12.1 Voorkomen is beter dan genezen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

H12: Gezondheid

Voorstel nieuw systeem

- Huiswerk = LessonUp met uitlegfilms + vragen (soms ook opdrachten boek)

- Begin van de les: kleine formatieve toets & controle huiswerk

- Scoor je voldoende + huiswerk af? Dan mag je (moet niet) 1e deel van de les zelfstandig werken aan opdrachten/oefeningen in studieruimte

- Niet voldoende of eigen behoefte: Extra uitleg in de klas

- 2e deel les: opdrachten/oefeningen nakijken en deel klassikaal bespreken

Voorwaarde: in de studieruimte is het rustig!

H12 Gezondheid

12.1 Voorkomen is beter dan genezen (huid/ slijmvliezen)

12.2 Eigen afweer en antibiotica

12.3-1 Specifieke afweer deel 1

12.3-2 Specifieke afweer deel 2

12.4 Bloedgroepen

12.5 Als het misgaat (kanker/ virussen/ allergieën)

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 12.1 Voorkomen is beter dan genezen

Doel en begrippen 12.1 deel 1

Je leert welke barrières er tegen ziekteverwekkers zijn bij mensen en hoe ze werken

lichamelijke factoren, psychische factoren, sociale factoren, erfelijke factoren, hygiëne, leefstijl, huid, onderhuids bindweefsel, lederhuid, zweetklieren, exocriene klieren, uitwendig milieu, opperhuid, kiemlaag, hoornlaag, pathogenen, bacteriën, virussen, infectie

Factoren die de gezondheid beïnvloeden

Lichamelijke factoren (bewegen, gezond eten, hygiëne)

Psychische factoren (stress)

Sociale factoren (gezondheidszorg, economische omstandigheden, leefstijl)

Erfelijke factoren (erfelijke ziektes)

Pathogenen (ziekteverwekkers)

• Bacteriën (niet alle!)
• Schimmels
• Virussen
• Parasieten
• Gifstoffen

Infectie: een pathogeen is je inwendige milieu binnengedrongen (bloed/ weefsel/ lymfe/ cellen)

1e verdedigingslinie

Dekweefselcellen (epitheelcellen) beschermen de mens tegen ziekteverwekkers en andere schadelijke invloeden van buiten.

Dekweefselcellen bevinden zich in de huid en in de wand van organen die direct in verbinding staan met de buitenwereld. 

Welke? 

Welke organen staan in directe verbinding met de buitenwereld?

Huid

De huid beschermt tegen ziekteverwekkers, tegen kou/ warmte en tegen UV straling.

Vacht, vetlaagje onder de huid (in het onderhuids bindweefsel), zweetklieren, pigment.

Huid: kou/ hitte

Bij kou: minder doorbloeding van de huid -> minder warmteverlies

Bij hitte: meer doorbloeding van de huid -> meer warmteverlies + verdamping van zweet.

Hoe wordt de doorbloeding van je huid geregeld?

Verschillende

lagen

Onderhuids

bindweefsel

Haarzakjes met haren

Drukzintuigen

Vetweefsel

Lederhuid

Spieren en talgklieren (haren)

Zweetklieren

Warmte en koude zintuigen

Tastzintuigen

Zweetklieren zijn exocriene klieren

Bouw zweetklieren

Opperhuid

Kiemlaag en hoornlaag

Kiemlaag

Huidstamcellen

Pigmentvormende cellen

 

Kiemlaag

UV-licht stimuleert pigmentvormende cellen om pigmentkorrels te maken. Dit worden verdeeld over cellen in de opperhuid. Pigmentkorrels houden UV straling tegen.

Hoornlaag

Dode cellen

Vetlaagje (talg)

 

Andere epitheelcellen

Op plekken waar geen huid zit produceren epitheelcellen:

• Traanvocht (met anti-bacterie-enzymen)
• Slijm (vangt ziekteverwekkers en stof) -> slijmvliezen
• Zoutzuur (in de maag - doodt ziekteverwekkers)

Ook hebben deze epitheelcellen soms trilharen die het slijm naar buiten werken. Bijvoorbeeld in de lichtpijp.

Doel en begrippen 12.1 deel 1

Je leert welke barrières er tegen ziekteverwekkers zijn bij mensen en hoe ze werken

lichamelijke factoren, psychische factoren, sociale factoren, erfelijke factoren, hygiëne, leefstijl, huid, onderhuids bindweefsel, lederhuid, zweetklieren, exocriene klieren, uitwendig milieu, opperhuid, kiemlaag, hoornlaag, pathogenen, bacteriën, virussen, infectie

HUISWERK

Maken: 

12.1 opdr. 1 t/m 9

Voorbereiden:

12.2 via LessonUp