en 50 % genotype aa

3

Herhaling

Antwoord: Kruisingsschema oef 12

Kruisingsschema oef 13

Opdracht A:

Gebruik de letters A en a.

Een heterozygote fruitvlieg met een zwart lichaam wordt gekruist met een fruitvlieg met een grijs lichaam.  

Maak een kruisingsschema zoals je dat geleerd hebt. 

Geef de verhoudingen van F1 aan en trek conclusies.

(Het antwoord vind je op de volgende slide)

Antwoord oef 13

Genotypen:   Aa   x   aa 

Geslachtscellen:  A    a       x     a    a    

                                    (Teken deze als eicel/zaadcel)

F1        A         a
a         Aa        aa

a         Aa        aa

Conclusies

Verhouding genotypen : AA : Aa : aa

                                                -    :  2  :  2

50 % Aa heterozygoot, je ziet in het fenotype de dominante eigenschap : Zwart (eerste letter A)

50 % aa homozygoot, je ziet in het fenotype de dominante eigenschap : Grijs (eerste letter a)

Leerdoel

Je kunt een kruisingsschema maken.

Je doet dit altijd op dezelfde wijze!

Je trekt conclusies m.b.t.:

- het genotype

- het fenotype

- de dominante- en recessieve 

  eigenschappen