§14.2 Het oog (dl 1) versie 2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Les 1: Oog dl1

Leerdoelen

• Je kan de bouw van het oog beschrijven en de functies van de onderdelen benoemen. 
• Je kan uitleggen hoe de hoeveelheid licht die op je netvlies valt geregeld wordt met behulp van het pupilreflex. 
• Je kan beschrijven hoe de kring- en straalsgewijs lopende spieren in de iris de pupilgrootte veranderen.  
• Je kan uitleggen hoe je oog op verschillende afstanden scherp kan zien door te accommoderen. 
• Je kan uitleggen hoe de lensbandjes, het straalvormig lichaam en de elastische ooglens van vorm veranderen bij het kijken veraf en dichtbij.  

Oogspieren

Zes oogspieren, verbonden met het harde oogvlies, richten de optische as op de plek die je wilt zien.

Bestudeer de bouw van het oog (afb.) en BINAS 87C, kan je de functies van de onderdelen benoemen? Test jezelf --> 

Hoornvlies:

Doorzichte deel van het harde oogvlies.

Breekt de lichtstralen 

(BINAS 18)

Ooglens:

Variabele breking van het licht.

Met lensbandjes vast aan 

het straalvormig lichaam.

De vorm wordt bepaald door het straalvormig lichaam.

De lens

Intro accommoderen: Waarom ga je slechter zien als je ouder wordt?

Bekijk het volgende filmpje: 

Accomoderen (aanpassen ooglens aan afstand)

Straalvormig lichaam ontspannen -> lensbandjes strak 

-> lens plat -> veraf zien

Straalvormig lichaam gespannen -> lensbandjes los -> lens bol -> dichtbij zien

Lens - scherpstellen

Veraf: platte lens

Dichtbij: bolle lens

Pupilreflex

De iris regelt de 

hoeveelheid licht die

het oog binnen valt

door de grootte van de

pupil aan te passen. 

Weinig licht -> Radiale

spieren trekken samen

-> grote opening

Veel licht -> circulaire spieren trekken samen -> kleine opening.

Welke onderdelen van het oog spelen een rol bij de pupilreflex?

Welke begrippen horen op de plek van nummer 1 t/m 7? vul in:
Een lichtstraal komt het oog binnen via de onderdelen 1, 2, 3, en 4 en valt tenslotte op 5, waar de lichtprikkel wordt omgezet in een impuls in de sensorische zenuw (oogzenuw) naar 6, die een impuls terugstuurt via de motorische zenuw naar 7 in de iris en de pupil verkleint.

Vaatvlies:

Vlies om het oog met 

bloedvaten.

Bloedvaten komen binnen 

op dezelfde plek als de oog-

zenuw.

Netvlies:

Plaats waar de lichtgevoelige 

zintuigcellen zitten, aan de achterkant van je oogbol.

Netvlies:

Lichtgevoelige cellen bevatten pigment. Licht breekt het pigment af en zorgt voor een impuls in een zenuwcel.

De uitlopers van die zenuwcellen verlaten het oog via de oogzenuw.

Het oog - netvlies

Je netvlies is bedekt met zintuigcellen:

Kegeltjes: zien kleur, zijn niet erg lichtgevoelig (hoge drempelwaarde) dus ze werken niet bij weinig licht.

Liggen vooral in de gele vlek.

Gele vlek:

Op het netvlies precies 

achter de iris zit de gele

vlek.

De gele vlek bevat de

meeste lichtgevoelige 

zintuigcellen: kegeltjes.

Door de grote dichtheid kun je met dit deel van het netvlies heel scherp zien.

Blinde vlek:

Op de plek waar de oogzenuw en de 

bloedvaten het oog 

binnenkomen zitten 

geen zintuigcellen. Hier 

kun je dus geen licht

opvangen.

Blinde vlek:

Doordat de blinde vlek

voor beide ogen op een 

andere plek van het 

gezichtsveld zit zie je

toch alles.

Netvlies: gele vlek en blinde vlek

Intro: rode ogenfoto’s
Maak je een leuke foto, staat je vriend of vriendin er met rode ogen op. Natuurlijk kan je gaan fotoshoppen of een filtertje eroverheen gooien, maar ja… heb je dat ervoor over?
Bij veel fototoestellen zit er een anti-rode ogen stand op: De camera maakt eerst een voorflitsje en daarna pas de echte flits.

1. Hoe ontstaan rode ogen op een foto? (Tip: Welk deel van het oog is rood?)
Geen idee? Kijk dan naar het volgende filmpje:
https://www.schooltv.nl/video/hoe-ontstaan-rode-ogen-op-een-foto-door-een-overdosis-flitslicht/#autoplay

Vraag iemand om eerst zijn ogen dicht te houden en daarna zijn ogen open te doen. Wat gebeurt er met de pupilgrootte?

Teken een zijaanzicht van een lens die ver weg kijkt. Geef de stand van de lensbandjes, het straalvormig lichaam en de lens aan.

Teken een zijaanzicht van een lens die dichtbij kijkt. Geef de stand van de lensbandjes, het straalvormig lichaam en de lens aan.

Neem de tabel over in en vul in.








Dichtbij
Neem de tabel over en vul in. Maak en foto en lever die hier in, plaatst deze ook in je portfolio.

In de praktijk worden de spieren van de pupilreflex en de accommodatiespieren vaak door elkaar gehaald. Wat zijn de verschillen?