SE4

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Leerdoelen

Je kunt een reactievergelijking kloppend maken. 

Leerdoelen

• Je kunt een verhoudingsformule opstellen bij een zout.
• Je kunt vergelijkingen opstellen bij zouten, zuren en basen. 
• Je kunt uitleggen wat een zuur en een base is.
• Je kunt rekenen met titraties. 
• Je kunt uitleggen hoe drinkwater wordt gemaakt. 

ZOUTEN 

Waar denk je aan bij het woord 'zouten'?

Ionen

Een atoom is een deeltje zonder lading.
Aantal protonen = Aantal elektronen
Een ion is een deeltje met een positieve of een negatieve lading. Er zijn dan meer of minder

elektronen dan protonen. 

Samengestelde ionen

Enkelvoudige ionen zijn eigenlijk atomen met een lading. Samengestelde ionen bestaan uit meerdere elementen. Deze moet je uit je hoofd leren. 

Zouten / ionaire stoffen 

Zouten zijn opgebouwd uit positieve (metaal-)ionen en negatieve (niet-metaal) ionen. (Samengestelde ionen vormen een uitzondering daar op.) 

Tussen de ionen bevindt zich een sterke ionbinding. 

De totale lading van een zout is neutraal. 

Voorbeeld 1: zilversulfaat

Voorbeeld 2: Bariumfosfaat 

Verhoudingsformules zouten 

Stap 1: formules van ionen met lading opschrijven

Stap 2: index aanpassen zodat ladingen gelijk zijn

Stap 3: ladingen weglaten in eindantwoord.  

Voorbeeld 1:
Ag2SO4

Voorbeeld 2:
Ba3(PO4)2 

(Let op. Cijfers klein schrijven.) 

De verhoudingsformule van het zout calciumhydroxide is...

1. CaOH
2. Ca​2​​OH
3. CaOH​2​​
4. Ca(OH)​2​​

Welke verhoudingsformule hoort bij het zout: kwik(II)hydroxide?

1. HgOH
2. Hg(OH)​2​​
3. HgO​2​​H​4​​​​​
4. KwOH

Wat is de verhoudingsformule van magnesiumsulfaat?

1. MgS2O4
2. MgSO3
3. MgS
4. MgSO4

Wat is de verhoudingsformule van calciumchloride?

1. Ca2Cl2
2. Ca2Cl
3. CaCl
4. CaCl2

Wat is de verhoudingsformule van natriumchloride?

1. HCl
2. KCl
3. NaOH
4. NaCl

Zouten oplossen

 

Als een zout oplost valt het zout uit elkaar in losse ionen. 

In de BINAS kun je opzoeken hoe goed zouten oplossen. 
Beginstof is vast! 

Oplosvergelijking: 

KCl (s) --> K⁺(aq) + Cl^- (aq)

Zouten indampen

Als je een oplossing
indampt verdampt het

water. Daardoor

vormen de ionen

weer een vast zout. 

Beginstof is opgelost! 

Indampvergelijking:
K+(aq) + Cl- (aq) --> KCl (s)

Schrijf de oplosvergelijking op bij het zout bariumchloride.

Schrijf de oplosvergelijking op bij het zout ijzer(III)nitraat.

Schrijf de indampvergelijking op voor een oplossing met barium- en hydroxide-ionen.

Schrijf de indampvergelijking op voor een oplossing met ijzer(II)- en chloride-ionen.

Oplossingen van zouten bij elkaar

Een oplossing van KI wordt gemengd met een oplossing van Pb(NO3)2. 

Wat gebeurt er? 

Welke neerslag ontstaat er wanneer je een oplossing van ammoniumfluoride en calciumjodide bij elkaar voegt?

1. Ammoniumjodide
2. Calciumfluoride
3. Ammoniumfluoride
4. Calciumjodide

Hanjo mengt een oplossing van loodnitraat met kaliumjodide. Welke neerslag ontstaat er?

