Grammatica zinsdelen: hoofdstuk 5 (samentrekking en inversie)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Lesdoel en planning 

Lesdoel: je weet wat de begrippen 'samentrekking' en 'inversie' betekenen en kunt de begrippen toepassen op zinnen.

Planning: je blikt terug op de foutieve beknopte bijzin. Daarna krijg je theorie over de begrippen 'samentrekking' en 'inversie' en maakt opdrachten hierbij. 

Grammatica zinsdelen 

Hoofdstuk 5: samentrekking en inversie 

Opdracht - foutieve beknopte bijzin

• Noteer van de zinnen van opdracht 4 op blz. 170 of de beknopte bijzin goed of fout is. 
  
  
• Verbeter de foutieve beknopte bijzin door een van de twee manieren te gebruiken. 

Terugblik beknopte bijzin 

• Bekijk je aantekeningen en theorie over de (foutieve) beknopte bijzin van vorige week. 
  
  
• Op de volgende pagina vind je nog een extra oefening.
  
  
• Maak deze oefening in je schrift. Upload daarna een foto van je opdracht. 
  

Upload hier de gemaakte opdracht van de vorige dia.

Waar denk je aan bij de begrippen 'samentrekking' en 'inversie'?

Theorie 

• Je krijgt eerst theorie over de samentrekking en maakt oefeningen. Daarna krijg je theorie over inversie. 
  
  
• Neem de aantekeningen over in je schrift. Upload straks je aantekeningen. 

Theorie - samentrekking

Samentrekking houdt in dat een woord(deel) of een zinsdeel wordt weggelaten, omdat het ook elders in de zin voorkomt.

 Gewone zin = "Je kunt bij hem niet alleen nieuwe computerspelletjes kopen, maar je kunt bij hem ook oude computerspelletjes kopen."

 Verkorte zin =  "Je kunt bij hem niet alleen nieuwe (computerspelletjes kopen), maar (je kunt bij hem) ook oude computerspelletjes kopen."

Soorten samentrekking

1) Voorwaartse samentrekking = je noemt het gezamenlijke deel in het eerste deel van de samentrekking en verderop laat je dat weg. 
                                              Een eerdere versie en een latere (-) . 

2) Achterwaartse samentrekking = je noemt het gezamenlijke deel in het tweede deel van de samentrekking en eerder laat je dat weg.
                                         Een nationaal [-] en internationaal overleg.

Samentrekking op 3 niveaus 

1.  Woordniveau -  op de plaats van het samengetrokken woorddeel wordt een streepje geschreven:
    boekenschrijvers en -lezers; honden- en kattenhotel. 
2. woordgroepniveau - binnen een woordgroep worden een of meer hele woorden weggelaten: uitwonende broers en (-) zusters: brede (-) en smalle straten.
   
3. Zinsniveau -één of meer zinsdelen die twee keer voorkomen, worden weggelaten: Zij reist met Frederique (-) en ik reis alleen naar ‘s-Hertogenbosch. 

Zij doet werk op gemeentelijk en op provinciaal niveau.

1. Voorwaartse samentrekking
2. Achterwaartse samentrekking

De trainer leert je onderhands werpen en bovenhands.

1. Voorwaartse samentrekking
2. Achterwaartse samentrekking

De outlet heeft schitterende zomer- en winterjassen in de aanbieding.

1. Voorwaartse samentrekking
2. Achterwaartse samentrekking

Zij zijn verzekerd tegen brand-, water- en stormschade.

1. Samentrekking op woordniveau
2. Samentrekking op woordgroepniveau
3. Samentrekking op zinsniveau

In de plannen van het nieuwe kabinet kan en zal iedereen erop vooruitgaan.

1. Samentrekking op woordniveau
2. Samentrekking op woordgroepniveau
3. Samentrekking op zinsniveau

De activiteiten zijn gepland in en naast de sporthal.

1. Samentrekking op woordniveau
2. Samentrekking op woordgroepniveau
3. Samentrekking op zinsniveau

Upload hier een foto van je aantekeningen over 'samentrekking'.

Opdracht maken 

• Maak opdracht 3 op blz. 205. Je hoeft alleen maar zin a t/m e te maken. 
• Volg de opdracht (dus onderdeel 1, 2 en 3 per zin!)
• Houd je aantekeningen bij de hand. 

Nakijken 

• Kijk je opdracht na 
  (klik op de afbeelding, dan wordt deze groter). 
  
  
• Verbeter waar nodig. 
  
  

Upload een foto van je gemaakte opdracht (opdracht 3, blz. 205).

Theorie - inversie 

Het is gangbaar dat het onderwerp van een zin vóór de persoonsvorm staat. Wanneer het onderwerp achter de persoonsvorm staat, dan heet dat inversie. 

Wij hebben de laatste wedstrijd verloren. = 'gewone' zin (mededelende zin)

De laatste wedstrijd hebben wij verloren. = inversie   

Upload hier een foto van je aantekeningen over 'inversie'.

Opdracht maken 

• Maak opdracht 6 op blz. 206. Je hoeft alleen maar zin 1 t/m 5 te maken. 
• Volg de opdracht, je moet twee dingen doen per zin.
• Houd je aantekeningen bij de hand. 

Nakijken

• Kijk je opdracht na
  

(klik op de afbeelding, dan wordt deze groter).

• Verbeter waar nodig. 

Upload een foto van je gemaakte opdracht (opdracht 6, blz. 206).

Welke vragen heb je nog na het einde van deze les? Wat zou je nog willen oefenen?