AFPG-C-4 Ademhaling pathologie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

AFPG-C-4

Pathologie

Ademhalingsstelsel

Pathologie Ademhalingsstelsel

• Herhaling anatomie
  
• Algemene pathologie
  
• Enkele ziektebeelden
  
• Hierna betekenis opzoeken medische termen
  
• Uitwerken vragen
  
• Ziektebeelden uitwerken

Ken je deze nog?

Alveolaire lucht = 

Bronchiolen = 

Epiglottis = 

Farynx = 

Mucosa = 

Perfusie = 

Trachea = 

Inspiratie = 

Ken je deze nog?

Alveolaire lucht = lucht in de longblaasjes

Bronchiolen = kleinste vertakkingen in de longen

Epiglottis = strotklepje

Farynx = keelholte

Mucosa = slijmvlies

Perfusie = doorbloeding van de longen door de kleine bloedsomloop

Trachea = luchtpijp

Inspiratie = inademing

Trachea = luchtpijp

• bevatten hoefijzervormige kraakbeenringen die stevigheid en soepelheid geven zodat de luchtpijp niet kan dichtklappen
  
• bekleed met trilhaarepitheel die stof en ziektekiemen verwijderen
  
• in de wand van de trachea zit gladspierweefsel
  
• trachea loopt voor de slokdarm
  
• trachea loopt door het mediastinum (ruimte tussen de longen)
  

Hoofdbronchiën = luchtpijpvertakkingen

• luchtpijp splitst zich in 2 hoofdbronchiën
  
• deze splitsing heet bifurcatio
  
• linker hoofdbronchus gaat naar de linkerlong
  
• rechter hoofdbronchus gaat naar de rechterlong
  
• heeft dezelfde bouw als de luchtpijp
  
• trilhaarepitheel is extra gevoelig, prikkeling geeft direct een heftige hoestprikkel (vliegje, beschuitkruimel, etc)
  

Grote en kleine bronchiën

De hoofdbronchus vertakt zich in grote bronchiën die een longkwab van lucht voorzien (links 2x, rechts 3x)

  

Een grote bronchus vertakt zich in kleine bronchiën die een longsegment van lucht voorzien

Bronchioli = kleinste luchtpijpvertakkingen

• de kleine bronchiën vertakken zich steeds verder tot de kleinste buisjes: de bronchioli
  
• de bronchioli bevatten geen kraakbeenringen meer
  
• de bronchioli bevatten veel gladspierweefsel (spelen een rol bij het in en uitademen, kunnen bij astma gaan aanspannen: benauwdheid!)
  
• de bronchioli monden uit in de longtrechtertjes en longblaasjes
  
• de binnenbekleding bestaat uit trilhaarepitheel
  

Alveoli = longblaasjes

• uitstulpingen van een longtrechtertje zijn de longblaasjes
  
• lijkt op een tros druiven
  
• rondom de longblaasjes lopen veel capillairen, hier vindt gasuitwisseling plaats
  

Het echte longweefsel is dus eigenlijk de longtrechtertjes, de longblaasjes en het capillairennetwerk

Gasuitwisseling

• zuurstof gaat van de alveolaire lucht (lucht in longblaasjes) naar het bloed
• 
  
• koolstofdioxide gaat van het bloed naar de alveolaire lucht
• 
  
• gasuitwisseling gaat via diffusie (van veel naar weinig)
  

Regulatie ademhaling

1ͤ --bij te veel koolstofdioxide in het bloed worden de ademhalingsspieren gestimuleerd door het ademcentrum (sneller ademhalen)

1ͤ -- bij weinig koolstofdioxide in het bloed worden de ademhalingsspieren afgeremd door het ademcentrum (langzamer ademen)

2ͤ -- de zuurgraad heeft ook invloed op het ademcentrum (bij meer zuur in het bloed dan sneller ademhalen)

3ͤ -- het zuurstofgehalte heeft niet veel invloed op het ademcentrum

Ademcentrum in 

hersenstam

Receptoren in aortaboog en halsslagaderen

Aansturing van 

ademhalingsspieren

Algemene pathologie

Dyspneu = kortademigheid, benauwdheid

Hoesten, sputum, stridor

Afwijkend ademen

Dyspneu = kortademigheid, benauwdheid

Het ademcentrum bevindt zich in de hersenstam

Het ademcentrum speelt een rol bij dyspneu

Factoren die van invloed zijn op het ademcentrum:

• te kort aan zuurstof in het bloed (hypoxemie)
• te hoge zuurgraad (bijvoorbeeld: diabetische ketoacidose)

Dyspneu = kortademigheid, benauwdheid

Oorzaken:

Afgenomen ventilatie

Lucht in longblaasjes wordt niet goed ververst

Afgenomen diffusie

Zuurstof komt moeilijk van de lucht in het longblaasje naar de hemoglobine van de rode bloedcel in het bloed

Dyspneu = kortademigheid, benauwdheid

Afgenomen ventilatie

zwelling, slijmophoping, bronchitis, tumor, emfyseem, ALS, pneumothorax, ascites, obesitas, dwarslaesie, pijn

Afgenomen diffusie

emfyseem, atelectase (longblaasjes zijn samengevouwen), tumor, pneumonie, hartfalen, astma cardiale, longoedeem, longfibrose

Dyspneu = kortademigheid, benauwdheid

Wat je waarneemt zegt iets over de oorzaak?

• zijn er bijgeluiden (stridor)
• moeite met uitademen met piepend geluid en hoesten (astma cardiale, COPD)
• snelle toename van kortademigheid bij platliggen (COPD, hartfalen)
• kortademigheid na enige tijd na het gaan slapen of rusten (astma cardiale, hartfalen)
• oppervlakkig en snel ademen (pneumonie)

Dyspneu = kortademigheid, benauwdheid

Wat je waarneemt zegt iets over de oorzaak?

• hoesten met of zonder sputum (bronchitis, longabces, longoedeem)
• pijn bij ademhalen (metastasen in ribben of longvliezen, pneumothorax, pleuritis)
• niet symmetrisch bewegen van de thorax (pneumothorax)
• geen bewegingen van de buik bij ademhalen (peritoneale prikkeling, ascites, dwarslaesie)

Dyspneu = kortademigheid, benauwdheid

Wat is de ernst (intensiteit) van een dyspneu voor de zorgvrager?

• zorgvrager geeft dit zelf aan, in rust, tijdens activiteit (ADL)
• zorgvrager is angstig
• hoge ademfrequentie, meer dan 20x per minuut, snel en diep
• zorgvrager hapt naar adem, spreekt in korte zinnen
• aanspannen van ademhalingsspieren, steunt op handen of ellebogen
• er zijn intrekkingen van de huid onder de hals en onderste ribben
• toename hartfrequentie en centrale cyanose

Hoesten, stridor, sputum

Hoesten, wat heb je nodig:

• voldoende spierkracht, voor een krachtige hoest
• de zorgvrager moet rechtop kunnen zitten
• geen pijn aan de thoraxwand, voor een krachtige hoest
• stembanden kunnen sluiten, voor het opbouwen van druk voor de hoest

Hoesten, stridor, sputum

Hoesten ontstaat door een prikkeling tussen de keel, strottenhoofd en de longblaasjes in

Een productieve hoest wil zeggen dat er sputum meekomt

Hoesten, stridor, sputum

Stridor = een hoorbare ademhaling

Stridor bij inademing is een teken van een belemmering hoog in de luchtwegen (slijmophoping strottenhoofd, luchtpijpvernauwing)

Stridor bij uitademing is een teken van een belemmering laag in de luchtwegen (astma bronchiale, bronchitis, longgezwel, vreemd voorwerp)

Hoesten, stridor, sputum

Helder, wit of grijswit: normale kleur.

Gele slijmkleur, hierna weer helder of wit: virale luchtweginfectie.

Geelgroen of groen: bacteriële infectie

Rood: bloed bijmenging door hard hoesten, infectie, longgezwel.

Roestbruin: bloed en groen sputum, door longontsteking.

Roze schuimend sputum: vochtophoping in het longweefsel, door longoedeem bij hartfalen.