1. loodnitraat
2. loodjodide
3. kaliumnitraat
4. kaliumjodide

Schrijf de reactievergelijking op bij de vorming van een neerslag tussen kaliumchloride en zilvernitraat. Let op toestandsaanduidingen.

Neerslagreacties

De reactie die je net zag leverde een gele vaste stof op. We zeggen dan: er is een neerslag ontstaan.

In de Binas kun je opzoeken of stoffen goed oplossen of niet. 

G= goed oplosbaar (dus GEEN neerslag)

S = slecht oplosbaar (er zal een neerslag ontstaan) 

Ongewenste ionen verwijderen 

Je hebt een oplossing met daarin ijzer(II)ionen. Welke zoutoplossing kun je toevoegen zodat de ijzerionen neerslaan?

Je hebt een oplossing met daarin calciumionen. Welke zoutoplossing kun je toevoegen zodat de calciumionen neerslaan?

ZUREN EN BASEN 

Wat weer je over het onderwerp zuren en basen?

Zuren

Een zuur is een stof die een H+ -ion kan afstaan.

pH < 7 

Kun je gebruiken om kalk op te lossen. 

Basen  

Een base is een stof die een H+ -ion kan opnemen.
pH > 7 

Kun je gebruiken om vet te verwijderen. 

Indicatoren 

Rodekoolsap

Paars bij zuur
Groen bij base. (Meerder kleuren.)

Rood / blauw lakmoespapier 
 

Rood bij zuur, blauw bij base.

Indicatorpapier

Verschillende kleuren.

Indicatoren in Binas

Zure oplossingen ('verdund' zuur)

Veel voorkomende basen 

Zuur-base reacties
 

OH^- als base: H⁺ + OH^- --> H₂O

O^2- als base: 2H⁺ + O^2- --> H₂O

CO₃^2- als base: 2H⁺ + CO₃^2- --> CO₂ + H₂O

NH₃ als base: H⁺ + NH₃ --> NH₄⁺

Reactievergelijkingen 

Een zuur en een base kunnen elkaar neutraliseren.
In een zuur-basereactie schrijf je GEEN tribune-ionen op.

Tim mengt natronloog met fosforzuur. Schrijf de reactievergelijking bij deze zuur-basereactie. 

Gijs wil zoutzuur neutraliseren met behulp van kalkwater. Schrijf de reactievergelijking op. 

 

Is dit een zuur-base reactie:
CaO + 2 H+ --> Ca2+ + H2O

1. Ja
2. Nee

Welke stof(fen) ontstaan bij de reactie van een zuur met een carbonaat?

1. water
2. water en tribune ionen
3. water en koolstofdioxide
4. water, koolstofdioxide en tribune ionen

Maurits mengt citroenzuur met een oplossing van magnesiumoxide.
Welke zuur-basereactie hoort hier bij?

Titraties 

Een titratie is een toepassing van een zuur-base-reactie. 

Gegeven: 1,0 mL natronloog komt overeen met 3,27 mg fosforzuur.

Wat is de concentratie fosforzuur in g/L?

Xam gebruikt 6,7 ml natronloog om zijn verdunde oplossing van Cillit Bang te titreren. Hoeveel mg fosforzuur is dat? 

Xam heeft 10x verdund. Hoeveel mg fosforzuur zit er in de originele Cillit Bang? Deze hoeveelheid mg zat in 10 ml. Hoeveel gram is dat per liter? 

 

Titratie 2 

1,0 mL natronloog komt overeen met 3,27 mg fosforzuur.

Wat is de concentratie fosforzuur in g/L?

 Owen gebruikt 7,2 ml natronloog om de verdunde oplossing van Cillit Bang te titreren. Hoeveel mg fosforzuur is dat? 

Owen heeft 10x verdund. Hoeveel mg fosforzuur zit er in de originele Cillit Bang? Deze hoeveelheid mg zat in 10 ml. Hoeveel gram is dat per liter?