Incidenten, calamiteiten en complicaties

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1,2

Incidenten, calamiteiten en complicaties

Leerdoelen

Je kunt benoemen wat een incident, complicatie en calamiteit is.

Je kunt omschrijven wat een mic melding is.

Je kunt het belang van mic meldingen benoemen.

Maar eerst, wat weet je nog van vorige week?

veilige zorg, comfortabele zorg

wetten en regelgeving

Wet zorg en dwang = Nee, tenzij...

Incident

Een onverwachte gebeurtenis die betrekking heeft op de kwaliteit van zorg. Incidenten zijn (in vergelijking met calamiteiten) relatief lichte verstoringen van de dagelijkse gang van zaken.

Zorgaanbieders moeten incidenten registreren en analyseren om fouten te voorkomen.

Voorbeelden incidenten

1. Een fout: Afwijking ten opzichte van de ideale situatie met ongewenste  gevolgen tijdens de zorg.

2. Een ongeluk, er treedt meestal schade op. Zoals een valincident.

3. Een bijna ongeluk tijdens de zorg.

Een fout: een afwijking van een situatie ten opzichte van de ideale situatie, met meestal ongewenste gevolgen. Het betreft het handelen van zorgverleners of het nalaten van handelen door zorgverleners, waardoor schade ontstaat voor een cliënt of de zorgverlener zelf. Denk bijvoorbeeld aan het toedienen van de verkeerde medicijnen.
Een bijna ongeluk: een ongeluk dat ternauwernood voorkomen kon worden of net niet plaatsvond. Bijvoorbeeld bijna struikelen over een losliggend matje.

Een incident is ook zo’n onbedoelde gebeurtenis, maar daarvan heeft de patiënt wel schade ondervonden, of kan daarvan nog schade krijgen. Een calamiteit is ook een onbedoelde of onverwachte gebeurtenis en heeft betrekking op de kwaliteit van de zorg.

• Een patiënt die van een zorgverlener de medicatie van een andere patiënt heeft gekregen maar hier geen schade door heeft opgelopen;
• Een cliënt met slikproblemen, welke bekend zijn en waarbij in het dossier beschreven is welk toezicht nodig is. Een invalkracht is echter onvoldoende op de hoogte van deze afspraken. De patiënt eet een stuk brood en stikt bijna, maar men is er op tijd bij om schade te voorkomen.

Wat is een calamiteit?

Een calamiteit, is een onverwachte gebeurtenis, die betrekking heeft op de kwaliteit van de zorg en die tot de dood van of een ernstig schadelijk gevolg voor een cliënt heeft geleid of had kunnen leiden

Calamiteiten moeten altijd gemeld worden (Wkkgz) bij IGJ, incidenten niet.

Bij calamiteiten gaat het om de kwaliteit van de zorg en die tot ernstige schade kan leiden.

De Wkkgz geldt voor alle zorginstellingen zoals verpleeghuizen, ziekenhuizen of revalidatiecentra. Kleinere zorgaanbieders zoals een huisartspraktijk, fysiotherapie vallen ook onder de wet, net zoals verzekeringsartsen of bedrijfsartsen die de gezondheid van een cliënt moeten beoordelen of begeleiden tijdens hun ziekteproces.

Voorbeelden van calamiteiten

voorbeelden:

Brand

Virus- en infectie-uitbraak

Vermissing/ontvluchting (weglopen)

Hittecalamiteit

Voorbeelden van calamiteiten

• Het missen van te hoge bloedsuikerwaarden in de dagcurve door meerdere verpleegkundigen waardoor de cliënt overlijdt;
  
• Een patiënt die verkeerde medicatie heeft gekregen waardoor zij overleed;
  
• Valpreventie niet goed uitgevoerd waarna cliënt viel en haar heup brak;
  
• Verkeerd uitgevoerde behandeling waardoor patiënt opnieuw geopereerd moet worden. 

Bij een calamiteit moet de directie en de calamiteitencommissie direct geïnformeerd worden.

Ook is het verplicht binnen 3 werkdagen een melding te doen bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd.

Wat is een complicatie?