Afwijkend ademen

Ademdepressie: oppervlakkig en trage ademhaling (minder dan 8x per minuut)

• oorzaken: vergiftiging

Apneu: ademstilstand

• oorzaken: circulatiestilstand / hartstilstand

Afwijkend ademen

Cheyne-Stokes ademhaling: apneu afgewisseld met ademen dat toeneemt en weer afneemt

• oorzaken: verminderde bloedvoorziening in de hersenstam, stervensfase, hoge leeftijd, hartfalen

Hyperventilatie: te intensief, te snel en te diep ademen

• oorzaken: paniekaanval, Kussmall-ademhaling bij diabetische ketoacidose met verminderd bewustzijn en je ruikt zoetige geur

ZIEKTEBEELDEN

Bronchitis

Acute ontsteking van de bronchiën

-zwelling aan binnenkant--> doorgang vernauwd --> moeilijk ademhalen

Oorzaak:

• verkoudheid / griep
  
• koude wintermaanden
  
• chemische stoffen: roken, chloor, ammonia

Bronchitis, symptomen

• verkoudheid, bijholteontsteking
  
• verstopte neus, loopneus
  
• keelpijn
  
• droge hoest, later met sputum
  
• piepende / fluitende ademhaling
  
• kortademig
  
• koorts, koude rillingen
  
• spierpijn, vermoeidheid, rugpijn

Bronchitis

Behandeling:

• veel drinken en rusten
  
• koorts en spierpijn verlichten
  
• stomen
  
• antibiotica
  

Complicaties:

• ophoesten bloed, blijvende koorts
  
• keel- en/of oorontsteking
  
• pneumonie

Pneumonie = longontsteking

Jaarlijks overlijden 15 – 30 op de 100.000 mensen aan pneumonie

Vaak doodsoorzaak bij mensen met ernstige chronische aandoening

Meest voorkomende dodelijke ziekenhuisinfectie

Pneumonie, oorzaken

• bacterie, schimmel, virus
  
• infectie in omgeving (bronchitis)
  
• astma of COPD
  
• na operatie, onvoldoende doorademen
  
• trauma thorax
  
• verslikken – aspiratiepneumonie
  
• obstructie, tumor
  
• minder weerstand, chronische ziekte

Pneumonie, symptomen

• hoesten, groen of geel sputum
  
• (hoge) koorts
  
• kortademigheid
  
• neusvleugelademhaling (vooral bij kinderen)
  
• pijn in borststreek
  
• snelle, oppervlakkige ademhaling
  
• soms ook: hoofdpijn, zweten, ophoesten bloed, verminderde eetlust, vermoeidheid, cyanose, buikpijn (bij kinderen)
  

Pneumonie, behandeling

• rust
  
• medicatie: antibiotica, koortswerend, corticosteroiden
  
• mobiliseren, uit bed
  

Bij ernstige klachten:

• antibiotica per infuus
  
• zuurstof, beademing
• extra vocht, per infuus
  
• fysiotherapie
  

COPD

Chronic Obstructive Pulmonary Disease

Verzamelnaam van de longziekten chronische bronchitis en longemfyseem

Chronische bronchitis: bronchiën zijn langdurig ontstoken

Longemfyseem: longblaasjes gaan verloren (rek uit de longen)

Longkanker

Verschillende soorten:

• niet kleincellig, langzame groei
  
• kleincellig, snelle tumorgroei
  
• mesothelioom, tumor in het borstvlies (asbest)
  

Oorzaken:

• Roken 86% van de gevallen
  
• Verder: meeroken, blootstelling aan andere chemische stoffen

Astma aanval

Astma = chronische longaandoening met aanvallen van benauwdheid, piepende ademhaling, hoesten, dyspneu, drukkend gevoel op de borst.

Oorzaak: chronische ontsteking van de onderste luchtwegen in combinatie met overgevoeligheid voor bepaalde prikkels.

Even oefenen

Alkalose = verhoogde zuurgraad van het bloed

Bradypneu = te lage ademfrequentie

Dyspneu = kortademigheid

Cyanose = blauwverkleuring

Hypoxie = zuurstofgebrek

Pneumothorax = klaplong

Rhinitis = ontsteking van het neusslijmvlies

Kussmaul ademhaling = regelmatige diepe ademhalingen

Even oefenen

Alkalose = 

Bradypneu = 

Dyspneu = 

Cyanose = 

Hypoxie = 

Pneumothorax = 

Rhinitis = 

Kussmaul ademhaling = 

Aan de slag!

Betekenis van medische termen, zie Quizlet.

Vragen maken uit het boek.

Ziektebeelden uitwerken.