§3.5 Koningen willen meer macht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 1

§3.5 Koningen willen meer macht

In deze les

-Korte terugblik

-Instructie

-Aan de slag: opdracht stadsrechten

-Tijd over: nakijken (dit kan je ook zelfstandig online doen)

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen dat een middeleeuws rijk bestond uit verschillende gebieden en steden met eigen regels.

• Je kunt uitleggen waarom koningen hun gebieden centraal wilden besturen.

Wat kan je vertellen over stadsrechten?

Overal verschillende regels en wetten

• Rond 500: ontstaan koninkrijken in Europa.

• Adel hielp koning bij bestuur en oorlog.

• Rijk was niet gemakkelijk te besturen: 

1. Koning moest rondreizen, om controle te houden in zijn gebied.

2. Overal andere wetten en regels waar rekening mee gehouden moet worden.

-> Oplossing: Centraal bestuur

Centraal bestuur

"Een centraal bestuur is een bestuur vanuit 

één plaats waarbij overal in het koninkrijk  

dezelfde regels en vaste  belastingen 

gelden." 

Koningen willen een centraal bestuur

• Vanaf 1200 begonnen koningen langzaam het bestuur te veranderen.
• Koningen bleven vaker op één plek en bestuurden van daaruit.
• Ze wilden overal dezelfde wetten en belastingen, zodat het bestuur makkelijker werd.
• Koningen probeerden de macht van de adel te verkleinen, omdat de adel vaak niet gehoorzaam was. 

Meer macht voor de koning

• Centraal bestuur 
• Bijvoorbeeld: Hertog van Bourgondië wilde een centraal bestuur. 
• Deze hertog bestuurde Bourgondië, een gebied in Frankrijk. Maar hij bezat ook verschillende gebieden in Nederland en België.
• Overal golden andere regels. Dat was heel onoverzichtelijk.

De Bourgondische hertogen en hun gebieden. De bijnaam ‘de Stoute’ betekent zoiets als ‘de moedige’.

Lesdoel

Je kunt uitleggen waarom koningen hun gebieden centraal wilden besturen.

Opdracht vorige week

Opdracht stadsrechten

Afsluiting

Tijd over: Nakijken

Maken t/m opdracht 5 (paragraaf 5)

§3.5 Koningen willen meer macht

In deze les

-Korte terugblik

-Instructie

-Aan de slag: voorbereiden op de toets

-Tijd over: nakijken (dit kan je ook zelfstandig online doen)

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven hoe koningen probeerden hun macht te vergroten

Wat is een centraal bestuur?

Lesdoel vorige les

Je kunt uitleggen waarom koningen hun gebieden centraal wilden besturen.

Belastinggeld

Vanaf 1200 vergrootten koningen hun macht dankzij belastinginkomsten in geld. Boeren en handelssteden betaalden belasting. Met dit geld betaalden koningen:

1. Ambtenaren 

--> hielpen koning bij centraal
      bestuur. 

2. Huurleger

--> vechten voor koning

• Zo namen ze de macht af van de adel. Succesvol in Frankrijk en Spanje.

Voorbeeld: Koning Lodewijk XI van Frankrijk (1461-1483)

• In de middeleeuwen hadden edelen vaak veel macht, soms zelfs meer dan de koning.
• Lodewijk XI wilde de macht van de koning vergroten en de adel minder invloed geven.
• Hij had een grote vijand: Karel de Stoute, een machtige hertog
• Lodewijk gebruikte slimme trucjes: hij maakte bondgenoten en hielp Karels vijanden.
• In 1477 sneuvelde Karel in een gevecht, en Lodewijk nam veel van zijn land over.

Magna Carta: minder macht voor de koning

• Een document waarin stond dat de koning niet alles zelf mocht beslissen.
• Waarom?
• Koning Jan (Engeland) vroeg te veel belasting en luisterde niet naar de edelen.
• Edelen dwongen hem de Magna Carta te ondertekenen.
• Belangrijke regels:
• De koning moet zich aan de wet houden.
• Geen belasting zonder toestemming van edelen.
• Iedereen heeft recht op een eerlijk proces. 

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven hoe koningen probeerden hun macht te vergroten

--> Geef nu antwoord op dit leerdoel in je schrift. 

--> Gebruik voor je antwoord eventueel je boek of een klasgenoot.

Afsluiting

• Je kan nu maken: paragraaf 5 (helemaal)
• Oefentoets
• Test Jezelf
• Verlengde instructie als dit nodig is

• Volgende les: toets 

Welke zin over een gilde is juist?

1. Alle mensen in een gilde hadden hetzelfde beroep.
2. Lidmaatschap van een gilde was niet verplicht.
3. Niet alle ambachten hadden een eigen gilde.
4. Geen van de zinnen is juist.

Waar zorgde het gilde in de middeleeuwen NIET voor?

1. Elkaar steunen in slechte tijden
2. Opleiding
3. Rechtspraak
4. Eigen regels

 Een stad kon stadsrechten krijgen. 

Wat is GEEN stadsrecht?

1. De stad mocht zelf rechtszaken houden
2. De stad mocht zelf belasting ophalen
3. De stad mocht stadsmuren bouwen
4. De stad hoefde de landheer niks meer te betalen

Wat is een centraal bestuur?

Huiswerk

Wat: Maken 3 t/m 10 van 3.5

Hoe: Zelfstandig

Tijd: 15 minuten

Klaar?  doe wat voor jezelf