13.1 Hormoonstelsel, hypothalamus en hypofyse

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

13.1 

Hormoonstelsel, hypothalamus en hypofyse

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven hoe hormonen hun doelwitorgaan beïnvloeden
  
• Je kunt de rol van de hypothalamus en de hypofyse bij de samenwerking van het zenuwstelsel en het hormoonstelsel beschrijven 

Wat zijn hormonen

Hormonen komen via de bloedsomloop overal in het lichaam maar hebben alleen bij het doelwitorgaan een effect.

Wat zijn hormonen

Signaalmoleculen, die worden aangemaakt door klieren zonder afvoerbuis, afgegeven aan en getransporteerd via het bloed, die elders in het lichaam, bij een doelwitorgaan een effect hebben

Waarom reageren alleen de doelwitorganen?

Klieren

Hormoonklieren zijn endocrien. Dwz dat het product van de kliercellen aan het bloed wordt afgegeven.

Endo=binnen

bv testis, bijnieren, schildklier

Klieren

Sommige andere klieren zijn exocrien. Dwz dat het product van de kliercellen aan het uitwendige milieu wordt afgegeven (afvoerbuis).

Exo=buiten

bv zweetklieren, traanklieren, maagsapklieren

Gemengde klieren

De alvleesklier en de geslachtsorganen werken zowel endocrien als exocrien.

Noem de exocriene en endocriene producten van de alvleesklier (je mag BINAS gebruiken)

Voorbeelden van hormoonklieren

Hypofyse
, hypothalamus, schildklier, bijschildklier, bijnieren,

alvleesklier , eierstokken (ovaria), zaadballen (testes)

Voorbeelden van hormonen

LH, FSH, insuline, glucagon, ADH, renine, aldosteron, oestradiol, progesteron, testosteron

Centrale aansturing van hormonen

Hypothalamus

De hypothalamus geeft neurohormonen af die via de achterkwab van de hypofyse (neurohypofyse) in de bloedbaan komen.

Hypothalamus

Geeft Releasing Hormonen (RH) en Inhibiting Hormonen (IH) af aan het bloed.

De voorkwab van de hypofyse (adenohypofyse) stimuleert of remt vervolgens verschillende hormonen. 

Negatieve/positieve terugkoppeling

Negatieve terugkoppeling: de stijging van het ene hormoon leidt tot een daling van het andere hormoon. 

(bv progesteron dat de afgifte van LH/FSH remt)

Positieve terugkoppeling: het hormoon versterkt het effect 

(bv oxytocineafgifte tijdens bevalling)

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven hoe hormonen hun doelwitorgaan beïnvloeden
  
• Je kunt de rol van de hypothalamus en de hypofyse bij de samenwerking van het zenuwstelsel en het hormoonstelsel beschrijven