Een onbedoelde of ongewenste uitkomst van zorg tijdens of volgend op het (niet) handelen van een hulpverlener, die voor de gezondheid van de patiënt zodanig nadelig is, dat (be)handelen noodzakelijk is, dan wel dat er sprake is van (onherstelbare) schade.

-Naadlekkage 

-Spontane bloeding na een ingreep

-Trombose

-Zenuwbeschadiging

Voorbeelden complicaties

Opdracht!!

Soms is niet duidelijk of een gebeurtenis een complicatie, een incident of een calamiteit is. Er kan onduidelijkheid zijn omdat:

• niet vaststaat of de kwaliteit van zorg niet voldeed;
  
• de ernst van de opgetreden schade onduidelijk is;
  
• niet duidelijk is of het gebrek in de kwaliteit van zorg van invloed is geweest op de ongewenste uitkomst.

Melding maken; WKKGZ

Wet Kwaliteit, klachten en geschillen zorg

- meldingsplicht zorginstellingen bij de inspectie
-meldingsplicht bij de patient
-aantekening patientendossier

Waarom melden?

- structurele fouten op te speuren.

- waarom bestaande veiligheidsregels het incident niet hebben kunnen voorkomen.

- vervolgacties

- niet straffen, maar advisering

Wat weet je al van
MIC meldingen?

Wat is een MIC/VIM melding?

• Melding Incident Cliënt
• Veilig Incidenten Melden
• Leren van wat er mis ging
  

Wanneer een MIC/VIM?

Een incident meld je altijd intern. Zodat je kunt leren van een incident, omdat in de zorgverlening iets niet goed gegaan is.

Verplicht bij: 

1. Een calamiteit melden bij IGJ
   
2. Ontslag bij disfunctioneren
3. Geweld in de zorgrelatie
   
   
   

Geweld in de zorgrelatie, WKKGZ

1. Van zorgverlener naar cliënt (ook buitenshuis)
2.  Iedereen van de zorginstelling naar cliënt, dus ook huishoudelijk medewerker of de schilder die is ingehuurd
3. Geweld tussen bewoners onderling

Binnen 3 werkdagen, 6 weken 'onderzoektijd' voor melder.
https://www.igj.nl/onderwerpen/geweld-in-de-zorgrelatie

Bij geaccepteerde risico’s is een melding alleen zinvol als je ervan kunt leren. De vraag is dan: is hier sprake van een vermijdbare situatie die de kwaliteit van de zorg raakt? Is het antwoord nee, dan hoef je ook geen melding te doen. 

Wanneer een cliënt met een geaccepteerd valrisico bijvoorbeeld over het snoer van de stofzuiger valt, is er sprake van een vermijdbare situatie en maak je wel een melding.

Gemeld en dan...?

Interne terugkoppeling met evaluatie 
Of door IGJ 

Doel van de MIC

• Om van te leren! 
  
  
• Dossier opbouw, bijvoorbeeld bij vallen
• Apparatuur / proces evaluatie
• Disfunctioneren zorgverlener
• Medicatie fouten - (proces evaluatie)

Wat is een MIC melding?

Welke drie situaties moet
je verplicht 'MICCEN'?

Wat is het doel van een MIC?

Meer weten over ..

Kijk op

• https://www.igj.nl/onderwerpen/geweld-in-de-zorgrelatie
• https://www.igj.nl/onderwerpen/klacht-of-vraag-over-zorg-of-jeugdhulpverlening
• https://www.zorgvoorbeter.nl/verminderen-regeldruk/incidenten-calamiteiten-melden

VIM en MIC meldingen

Als iets niet goed is gegaan in de zorgverlening, meld je het incident in het Veilig Incidenten Melden (VIM) of het Melding Incidenten Cliënten (MIC) systemen

