Paragraaf 9.3 - Je huid

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

De huid bestaat uit drie lagen:

1. Opperhuid: hoornlaag en kiemlaag - hoornlaag slijt steeds af en kiemlaag vult door celdeling van binnenuit aan
2. Lederhuid: spieren, talgklieren, zweetklieren, bloedvaten, zintuigen en haarzakjes met haren - talg houdt de huid en haren soepel
3. Onderhuids bindweefsel: bloedvaatjes, zenuwen en opslag van vet

Je huid

Paragraaf 9.3

Leerdoelen 

Ik kan de onderdelen van bron 2 en bron 4 herkennen en benoemen in een plaatje. 

Ik kan de drie lagen van de huid benoemen.

Ik ken de taak van de drie verschillende lagen van de huid. 

Ik kan uitleggen hoe de huid ervoor zorgt dat ik op temperatuur blijf. 

Ik kan de onderdelen van bron 2 herkennen en benoemen in een plaatje.

Je huid heeft drie functies:

1. bescherming tegen vuil en ziekteverwekkers

2. je lichaam op temperatuur houden

3. bescherming tegen de zon

Ik kan de drie lagen van de huid benoemen. 

Ik kan uitleggen wat de taak is van de drie verschillende lagen. 

Opperhuid (1 mm dik)

1. Hoornlaag (gele cellen)
   - laag van dode  cellen
   - cellen vallen continu
   van de huid af
   
   
2. Kiemlaag (paarse cellen)
   - laag met snel delende cellen
   - vult de hoornlaag continu aan
   van binnenuit
   
   

Lederhuid

1. haar, haarspier & haarzakje
   
   
2. talgklier
   
   
3. zweetklieren
   
   
4. zintuigen
   
   

Onderhuids bindweefsel

1. Vet opgeslagen
   
   
2. Zenuwen geven informatie van onder andere zintuigen door

Ik kan uitleggen hoe de huid ervoor zorgt dat ik op temperatuur blijf. 

Hoe blijf je op temperatuur?

Hoe wordt er homeostase gehandhaafd?

Warmtezintuigen meten hogere temperatuur dan de norm (het gemiddelde)

-> impulsen naar hersenen via zenuwen.

Afkoelen:

• bloedvaatjes wijder - stroomt meer bloed door heen - warmte afgeven aan omgeving
•  Zweetklieren maken meer zweet -  verdamping = afkoeling

Hoe blijf je op temperatuur?

Hoe wordt er homeostase gehandhaafd?

Koudezintuigen meten lagere temperatuur dan de norm (het gemiddelde)

-> impulsen naar hersenen via zenuwen

Warmer worden:

• bloedvaatjes nauwer - stroomt minder bloed door heen - lichaam houdt warmte beter vast
• rillen - spieren bewegen = warmte komt vrij
• vetlaagje in het onderhuids bindweefsel = isolerend / kippenvel = haren rechtop

Leerdoelen 

Ik ken de verschillende stappen van wondgenezing. 

Ik kan uitleggen op welke manier mijn huid mij beschermt tegen de zon en gebruik hierbij de begrippen UV-straling en pigment. 

Ik kan uitleggen hoe huidkanker ontstaat. 

Ik weet wat uitzaaiingen zijn en hoe ze ontstaan. 

Ik ken de verschillende stappen van wondgenezing. 

Wondgenezing

1. Eerst klonteren bloedplaatjes samen (#3)
2. Bloedplaatjes knappen open (#4)
3. Stofjes uit de bloedplaatjes reageren met eiwitten uit het bloedplasma (#4)
4. Bij deze reactie ontstaan plakkerige fibrinedraden (#5)

Ik kan uitleggen op welke manier mijn huid mij beschermt tegen de zon en gebruik hierbij de begrippen UV-straling en pigment. 

Voorkennis activeren -
UV-straling

UV-straling is een onderdeel van zonlicht

Een deel wordt tegengehouden door de ozonlaag

Een gedeelte dringt echter door tot de huid (zonnebrandcrème biedt bescherming)

Hoe beschermt je huid je tegen de zon?

Zon: UV-straling -> cellen in de kiemlaag maken pigment (kleine korreltjes bruine kleurstof) = bescherming tegen verbranding

Pigment zorgt ervoor dat UV-straling minder diep in je huid komt

Hoe meer pigment je hebt, hoe beter je beschermt bent tegen UV-straling

Vitamine D

Wanneer de zon op je huid schijnt, wordt er in jouw huid meteen vitamine D gemaakt. Wanneer je huid geleidelijk bruin wordt, remt dat de aanmaak van vitamine D. Iemand met een donkere huid zal bij dezelfde hoeveelheid zonlicht dan ook minder vitamine D maken. In een land met weinig zon, of met veel kou waardoor men veel kleding draagt, zullen donkere mensen sneller een gebrek aan vitamine D hebben. 

Ik kan uitleggen hoe huidkanker ontstaat.

Ik weet wat uitzaaiingen zijn en hoe ze ontstaan. 

Hoe beschermt je huid je tegen de zon?

UV-straling kan ook cellen in de hoornlaag en de kiemlaag aantasten.

• Vervellen: door verbranding, waardoor cellen in de hoornlaag afsterven.

• Huidkanker: als kiemcellen worden beschadigd door UV-straling = extra snelle deling -> gezwel/tumor

Hoe ontstaat een uitzaaiing?

Zelfstandig werken 

Leren paragraaf 9.3

Maken: opdracht 1 t/m 24