Les 1 - Introductie Democratische Rechtsstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Geschiedenis van de Democratische Rechtsstaat in Nederland

Themakatern: Geschiedenis van de democratische rechtsstaat in Nederland

Hoofdvraag: Hoe zijn in Nederland (vanaf 1780) een rechtsstaat en een parlementaire democratie ontstaan? 

De regering bestaat uit:

1. Eerste en Tweede Kamer
2. Alle ministers en staatssecretarissen
3. Alle ministers en de koning
4. Het parlement en het kabinet

Het kabinet bestaat uit

1. Ministers en staatssecretarissen
2. Ministers en minister-president
3. Minister-president en vice-premiers
4. Ministers, staats-secretarissen en koning

Het parlement bestaat uit:

1. Eerste en Tweede Kamer
2. Ministers en staatssecretarissen
3. Tweede Kamer
4. Kabinet

Een koninkrijk met een grondwet wordt ook wel ... genoemd

1. Monarchie
2. Dictatuur
3. Republiek
4. Constitutionele monarchie

Het Nederlands staatshoofd is

1. de minister-president
2. de koning
3. de president
4. de voorzitter van de Tweede Kamer

Lesdoel

Aan het einde van de les:

• Heb je een beter idee van de reikwijdte van het onderwerp 
• Weet je wat een democratische rechtsstaat is en kun je dit uitleggen

Wat is een rechtsstaat?

Rechtsstaat - grondbeginselen

1. Regels voor burgers én overheid (vastgelegd in grondwet)
   
2. Iedereen is gelijk voor de wet
3. Iedereen kan zich beroepen op de wet d.m.v. onafhankelijke rechtspraak
4. Scheiding der machten
5. Overheid legt verantwoording af voor beleid  aan de volksvertegenwoordiging (parlement)

Een rechtsstaat is een staat waarin vrijheid, rechtszekerheid en rechtsgelijkheid voor de burger heel belangrijk zijn. 

 De rechten van de burger worden tegen medeburgers én tegen de overheid door de wet.

Uitgangspunten

1. De grondrechten,
2.  De scheiding der machten, 
3. Het legaliteitsbeginsel en 
4. Onafhankelijke rechtspraak

Legaliteitsbeginsel

Het legaliteitsbeginsel gaat over twee dingen: ten eerste moet alles wat de overheid doet, gebaseerd zijn op de wet. Ten tweede mogen (de meeste) nieuwe wetten niet met terugwerkende kracht worden toegepast.

Grondwet

De grondwet is de basis van alle andere wetten. In de grondwet staan onder andere de regels waar mensen zich aan moeten houden. De eerste regel in de grondwet: ''Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld.''

kenmerken:

• Is op iedereen van toepassing
• Moeilijk om aan te passen
• Grondrechten 

Artikel 1 Grondwet

Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.

https://www.denederlandsegrondwet.nl/

Grondrechten

Klassieke grondrechten: rechten die de burgers beschermen tegen de overheid -->vrijheidsrechten en politieke rechten

Sociale grondrechten (v.a. 1983): leggen opdrachten voor de overheid vast om voorzieningen te treffen voor het maatschappelijk functioneren van de burger, (dus plichten van de overheid) bijv. over zorg, welzijn, arbeid en onderwijs

Wat is een democratie?

Parlementaire democratie

Parlementaire democratie

democratie: regering door het volk 

parlement: volksvertegenwoordiging 

democratie die uitgeoefend wordt via het parlement --> indirecte democratie

Ontwikkeling parlementaire rechtsstaat & democratie

1.1 Tijdvak 4

1.2 Tijdvak 5

1.3 Tijdvak 6

1.4 Tijdvak 7

2.1  Tijdvak 8

2.2 Tijdvak 9

2.3 Tijdvak 10

Wat denk je van dit nieuwe onderwerp?

1. Saai
2. Interessant
3. Moeilijk
4. Goed te doen

Noem een studie waarbij je dit onderwerp zeker tegenkomt.