Doel van melden

 Inzicht krijgen in de aard en omvang van situaties en meldingen

Kwaliteit van de organisatie verhogen
Kwaliteit van jezelf verbeteren

Verbeteren en erger voorkomen

Thema's incidenten MIC

Val of tilincident
Medicatieveiligheid of overdracht
Dagelijkse zorg

Somatische zorg
Geweld

Slik of stikincident
Gemiste diagnose

Deskundigheid of tekort personeel

Brand

Overige

Typen incidenten

met betrekking tot de administratie	onjuiste afspraken, onvolledige dossiers, ontbreken wilsverklaring
patientonderzoek	afwijken protocollen, vertraagde onderzoeksresultaten
behandeling	oplopen besmetting, valincident, verkeerde diagnose
medicatieverstekking	verkeerde, onvolledige, onjuiste medicatie of dosis
interne communicatie	miscommunicatie bij werkverdeling oof rondom overdracht, opname en ontslag
zorgmedewerkers	prik, spat, snijincidenten, agressie

r kan verwarring ontstaan ​​tussen patiëntgegevens als twee patiënten dezelfde voor- en achternaam hebben. Denk bijv. aan een patiënt die allergisch is voor penicilline. Als een zorgverlener de verkeerde patiëntgegevens bekijkt - een patiënt zonder allergieën - en vervolgens penicilline toedient om de longontsteking van de patiënt te behandelen, kan de patiënt een allergische reactie krijgen. Onvolledige gegevens en dubbele records dragen veelal bij aan dit probleem;

Een incident kan worden veroorzaakt door zoiets eenvoudigs als het niet volgen van ingestelde klinische protocollen. Als een arts bijvoorbeeld zijn handen niet goed wast voordat hij een wond hecht, kan de wond geïnfecteerd raken;

Een patiënt kan in het ziekenhuis decubitus krijgen, omdat het verplegend personeel geen tijd had voor het draaien van de patiënt of er een verkeerd matras werd gebruikt;

De resultaten van een biopsie van een patiënt zijn vertraagd of het was niet mogelijk tijdig een afspraak maken met hun huisarts, wat leidde tot progressie van de kanker die anders mogelijk had kunnen worden vermeden;

Een patiënt wordt vroegtijdig uit het ziekenhuis ontslagen, wat leidt tot heropname;

De bloeddrukmeter geeft geen juiste meting, wat leidt tot niet-gediagnosticeerde (en onbehandelde) hypertensie;

Een patiënt valt als gevolg van het ontbreken van een adequate risicobeoordeling in het ziekenhuis.

Zorgmedewerkers kunnen ook schade oplopen. Een patiënt kan bijvoorbeeld agressief worden. Of een verpleegkundige kan zichzelf per ongeluk prikken met een gebruikte naald, waardoor ze zichzelf blootstellen aan het bloed van een patiënt.

>> Lees meer over de belangrijke aandachtspunten voor de inrichting van incident management.

Wat zijn de meest gerapporteerde incidenten?

Medicatiegerelateerde incidenten zijn de meest voorkomende incidenten in de zorg. Dit omvat het toedienen van de verkeerde dosis, het toedienen van medicatie aan de verkeerde patiënt of het niet toedienen/uitdelen van een dosis.

Een verpleegkundige kan bijvoorbeeld een medicatiebarcode scannen, afgeleid worden en vervolgens de verkeerde fles pakken en de verkeerde medicatie toedienen. Of de verkeerde dosis kan worden toegediend omdat een arts bij het voorschrijven per ongeluk twee cijfers heeft omgedraaid. Een ander voorbeeld: een patiënt krijgt een hartaanval omdat hij zijn bloeddrukmedicatie niet op tijd heeft gekregen, doordat de afdeling spoedeisende hulp overstroomd is geraakt na een incident met een grootschalig ongeval.

opdracht: 

Hoe is het melden van incidenten geregeld op je stage?

- Vullen je collega’s de meldingen in volgens protocol?

- Heb je op je werk al een incidentenmelding gedaan?

-Zo ja waarom was dat en hoe ging dat?

- Hoe vond je dit?

Zijn de leerdoelen behaald?

Je kunt benoemen wat een incident, complicatie en calamiteit is.

Je kunt omschrijven wat een mic melding is.

Je kunt het belang van mic meldingen benoemen.

Rondvraag

Vragen

en/of

 mededelingen?