Koppelteken les 20240111

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Het koppelteken (liggend streepje)

Bij sommige samenstellingen wordt een koppelteken (liggend streepje) gebruikt.

1 Bij klinkerbotsing.

2 Bij de achternamen van getrouwde mensen.

3 Tussen twee gelijkwaardige delen die omwisselbaar zijn.

4 In samenstellingen met cijfers, letters of symbolen.

5 In samenstellingen met St. of Sint.

6 Bij sommige voor- en achtervoegsels (raadpleeg woordenlijst.org).

7 Bij vaste uitdrukkingen die één geheel vormen.

Opdracht: bedenk bij elke regel een voorbeeld.

- Koppelteken -

Wanneer je een samenstelling verkeerd kunt lezen, gebruik je een koppelteken.

Bijvoorbeeld: jojo-effect

Voorbeeld

Koppelteken in een samengesteld woord

klinkerbotsing 

 Je kunt het woord verkeerd uitspreken. Om dat te voorkomen, gebruiken we een koppelteken.

Radio + omroep = radio-omroep (radioomroep)

Milieu + inspectie = milieu-inspectie (milieuinspectie)

Politie + agent = politie-agent (politieagent)

Dubbele achternaam

meneer Berg-Aanhof

Mevrouw Peters-de Groot

Gecombineerde achternamen

Afkortingen

• Als je de afkorting letter voor letter uitspreekt óf de afkorting heeft één of meer hoofdletters, dan gebruik je een koppelteken
• Bijvoorbeeld: BMW-dealer, ov-kaart, vmbo-leerling

• Als je de afkorting uitspreekt als één woord, dan gebruik je geen koppelteken
• Bijvoorbeeld: pincode, mavoleerling

*LET OP: uitspraakprobleem? Gebruik wél een koppelteken!

Bijvoorbeeld: mavo-examen

Gelijkwaardige delen

pianiste-componiste

 hotel-restaurant

zwart-wit

cultureel-maatschappelijk

Nog meer?  Ja.....

In woorden met de volgende voorvoegsels: 

adjunct, aspirant, assistent, bijna, chef, collega, ex, interim, kandidaat, leerling, meester, niet, non, oud

ex-minister

kandidaat-notaris

oud-burgemeester

En de laatste...

Tussen meer dan twee woorden die samen één woord vormen (samenkoppeling) vaste uitdrukkingen die een geheel vormen

een staakt-het-vuren

een kant-en-klare maaltijd

Aan de slag en huiswerk

Bladzijde 118 

Opdracht 2, 3 en 4