Thema 9 Herhaling Alles!!

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Thema 9 Herhaling

Alle leerdoelen op een rijtje

Wat gaan we doen

We gaan alle leerdoelen van thema 9 bespreken

Schrijf mee en stel vragen

Aan het einde is er tijd om te leren/ meer uitleg te krijgen

9.1.1 Je kunt de delen en de functies van het zenuwstelsel noemen.

Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel en zenuwen.

Centrale zenuwstelsel:

Hersenen + ruggenmerg (bestaat uit zenuwen)

Zenuwen: verbinden het centrale zenuwstelsel met alle lichaamsdelen

Prikkels van buiten  -->

Impulsen lopen over de zenuwen

Prikkels zijn berichten van buiten het lichaam

Impulsen zijn elektrische signalen

9.2.1 Je kunt in een afbeelding van een zenuwcel de delen benoemen.

Het zenuwstelsel bevat miljoenen zenuwcellen

• Een zenuwcel bestaat uit een cellichaam en uitlopers

9.2.2 Je kunt drie typen zenuwcellen noemen met hun functies en kenmerken.

Er zijn 3 typen zenuwcellen:

• gevoels zenuwcel
  
• bewegings zenuwcel
  
• schakel cel
  

Bewegings-

zenuwcel

Schakelcel

Gevoels-

zenuwcel

9.2.3 Je kunt omschrijven wat een zenuw is en je kunt drie typen zenuwen noemen met hun kenmerken.

Gevoelszenuw: met alleen uitlopers van gevoelszenuwcellen

Bewegingszenuw: met alleen uitlopers van bewegingszenuwcellen

Gemengde zenuw: met uitlopers van én gevoelszenuwcellen én bewegingszenuwcellen

De zenuwen

• Zenuw = veel uitlopers zenuwencellen bij elkaar
• Impulsen gaan door zenuwen
• worden doorgegeven aan het centrale zenuwstelsel
• Isolerende laag: zorgt ervoor dat de impulsen binnen de uitloper blijven

9.3.1 Je kunt de delen van het ruggenmerg noemen met hun functies en kenmerken.

Centraal zenuwstelsel

Hersenen en ruggenmerg

• Alle gewervelde dieren hebben een wervelkolom
• Opening tussen de wervels = wervelkanaal
• Ruggenmerg loopt door het wervelkanaal

Ruggenmerg begint bij de hersenstam en eindigt bij de lendenwervels onderaan de rug

Grijze en witte stof

Grijze stof liggen de Cellichamen

Witte stof liggen de Uitlopers

Zenuwknoop=verdikking waar de cellichamen van de gevoelszenuwcellen liggen

9.4.1 Je kunt de delen van de hersenen noemen met hun functies en kenmerken.

De hersenstam

Verlengde van je ruggenmerg

Geleidt de impulsen

Maar ook andere BELANGRIJKE functies zoals:

Ademhalen, hartslag bloeddruk en temperatuur

9.4.2 Je kunt de invloed van medicijnen, alcohol en drugs op het zenuwstelsel beschrijven en de risico’s van het gebruik van verslavende middelen noemen.

Alcohol, drugs en medicijnen kunnen de werking van het zenuwstelsel beïnvloeden

Daarom mag je bijvoorbeeld niet autorijden met drank of drugs op

Je kunt ook verslaafd worden aan de beïnvloeding zoals met roken

Reflex (en reflexboog)

9.5.1 Je kunt de functies van reflexen noemen en je kunt een reflexboog beschrijven.

• zintuigcel
• gevoelszenuwcel
• schakelcellen in
   ruggenmerg of hersenstam

Normale klieren hebben een afvoerbuis, hormoonklier NIET 

De hormonen gaan via het bloed door het hele lichaam

9.6.1 Je kunt de bouw en functie van het hormoonstelsel beschrijven en je kunt in een afbeelding de belangrijkste hormoonklieren benoemen.

9.6.2 Je kunt de werking beschrijven van hormonen uit de hypofyse en uit de schildklier.

De hypofyse is een hormoonklier in de hersenen.

Het maakt o.a. het groeihormoon

De hypofyse beïnvloedt andere hormoonklieren 

Schildklier

Maakt schildklierhormoon:
Schildklierhormoon regelt verbranding in de cellen (stofwisseling) en groei en ontwikkeling.

Te weinig schildklierhormoon: Je bent koud en moe en wordt dikker.
Te veel schildklierhormoon: Je hebt het warm, bent bewegelijk, valt af.

9.6.3 Je kunt de werking beschrijven van hormonen uit de eilandjes van Langerhans en uit de bijnieren.

• Eilandjes van Langerhans: zijn groepjes cellen in de alvleesklier
  
• Eilandjes van Langerhans produceren insuline en glucagon (hormonen)
  
• Regelen glucosegehalte/ bloedsuikerspiegel
  

Insuline

In voedsel wat je eet zitten koolhydraten, deze worden verteerd in je darmen tot onder andere glucose

Je bloed bevat gemiddeld 0,1% glucose. Als je een koolhydraat rijk eten eet komt er meer glucose in je bloed. 

De eilandjes van Langerhans reageren hierop en maken insuline

Door insuline wordt glucose opgenomen in de lever en omgezet in glycogeen

Glucagon = tegenovergestelde van insuline

Bij lichamelijke inspanning vindt er veel verbranding plaats in cellen. De cellen halen glucose uit het bloed. Als er minder dan 0,1% glucose in het bloed zit reageren de eilandjes van Langerhans door veel glucagon te produceren.

Glucagon zet glycogeen (reserve glucose) weer om in glucose

Dit komt weer in het bloed en dan stijgt de glucose gehalte weer

De Bijnieren

bijnieren

- liggen bovenop de nieren

- produceren adrenaline

Als je schrikt wordt er meer adrenaline geproduceerd. Hierdoor wordt glycogeen omgezet in glucose. De gehalte glucose stijgt in je bloed en je hart gaat sneller kloppen

Adrenaline heeft een kortdurende werking

Wat ga je doen

Maak de test jezelf online (klassencode: )

Maak een samenvatting

Stel vragen