Geschiedenis van de democratische rechtsstaat in Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Welkom in klas 5

Wat vond je vorig jaar het leukste onderwerp

wat vond je vorig jaar het minst leuke onderwerp

Wat gaan we dit jaar doen?

Periode 1

Geschiedenis democratische rechtsstaat

start PO (vrije onderwerpskeuze - SE)

toetsweek 1: SE Geschiedenis democratische rechtsstaat + actualiteit + bijbehorende ka

Periode 2 

afronding PO

Midden-Oosten

toetsweek 2: SE Midden-Oosten + actualiteit + bijbehorende ka

Periode 3

herhaling kenmerkende aspecten tijdvak 1 tm 6

Historische Context: Steden en burgers

toetsweek 3: SE Steden en burgers + kenmerkende aspecten tv 1 tm 6

Themakatern: Geschiedenis van de democratische rechtsstaat in Nederland

Hoofdvraag: Hoe zijn in Nederland vanaf 1780 een rechtsstaat en een parlementaire democratie ontstaan? 

De regering bestaat uit:

1. Eerste en Tweede Kamer
2. Alle ministers en staatssecretarissen
3. Alle ministers en de koning
4. Eerste en Tweede kamer en alle ministers

Het kabinet bestaat uit

1. Ministers en staatssecretarissen
2. Ministers en minister-president
3. Minister-president en vice-premiers
4. Ministers, staats-secretarissen en koning

Koninkrijk met een grondwet is:

1. Parlementaire democratie
2. Constitutionele monarchie
3. Totalitaire dictatuur
4. Democratische monarchie

Het Nederlands staatshoofd is

1. de minister-president
2. de koning
3. de president
4. hebben wij niet

Het parlement bestaat uit:

1. Eerste en Tweede Kamer
2. Ministers en staatssecretarissen
3. Tweede Kamer
4. Kabinet

Hoeveel partijen zitten er op dit moment in de Tweede Kamer?

1. 4
2. 12
3. 15
4. 20

Welke partijen vormen op dit moment de regering

1. PVV-CDA-NSC
2. CDA-NSC-VDD-BBB
3. BBB-PVV-PVDA
4. NSC-BBB-VVD-PVV

In de grondwet staan geen...

1. wetten over het strafrecht
2. wetten over verkiezingen
3. wetten over discriminatie
4. wetten over vrijheid van meningsuiting

Wie is nu de minister-president?

1. Dick Schoof
2. Geert Wilders
3. Willem-Alexander
4. Pieter Omtzigt

en de eindstand is...

Deze les

• wat is een rechtsstaat
• wat staat er in de grondwet
• wat zijn grondrechten
• wat is een parlementaire democratie
• wat behandelen we bij de geschiedenis van de rechtsstaat

begrippen

kabinet            alle ministers en staatssecretarissen

regering           koning en alle ministers

parlement        eerste en tweede kamer (K1 en K2)

staatshoofd      koning

grondwet          wet waarin is vastgelegd hoe een land                                     bestuurd wordt en wat de rechten en plichten                          van de burgers zijn 

Grondwet

• Is op iedereen van toepassing
• Moeilijk om aan te passen 
• Grondrechten 

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/grondwet-en-statuut/herziening-grondwet

Noem een recht of verbod
uit de grondwet

Grondrechten

Klassieke grondrechten: rechten die de burgers beschermen tegen de overheid -->vrijheidsrechten en politieke rechten

Sociale grondrechten (v.a. 1983): leggen opdrachten voor de overheid vast om voorzieningen te treffen voor het maatschappelijk functioneren van de burger, (dus plichten van de overheid) bijv. over zorg, welzijn, arbeid en onderwijs

artikel 1 Grondwet

Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.

https://www.denederlandsegrondwet.nl/

Hoofdstukken Grondwet

1. Grondrechten
   
2. Regering
   
3. Staten-Generaal
   
4. Overige instellingen
   
5. Wetgeving en bestuur
   
6. Rechtspraak
   
7. Andere overheden
   
8. Herziening Grondwet
   

Parlementaire democratie

Parlementaire democratie

democratie: regering door het volk 

parlement: volksvertegenwoordiging 

democratie die uitgeoefend wordt via het parlement --> indirecte democratie

Terugkerende vragen

• Hoeveel macht heeft de overheid?
• Hoeveel inspraak heeft het volk?
• Hoeveel macht heeft het parlement?
• Hoe (door welke partijen) wordt het volk vertegenwoordigt?

Ontwikkeling parlementaire rechtsstaat en democratie

(h1) Belangrijke politieke denkers

(h.2) Periode 1780-1814

(h.3) Periode 1814-1848

(h.4) Periode 1848-1914

(h.5 Periode 1914-1950

(h.6) Periode na 1950

actualiteit: volg politieke ontwikkelingen in het nieuws

zelfstandig aan het werk:

LZ pag. 7 tm 9 en noteer de kenmerken van een rechtsstaat (opdr. 3a)

Rechtsstaat - grondbeginselen

• Regels voor burgers én overheid (vastgelegd in grondwet)
  
• Iedereen is gelijk voor de wet
• Iedereen kan zich beroepen op de wet d.m.v. onafhankelijke rechtspraak
• Scheiding der machten
• Regering legt verantwoording af voor beleid  aan de volksvertegenwoordiging (parlement)