6. Tijd van regenten en vorsten paragraaf 1 en 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

H6 Regenten en vorsten

6.1 Oriëntatie 

6.2 Krachtige koningen

Leerdoel: 

Aan het einde van deze lessenserie kun je aangeven welke kenmerken aspecten belangrijk zijn en kan je deze uitleggen.

absolutisme: hoe en wat? 

Welke vormen van bestuur zijn er in Europa?

steden en staten 

Ontdekkers en hervormers

regenten en vorsten

Sleep kenmerkende aspecten naar het juiste tijdvak.

Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van de Nederlandse staat.

Het streven van vorsten naar absolute macht.

Het begin van staatsvorming en centralisatie.

De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in Europa tot gevolg had.

De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden.

Kenmerkende Aspecten

Het streven van vorsten naar absolute macht.

De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.

Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.

De wetenschappelijke revolutie.

Het streven van vorsten naar absolute macht.

• In Frankrijk was de centralisatiepolitiek verder uitgewerkt en eindigt in absolutisme.
• Absolutisme= De koning beslist alles: droit divin
• Niet overal het geval: Nederlanden en Engeland!

De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.

• Unieke staatsvorm in de wereld!
• Gewesten waren zelfstandig en Staten-Generaal bepaalde het buitenlandse beleid.
• Regenten!
• Stapelmarkt
• Grote groei en ontwikkeling in schilderkunst

Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.

• Handelskapitalisme door de VOC (1602)
•  wereldeconomie
• WIC (1621) Kaapvaart

 De Wetenschappelijke Revolutie

• Republiek was tolerant
• empirisme 

Welk onderdeel heeft de meeste aandacht nodig en waarom?

Absolutisme. Waar denk je het eerste aan?

Frankrijk 18e eeuw

Absolutisme: alle macht bij de koning.

Droit divin: Goddelijk recht om te heersen

Standensamenleving: 

Frankrijk: Hoe is het absolutisme ontstaan?

KA: Het streven van vorsten naar absolute macht

Karel V (Spanje) is een bedreiging voor Frankrijk. Dus: steun aan de protestanten in het Duitse Rijk.

In Frankrijk zelf zijn ook protestanten: Calvinisten: Hugenoten.

Deze verdeeldheid zorgt voor veel problemen.

Karel IX laat zijn zusje trouwen met een belangrijke hugenoot: Hendrik van Navarra: gevolg: Bloedbruiloft.

Maar Karel IX gaat dood zonder mannelijke nazaten en Hendrik van Navarra wordt de nieuwe koning.

Hendrik van Navarra

1598 Edict van Nantes: gewetensvrijheid, recht op uitoefening van geloof. Gevolg: Sommige steden werden protestants.

Belastingen werden hervormd.

Meer macht naar hem i.p.v.  de adel.

Het Edict van Nantes hield in dat...

1. Hugenoten geen vrijheid hadden in Frankrijk
2. Hugenoten wel vrijheid hadden in Frankrijk
3. Fransen alleen katholiek mochten zijn

Lodewijk XIV=absolutisme

1661 Koning droit divin zonnekoning.

Bestuur: Nieuwe ministers en bestuurders: lage adel

Economie: Mercantilisme

Militair: beroepssoldaten: geen adel

Adel: verplicht in Versailles wonen

Religie: 1685 Edict van Nantes afgeschaft. Iedereen katholiek

Wetenschap: koninklijke academies

Welke uitspraak past bij het absolutisme?

1. Samen zullen wij overwinnen.
2. De staat, dat ben ik.

Wat is het Droit Divin?

1. Het volk wijst de vorst aan
2. God wijst de vorst aan

Het absolutisme werkte door op verschillende terreinen. Waar hoort elk terrein bij? Sleep ze naar de juiste uitwerking van het absolutisme.

Droit divin

De koning maakt alle beslissingen.

Mercantilisme

Opbouw van een permanent leger

Politiek

Militair

Economisch

Cultureel

De rest van Europa?

In Spanje: Koningen

In Oostenrijk: Keizer

In Rusland: Tsaar (Romanov familie).

In de Nederlanden: Republiek

Maar in Groot-Brittannië?

Na de 100 jarige oorlog in de ME moet de koning toestemming vragen aan het parlement.

Daarnaast bepaalt de koning het geloof: godsdienstoorlogen! De ene koning is katholiek de andere protestants (anglicaans).

Glorious Revolution in Engeland

• Parlement beperkt macht koning (Magna Carta, 1215)
• vooral burgerij en lage adel invloedrijk door economische macht
• wel strijd met hoge adel/koning > 
• burgeroorlog (1642-49) > Karel I onthoofd (!!) 
• Jacobus II (katholiek en absoluut): verjaagd (parlement)
• met steun van (protestantse) Willem van Oranje III (1688)
• was getrouwd met Maria Stuart (dochter Jacobus) > 
• stadhouder Republiek werd koning van Engeland: constitutioneel monarch

Peter de Grote

Lodewijk XIV

Frederik Willem I

Willem III

Engeland

Rusland

Pruissen

Frankrijk

Wel absolutisme

Wel absolutisme

Wel absolutisme

Geen absolutisme

Leerdoel: 

Aan het einde van deze lessenserie kun je aangeven welke kenmerken aspecten belangrijk zijn en kan je deze uitleggen.

absolutisme: hoe en wat? 

Welke vormen van bestuur zijn er in Europa?

Noem 3 dingen die je vandaag geleerd hebt.

Welk onderdeel heeft meer uitleg nodig?