Herhaling 3.2,3.3 + start 3.4 Erfelijkheid: kruisingen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g
• Leerjaar 3

Herhalen begrippen en kruisingen

thema 3 Erfelijkheid

wat gaan we vandaag doen?

herhalen 3.2 en 3.3: genen en kruisingen

begrippen/kennis

oefenen met kruisingen

herhalen leerdoelen

afsluiten les

herhalen belangrijke begrippen

3.2 genen:

- genenparen

-allelen

- homozygoot/heterozygoot

- dominant/recessief

- intermediair fenotype

Homozygoot

Hetzelfde

de 2 allelen voor één erfelijke eigenschap zijn hetzelfde

Heterozygoot

Verschillend

de 2 allelen voor één erfelijke eigenschap zijn verschillend

Dominant of recessief

Het allel wat bij een heterozygoot genotype tot uiting komt is dominant

Dominant allel = Bruin haar: hoofdletter

Recessief allel = Blond haar: kleine letter

Welke haarkleur heeft deze persoon?

DUS

Als er een dominant allel aanwezig is komt die tot uiting in het fenotype (uiterlijk)

Hoe noteren we dit?

Homozygoot dominant: AA

Homozygoot recessief: aa

Heterozygoot: Aa

Er zijn dus altijd 3 mogelijkheden

Homozygoot         Heterozygoot          Homozygoot

  

Bruine ogen            Bruine ogen            Blauwe ogen

A         A                   A          a                     a          a

leerdoelen vandaag

Aan het einde van de les:

- ken je de belangrijke begrippen

- weet je uit welke stappen het maken van een kruisingsschema bestaat

- kan je een kruisingsschema opstellen

herhaling theorie - kruisingen

kruising: geslachtelijke voortplanting van 2 dieren of 2 planten

wordt vaak gedaan door fokkers om zo nakomelingen te krijgen met goede eigenschappen

kruisingen kan je weergeven in een kruisingsschema

kruisingsschema

de ouders geven we aan met een P (parents)

de eerste generatie nakomelingen geven we aan met F1

de tweede generatie geven we aan met F2

oefening - kruisingen

vachtkleur bij de Labrador:

- zwarte vacht is dominant (A)

- gele vacht is recessief (a)

We gaan nu samen een kruisingsschema maken op een oefenblad.

oefening - kruisingen

Een zwartharig vrouwtje, dat homozygoot is voor de haarkleur paart met een geelharig mannetje.

De dieren in F1 planten zich ook weer voort.

Welke kleur vacht hebben de labradors in F2? Hoe groot is de kans op elke haarkleur in de F2?

oefening - kruisingen

stap 1: Bedenk wat de genotypen en fenotypen van de ouders zijn (P)

oefening - kruisingen 

mannetje:

- fenotype: geelharig

- genotype: aa (want geelharig is recessief)

vrouwtje: 

- fenotype: zwartharig

- genotype: AA (want homozygoot dominant)

oefening - kruisingen

stap 2 (geslachtscellen): bedenk welke allelen in de geslachtscellen van beide ouders kunnen voorkomen

oefening - kruisingen

In de geslachtscellen komen de allelen enkelvoudig voor (dus niet in paren).

mannetje: elke zaadcel bevat a

vrouwtje: elke eicel bevat A

oefening - kruisingen

stap 3: stel vast welk genotype en fenotype de nakomelingen kunnen hebben (F1)

oefening - kruisingen

Bij bevruchting versmelt de eicel (altijd A) met de zaadcel (altijd a).

Alle nakomelingen in de F1 hebben dus genotype: Aa

De nakomeling heeft altijd een zwarte vacht.

oefening - kruisingen

stap 4: stel vast welk genotype en fenotype in de F2 kunnen hebben.

F1 x F1

oefening - kruisingen

De dieren in de F1 planten zich voort. Bij bevruchting weet je niet welke eicel door welke zaadcel wordt bevrucht.

Er zijn 4 mogelijkheden:

schema

kruisingsschema

stambomen

recessief en dominant

Weten we het nog?

A =

a =

zelf aan de slag

oefen in het boek met de opdrachten van de kruisingen. Mocht je die al af hebben, kun je zelf een aantal kruisingsvragen bedenken (en oplossen!)

wat gaan we vandaag doen?

herhalen 3.2 en 3.3: genen en kruisingen

begrippen/kennis

oefenen met kruisingen

herhalen leerdoelen

afsluiten les

Een bruine cavia, die voor de eigenschap vachtkleur heterozygoot is, krijgt jongen. Deze jongen zijn verwekt door een wit mannetje. Het eerstgeboren jong is wit.

 

1. De kleuren bruin en wit geven informatie over het .....................................    van de cavia’s

2. De term heterozygoot geeft informatie over het ..................................... van de cavia’s.

Genotype

Fenotype

Een bruine cavia, die voor de eigenschap vachtkleur heterozygoot is, krijgt jongen. Deze jongen zijn verwekt door een wit mannetje. Het eerstgeboren jong is wit.

 

1. Het genotype van de bruine cavia is:

2. Het genotype van de witte cavia is

3. 

Genotype

Bb

BB

bb

Sleep de onderdelen naar het goede vakje

AA

Aa

aa

homozygoot

heterozygoot

drager

alle nakomelingen hetzelfde fenotype

dominant uiterlijk

recessiefuiterlijk

Een heterozygote man wordt gekruist met heterozygote vrouw.
Wat is het percentages van de heterozygote nakomelingen?

1. 25%
2. 0%
3. 50%
4. 100%

Bruine ogen zijn bij de mens dominant over blauwe ogen.
Een man met bruine ogen krijgt een dochtertje met blauwe ogen.
Wat is het genotype van de man?

1. Dat kan je niet weten
2. BB
3. bb
4. Bb